Pressan - 12.12.1991, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR PRESSAN 12. DESEMBER 1991
23
Borgfirðingar
yrkja
Borgfirðingar eru ekki hættir að
yrkja, því fer fjarri. Og þeir ríma í
bak og fyrir og styðjast við stuðl-
anna þrískiptu grein, þótt ungskáld-
in á mölinni, líka þau sem eru borg-
firskrar ættar, lifi í algjöru rím- og
formleysi. Fyrir rúmum fjörutíu ár-
um kom út bók með kvæðum eftir
53 Borgfirðinga sem þá voru á dög-
um. Nú eru ekki nema fimm á lífi af
þeim hópi en þeir láta sig heldur
ekki vanta í nýtt safn af borgfirskum
ljóðum sem rímnaskáldið Svein-
björn Beinteinsson hefur tekið sam-
an. Og ef eitthvað er virðist skáld-
skapurinn dafna í Borgarfirðinum
heldur en hitt, því heilir 120 höfund-
ar eiga kvæði í Borgfirðingaljódum.
Segir þó í formálaað nokkur megin-
skilyrði hafi verið sett: Að skáldin
væru fædd í Borgarfjarðarsveitum
eða hefðu flutt þangað, að þau væru
öll með lífsmarki, að kvæðin væru
háttbundin og hefðu nokkurt skáld-
skapargildi og að kveðskapurinn
væri hvorki Ijótur né dónalegur.
Langflest kvæðin í bókinni eru eftir
allsendis óþekkt skáld sem líklega
yrkja mest ofan í skúffur, en sum eru
þó eftir nafnkunna höfunda: Por-
stein frá Hamri, Hannes Sigfússon,
Böðvar Guðmundsson, Jónas Arna-
son, séra Jón Einarsson í Saurbæ og
Jón Sigurðsson, fyrrum skólameist-
ara á Bifröst. Og varla er mörgum
verðurfræðingum gefið að skálda af
jafnmikilli væntumþykju um veðrið
og honum Ftíli Bergþórssyni frá
Fljótstungu:
Himnasetra skrúði skín,
skýin letrið gylla,
fer í betri fötin sín
fögur uetrarstilla.
Hrói og tískan
Hrói höttur verður ekki svo auð-
veldlega kveðinn niður. 1 sumar
geisaði Hróa hattar-stríð í bíóhúsum
út um allan heim og líka í Reykjavík.
Nú hefur þetta sama stríð brotist út
á bókamarkaði; það eru heil þrjú
forlög sem keppa um hylli ungra að-
dáenda Hróa og kappanna kátu í
Skírisskógi. Hver býður best? Hvert
þeirra mun reynast hlutskarpast?
Kannski gæti það ráðist af jafn ein-
földu atriði og þeirri mynd sem
dregin er upp af Hróa hetti á kápu
bókanna. Samkvæmt útgáfu Set-
bergs hefur Hrói lítið breyst frá þeim
tíma er Erroll Flynn lék hann í
Hollywood: Hárið er sítt, yfirvara-
skeggið vel snyrt og hökutoppurinn
ekki síður, upp úr húfunni stendur
fjöður og grænn búningurinn gerir
ekki nema rétt að hylja sterkleg
vöðvaknippin. Að baki honum
standa þeir glaðbeittir Vilhjálmur
skarlat og Tóki munkur, því þrátt
fyrir erfiðleika og ofríki er kátt á
hjalla í Skírisskógi. Sá Hrói sem Örn
og Örlygur bjóða upp á er miklu
meira í ætt við þann náunga sem Ke-
vin Costner túlkaði í Holly-
wood-myndinni frá því í sumar:
Hann er snöggklipptur og berhöfð-
aður, skegglaus, íklæddur víðri
mussu flöskugrænni, klæðnaðurinn
er semsagt ekkert tiltakanlega róm-
antískur en kannski meira í anda
stigamannatísku myrkra miðalda.
Þriðji Hróinn, sá sem birtist í bók frá
Skjaldborg, er eiginlega sambland
af þessu tvennu: Hann er snyrti-
menni en þó enginn spjátrungur,
skegglaus en hefur þó ekki gleymt
að setja upp hattinn og fjöðrina,
hann er einbeittur á svip og að baki
honum Z./7/í-./ón grafalvarlegur, lífið
í Skírisskógi er jú annað og meira en
glaðvær karlasamkunda. Eitt eiga
þessir þrír Hróar þó sameiginlegt,
sem betur fer eru þeir allir með
boga. Annað væri út í Hróa . ..
Hestar og menn
Fyrir þá sem ekki hafa neinn
áhuga er það sjálfsagt fáránlegt
hvernig menn skrifa sjö langa og sjö
breiða um hesta. Þeim innvígðu
finnst þetta líklega eðlilegasti hlutur
í heimi, enda séu hestar engu
ómerkari en fólk. Og þótt markhóp-
urinn svokallaði sé að sönnu dálítið
takmarkaður, þá er það engin fyrir-
staða þess að hestabókmenntir
auðgist og vaxi: Stefán Aðalsteins-
son og Friðþjófur Þorkelsson taka
saman í máli og myndum bók sem
nefnist íslenski hesturinn, litaaf-
brigðv, líklega gagnleg bók fyrir þá
fáfróðu sem ekki kunna skil á
grundvallarhugtökum eins og
„jarpur" „blesóttur", „skjóttur", eða
halda að „hvítur" hestur sé hvítur
eða „svartur" hestur svartur. Kóng-
ur um stund heitir handbók fyrir
hestamenn sem Albert Jóhannsson
tekur saman, titillinn segir víst
meira en mörg orð um viðhorf
hestamanna til íþróttar sinnar og
lífsins alls. Það gerir líka árbók
hestamanna sem að þessu sinni
kemur út undir heitinu Hestar og
menn, forgangsröðin er engin tilvilj-
un. Þá er það Jónas Kristjánsson rit-
stjóri, sem auk þess að standa fyrir
ættfærslum á mannfólki í Dagblað-
inu fæst við að skrá ættir hesta, en
á því vandasama sviði er hægðar-
leikur að detta af baki ofan í alls
konar gryfjur þar sem bíða aðrir
hestamenn, þess albúnir að ve-
fengja hverja ættfærslu. Bók Jónas-
ar heitir Heiðurshross ...
Fjörbrot
nýaldar
Margir hafa talið sig greina að ný-
aldarhreyfingin svokallaða sé að
geispa golunni, enda var hún
kannski aldrei nein hreyfing, heldur
öllu fremur sundurieitur glundroði
margra óiíkra hugmynda og kenn-
inga sem eiga það sameiginlegt að
tengjast með einhverjum hætti öðr-
um heimi eða annars konar lífi. Sé
sú raunin eru fjörkippir nýaldar-
hreyfingarinnar á íslenskum bóka-
markaði býsna hressilegir — eða
eru þetta kannski ekki annað en
bækur sem hér í eina tíð höfðu nafn-
bótina „dulræns eðlis": Kristján Frí-
mann er skáld og draummaður sem
byggir á eigin reynslu og rannsókn-
um í bókinni Draumar — fortíö þín,
nútíö ogframtíð. Onnur íslensk bók,
svipaðrar ættar en þó ólíkrar, er
Þetta líf og önnur líf eftir Stellu Eyj-
ólfsdóttur frá Gillastöðum og segir
þar frá sálförum Stellu og skjólstæð-
inga hennar. Spádómarnir rætast
heitir svo þriðja bókin eftir íslensk-
an höfund, Gunnar Þorsteinsson, og
telur hann að spádómar Biblíunnar
séu sífellt að rætast allt í kringum
okkur, og að öll vötn renni nú til
þess Dýrafjarðar sem er ný heims-
skipun undir stjórn Antí-Krists.
ÆSKAN
Með alþýðlegum og glettnum hætti segir Vilhjálmur Hjálmarsson
frá samferðamönnum, sér og sínum og fjölbreyttri sýslan sem al-
þingismaður, ráðherra, kennari, blaðamaður, ritstjóri, bókavörð-
ur, oddviti, vegarruðslumaður, rithöfundur og bóndi.
Hann hefur gegnt formennsku í útvarpsráði og skólaráði hús-
mæðraskóla og átt sæti í fjölda annarra nefnda og ráða. Auk þess
hefur hann annast fermingarundirbúning barna og unnið að síldar-
söltun, fiskaðgerð og jarðvinnslu.
Þá er hann eftirsóttur ræðumaður, ekki síst ef vænst er gaman-
yrða. Hátt í hundrað Ijósmynda skreyta skemmtilega frásögn
Vilhjálms.
„Hann er sagður bóndi“ er skemmtileg bók !
™ Uor
stuuclafjkisonníi
Ljóð
(.„öriK Gaöoi Póúevlsson
Kór stundaglasanna
Hér er á ferðinni fimmta ljóðabók
Friðriks Guðna Þórleifssonar.
í þessari bók slær Friðrik Guðni
strenginn með öðrum hætti en fyrr,
leikur nánaát á tungumálið eins
og hljómborð. Efniviðurinn er
tunga vor fom og samt ætíð ný.
Verð: 1.780.- krónur
Vatnsmelónusykur
Skáldsaga eftir bandaríska rithöfundinn
Richard Brautigan. Þessi sérstæða saga
hefur borið nafn hans víða.
Vatnsmelónusykur er saga um ástir og
svik í undarlegum heimi.
Bókmenntaverk í íslenskri þýðingu
Gyrðis Elíassonar.
Verð: 1.480,-krónur