Pressan - 03.09.1992, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR PRESSAN 3. SEPTEMBER 1992
15
Jóhann G. Berghórsson
Eftir umdeilda
sölu á tækjum
Hagvirkis
til Hagvirkis-Kletts
taldist
eigintjárstaða
Hagvirkis
upphafi siöasta
árs um nálægt
100 milljónum.
Nú telst hún neikvæ
um nær
1.500 milljónir
og ekki einu sinni
víst að hálfvirði
fengist fyrir
helstu eignir.
Þegar Jóhann G. Bergþórsson í
Hagvirki seldi Jóhanni G. Berg-
þórssyni í Hagvirki-Kletti allar
vélar og búnað Hagvirkis í desem-
ber 1990 kom hann undan fyrir-
séðu þrotabúi nálægt 700 milljón-
um króna. Hagvirki skuldaði 2,1
til 2,2 milljarða króna, en við söl-
una á tækjunum til Hagvirkis-
Kletts lækkuðu skuldirnar niður í
um 1.500 milljónir. Á hinn bóginn
fól salan um leið í sér að mestallur
möguleiki á því að þessar 1.500
milljónir fengjust greiddar hvarf.
Gamla fyrirtækið stóð eftir án véla
og tækja og rekstrarforsendur því
brostnar, enda tekjumöguleikar
engir eftir söluna og raunvirði eft-
irstandandi eigna umdeilanlegt.
Ekki einasta var Hagvirki-
Klettur komið með öll rekstrar-
tæki Hagvirkis undir hendur,
heldur taídist kaupverðið eftir á
hafa vérið rangt. Þá telur Jóhann í
Hagvirki-Kletti sig hafa tekið á sig
ýmis verk og útgjöld fyrir Jóhann í
Hagvirki. Þetta þýðir að Hagvirki-
Klettur telur sig geta lagt fram
kröfu á hendur væntanlegu þrota-
búi Hagvirkis upp á um 230 millj-
ónir króna. Ef eignir finnast í
þrotabúinu og til úthlutunar kem-
ur á Hagvirki-Klettur því mögu-
leika á að fá til sín Wuta andvirðis-
ins.
„EF ÞETTA ER HÆGT ÞÁ
GERA ÞAÐ ALLIR“
Yfirvofandi gjaldþrot Hagvirlds
á sér talsverðan aðdraganda, sem
ástæðulaust er að fara út í í smáat-
riðum. Fyrirtækið hefur átt í erfið-
um málaferlum gagnvart ríkis-
sjóði vegria umdeildra söluskatts-
skulda allt frá 1982 og uppgjörs-
mála vegna verktöku við Flugstöð
Leifs Eiríkssonar. Eigin- og lausa-
fjárstaða fyrirtækisins versnaði
með hverju ári. Viðmælendur
PRESSUNNAR í verktaka- og
byggingabransanum eru sammála
um að Hagvirkis-samsteypan
hljóti nú að vera rekin með tals-
verðum halla, hún hefur verið að
bjóða mjög lágt í stór sem smá
verk. Nefna má stórt útboð á veg-
um Hafnarfjarðarbæjar vegna
safnaðarheimilis, tómstunda-
heimilis og fleira í miðbænum,
þar sem Hagvirki-Klettur bauð
137,7 milljónir, 77 prósent af
kostnaðaráætlun sem hljóðaði
upp á 178,5 milljónir. Þá má nefna
að Hagvirki-Klettur bauð lægst í
smábátahafnarframkvæmdir í
Grófinni í Keflavík; 39,7 milljónir,
sem er aðeins 58 prósent af kostn-
aðaráætlun.
Einn viðmælandi blaðsins úr
bransanum sagði að vandlega yrði
fylgst með úrslitum mála. „Ef
þetta er hægt þá gera það allir. Það
er ekki glæsilegt að bjóða á móti
fyrirtæki sem getur afskrifað
hundruð milljóna eins og ekkert
sé. Ef það er hægt er lífið leikur.
En ég geri ráð fyrir því að riffunar-
leiðir verði skoðaðar. Og það
kunna að koma upp miklir erfið-
leikar hjá Hagvirki ef og þegar hús
og tæki verða boðin upp.“
RAUNVIRÐIEIGNA HELM-
INGUR ÞESS SEM BÓKFÆRT
ER?
I væntanlegu gjaldþrotamáli
verður það þungamiðja meðferð-
arinnar hvort salan á vélum og
tækjum Hagvirkis og um leið
skuldayfirfærslan í því dæmi hafi
falið í sér mismunun milli kröfu-
hafa. Reynist það niðurstaðan er
óhjákvæmilegt að reynt verðj að
fá þessum gjörningi rift og við-
komandi eignir teknar inn í þrota-
búið.
Eignir Hagvirkis eftir söluna á
vélum og tækjum teljast vera um 1
milljarður króna. Þar af er bók-
fært virði lóða í Smárahvamms-
landi í Kópavogi sagt um 520
milljónir og brunabótamat fast-
eigna við Skútahraun 2 til 4 í
Hafharfirði er skráð um 220 millj-
ónir króna. Af öðrum eignum má
nefna lóðir á Valhúsahæð.
Raunvirði þessara eigna er þó
álitamál. Jóhann Bergþórsson hef-
ur lengi leitað kaupenda vegna
Smárahvammslands, en án árang-
urs. Telja verður að verði landið
og aðrar eignir Hagvirkis seld, á
nauðungaruppboði eða með öðr-
um hætti, fáist fýrir þau upphæðir
sem eru talsvert undir bókfærðu
verði. Ætla má að skuldir Hag-
virkis umffam eignir séu um leið
nær 1.000 milljónum en 500 millj-
ónum.
BLIKK OG STÁL RÆNDIJÓ-
HANN PÍSLARVÆTTIS-
ÍMYNDINNI
Nafnbreytingin á Hagvirki í
Fórnarlambið hf. var tilkynnt
hlutafélagaskrá með bréfi dag-
settu 26. ágúst eða sama dag og
gjaldþrotabeiðni var lögð fram. I
bréfinu kemur þó fram að þetta
hafi verið ákveðið á Jiluthafafundi
24. ágúst. Nafnbreytingin hefur
hins vegar engin réttarfarsleg
áhrif, enda sama kennitalan í
gildi. Líkleg ástæða nafnbreyting-
arinnar er að ef aðeins lengri tími
hefði liðið ffá breytingunni þar til
gjaldþrotabeiðnin var lögð fram
hefði hún getað tafið málið eitt-
hvað. Kunnugir telja að Jóhann
hafi stefnt að því að gjaldþrota-
beiðni kæmi frá ríkissjóði og þá
hefði Jóhann getað talað um málið
sem píslarvottur ríkisvaldsins.
öllu erfiðara er að gera sig að písl-
arvotti þegar gjaldþrotabeiðnin
kemur frá einkafyrirtækinu og
undirverktakanum Blikki og stáli
hf., sem krefur Hagvirki um
greiðslu á tæplega 40 milljóna
króna skuld ffá því 1987.
Blikk og stál lagði fram kröfu
um löggeymslu 2. mars sl., en fyrir
henni skorti forsendur. Þann 5.
maí lagði fyrirtækið fram kröfu
um kyrrsetningu eigna, en hún
kom ekki til framkvæmda vegna
dómskerfisbreytinga og frests
Hagvirkis til að benda á eignir. 25.
ágúst kom til formlegrar en ár-
angurslausrar löggeymslu og dag-
inn eft ir var gjaldþrotakrafa Blikks
og Stáls send — um leið og Hag-
virki skipti um nafn og tók upp
nýtt „lógó“; mynd af blæðandi
rollu.
„JARÐVINNSLU-, VIRKJ-
ANA- OG VÉLADEILDIN"
FÉKK ÞAÐ SEM MÁLISKIPTI
Salan á vélum og tækjum t' des-
ember 1990 var angi af uppstokk-
un eða endurskipulagningu gamla
Hagvirkis og hélst í hendur við
samstarf Hagvirkis við sænsku
verktakasamsteypuna NCC.
Gamla fyrirtækið var leyst upp í
einstök sjálfstæð hlutafélög. Það
sem máli skiptir fólst í því að
„byggingardeild“ Hagvirkis taldist
sjálfstætt hlutafélag undir gamla
nafninu, en „jarðvinnslu-, virkj-
ana- og véladeild" fyrirtækisins
var sameinuð dótturfyrirtækjun-
um Hagtölu (áður Hraunvirki) og
vélsmiðjunni Kletti undir nafninu
Hagvirki- Klettur. Síðarnefnda
fyrirtækið yfirtók sem fyrr segir
hluta skulda, vélar og tæki upp á
700 milljónir og réð til sín helftina
af mannskapnum frá gamla fyrir-
tækinu. „Endurskipulagningin“
fól því fyrst og fremst í sér að
koma mikilvægustu tekjutækjun-
um úr götóttum vasa í traustan
vasa sömu flíkurinnar. „Bygging-
ardeildin" var skilin eftir eignalítil
með fullt af skuldum og erfið
málaferli og gjaldþrot yfir höfði
sér.
Þótt þetta séu umtöluðustu
„deildirnar" eru undir Hagvirkis-
hattinum fleiri sjálfstæð hlutafé-
lög, misjöfn að umfangi. Nefna
má Hagþing hf., Hagtak hf., Nor-
tak hf., Verkfræðiþjónustu Jó-
hanns G. Bergþórssonar hf. og
nýjasta fyrirbrigðið, Hagvagna hf.,
sem stofnað var utan um almenn-
ingsvagnarekstur Hagvirkis-
Kletts. Um málefni Hagvagna var
ítarlega fjallað í síðustu viku. f
þeirri umfjöllun kom berlega í ljós
hversu mildl tortryggni er ríkjandi
gagnvart fjárhagslegri stöðu Hag-
virkissamsteypunnar; Hagvirki-
Klettur átti í mesta basli með að
útvega sér fjármagn vegna vagna-
kaupa, því mjög erfiðlega gekk að
útvega ásættanlegar tryggingar.
ÚR PLÚS 100 í MÍNUS 500
MILLJÓNIR Á EINU OG
HÁLFUÁRI
Þessi staða leiðir hugann aftur
að breytingunum í árslok 1990 og
yfirlýsingum Jóhanns í febrúarlok
1991. Hann lýsti því þá að Hag-
virki hefði gengið í gegnum mikl-
ar hremmingar undanfarin miss-
eri með lausafjárerfiðleikum og
neikvæðri eiginfjárstöðu. Með
„endurskipulagningunni" og söl-
unni á vélunum og tækjunum til
hins nýja og sjálfstæða fyrirtækis
Hagvirkis-Kletts hefði eiginfjár-
staða Hagvirkis hins vegar orðið
jákvæð. Nánar tiltekið sagði Jó-
hann fyrir einu og hálfu ári að
efnahagsreikningur Hagvirkis
væri upp á 1.100 milljónir og eigið
fé réttum megin við strikið og
efnahagsreikningur Hagvirkis-
Kletts væri upp á 700 milljónir.
Hann sagði eiginfjárstöðu fyrir-
tækjanna beggja vel á þriðja
hundrað milljónir.
Einu og hálfu ári síðar upplýsist
að þrátt fyrir nær 700 milljóna
króna sölu á eignum eru skuldir
Hagvirkis (Fórnarlambsins) nær
1.500 milljónir, en bókfærðar
eignir um 1.000 milljónir.
Friðrik Þór GuÖmundsson