Morgunblaðið - 29.05.2004, Blaðsíða 28

LISTIR
28 LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
TÓNLEIKAR KaSa-hópsins á
Listahátíð í Háskólabíói í dag kl. 14
eru helgaðir íslenskri kvikmynda-
tónlist. Þar gefur að heyra tónlist frá
ýmsum tímabilum, allt frá árinu 1949
til dagsins í dag, en tónlistin er jafnt
úr kvikmyndum, sjónvarps- og heim-
ildarmyndum. Spurð um tilurð tón-
leikanna segir Nína Margrét Gríms-
dóttir píanóleikari að meðlimum
KaSa-hópsins hafi einfaldlega fund-
ist full ástæða til að kanna hvað væri
til af íslenskri kvikmyndatónlist.
„Tónskáld sem semja fyrir kvik-
myndir fá oft mun minni athygli en
önnur tónskáld, enda eru verkin
sjaldan eða aldrei flutt á tónleikum.
Okkur langaði hins vegar til að beina
kastljósinu að tónlistinni sjálfri og
þeirri listsköpun sem kvikmynda-
tónlist er. Þess má geta að meðan við
spilum tónlistina veða sýnd viðeig-
andi myndbrot á hvíta tjaldinu.
Þetta er gert til að gefa ákveðna
stemningu og hafa tónleikana meira
lifandi.“
Að sögn Nínu Margrétar hefur
undirbúningur tónleikanna staðið
síðasta árið. „Við unnum dagskrána í
nánu og góðu samstarfi við Kvik-
myndamiðstöð Íslands og Kvik-
myndasafn Íslands, sem hjálpuðu við
gagnasöfnun og alla myndvinnslu.
Sem dæmi má nefna að elsta tónlist-
in á tónleikunum, sinfóníski forleikur
Lofts Guðmundssonar við myndina
Milli fjalls og fjöru (1949) og tónlist
Jórunnar Viðar úr Síðasta bænum í
dalnum (1950) voru hvergi til á nót-
um og því þurfti að skrifa tónlistina
út og útsetja upp á nýtt eftir hlustun.
Sá sem á heiðurinn af þeirri vinnu er
Þórður Magnússon tónskáld, en
Kvikmyndasafnið veitti okkur að-
gang að þessum gömlu myndum til
þess að þetta væri gerlegt.“
Auk tónlistarinnar úr fyrrnefnd-
um myndum mun KaSa-hópurinn
flytja tónlist úr tveimur heimildar-
myndum eftir Ósvald Knudsen við
tónlist Magnúsar Blöndal Jóhannes-
sonar og tónlist við tvær sjónvarps-
myndir. „Af nýrri tónlist má nefna
að við spilum forleik Bjarkar úr
Myrkradansaranum (2000), fyrsta
kaflann úr flautukonsert eftir Jón
Ásgeirsson sem er hluti tónlistarinn-
ar sem hann samdi við myndina Haf-
ið (2002) og bút úr tónlist Slowblow
sem samin var fyrir Nóa albínóa
(2003). Seinast á efnisskránni er síð-
an tónlist Hjálmars H. Ragnarsson-
ar sem Arnar Bjarnason útsetti fyrir
Kaldaljós (2004) og þrjú tónlistarat-
riði eftir Hilmar Örn Hilmarsson
sem hefur óumdeilanlega náð hvað
lengst í samningu kvikmyndatónlist-
ar. Okkur fannst við hæfi að enda á
hans framlagi og spilum brot úr
Börnum náttúrunnar (1991), Bíódög-
um (1994) og In the Cut (2004).“
Að tónleikum loknum mun Arnar
Bjarnason tónskáld flytja framsögu-
erindi og í framhaldinu er gert ráð
fyrir pallborðsumræðum þar sem
þátt taka tónskáldin Jón Ásgeirsson,
Hjálmar H. Ragnarsson, Hilmar
Örn Hilmarsson og Julian Nott og
kvikmyndaleikstjórarnir Baltasar
Kormákur, Friðrik Þór Friðriksson
og Hilmar Oddsson. „Við erum að
vonast til að þessir menn geti sagt
okkur ýmislegt um þessa listsköpun
frá ýmsum sjónarhornum og tón-
leikagestum verður velkomið að vera
með í umræðunni. Stjórnandi pall-
borðsumræðnanna er Áshildur Har-
aldsdóttir.“
KaSa-hópinn skipa Þórunn Ósk
Marinósdóttir víóla, Sigrún Eðvalds-
dóttir fiðla, Áshildur Haraldsdóttir
flauta, Sif M. Tulinius fiðla, Sigur-
geir Agnarsson selló, Nína Margrét
Grímsdóttir píanó. Gestir hópsins á
tónleikunum eru Joseph Ognibene
horn, Sturlaugur Jón Björnsson
horn, Eiríkur Örn Pálsson trompet,
Sigurður Þorbergsson básúna, Steef
van Oosterhout slagverk, Richard
Korn kontrabassi, Einar Jóhannes-
son klarinett, Daði Kolbeinsson óbó
og Hafsteinn Guðmundsson fagott.
KaSa-hópurinn leikur íslenska kvikmyndatónlist í Háskólabíói
Kvikmyndatónskáld fá
oft mun minni athygli
Morgunblaðið/Þorkell
Sigrún Eðvaldsdóttir og Áshildur Haraldsdóttir eru meðal flytjenda á kvikmyndatónlistartónleikum KaSa-hópsins.
Dagskráin í dag
Kl. 14 Háskólabíó Íslensk kvik-
myndatónlist – þá og nú, tónlist úr ís-
lenskum kvikmyndum með KaSa-
hópnum.
Kl. 15 Gunnarsstofnun, Skriðu-
klaustri Fantasy Island, foropnun
stórrar alþjóðlegrar myndlistarsýn-
ingar.
Kl. 16 Borgarleikhúsið Brodsky-
strengjakvartettinn, Sjón, Skólakór
Kársness og fleiri.
Kl. 21 Laugardalshöll Írland-
Ísland. Tónlistarviðburður með fær-
ustu tónlistarmönnum Íslands og Ír-
lands.
Kl. 21 Félagsheimilið Herðu-
breið, Seyðisfirði Klezmer Nova,
franskur gyðingadjass.
Kl. 14 Tónlistartorg Listahátíð-
ar í Kringlunni Hundur í óskilum,
Hjörleifur Hjartarson og Eiríkur Steph-
ensen.
14.–31. maí
Listahátíð
í Reykjavík
PÓLSTJÖRNUR er hópur hljóð-
færaleikara úr ýmsum áttum. Frá
Grænlandi koma trommudansarinn
Robert Pearey, sem er frá Thule, og
Mads Lumholt sem er frá Kutaq.
Auk þeirra eru Geert Waegerman
frá Belgíu og Pétur Grétarsson frá
Íslandi. Tilgangurinn er að kynna
tónlist frá löndum sem minna eru
þekkt fyrir tónlist sína en önnur.
Einn liðurinn er að kynna græn-
lenskan trommudans og barkasöng.
Trommudansarinn eða Shamaninn
hafði áður fyrr þann kraft að geta
læknað, fundið týnda hluti og yfir-
leitt lagað það sem afvega fór. Hlut-
verk hans í dag er kanski meira að
sætta ólík sjónarmið. Einn liðurinn í
starfi hans er hinn seiðandi trommu-
dans, þar sem dansarinn fellur í
trans og leysir síðan vandamálin.
Á efnisskrá Pólstjörnunnar voru
þrjú verk. Það fyrsta, Shaman, var
einskonar samspil Grænlendinganna
með aðstoð hinna hljóðfæraleikar-
anna. Annað verkið er byggt á sögu
úr lífi Grænlendinga. Sagan fjallar
um ungan mann sem býr afskekkt
með aldraðri ömmu sinni. Hann er í
burtu alla daga við veiðar og safnar
mat í búið fyrir veturinn. Dag einn
langar hann í burtu til að hitta fleira
fólk og ná í lífsförunaut. Amma
gengur daglega upp á hólinn til að
sjá hvort hann sé ekki að koma til
baka. Eftir marga daga sér hún ein-
hvern koma í fjarlægð og sér til mik-
illar ánægju að það eru tveir á ferð.
Hún hleypur inn og setur mat í pott-
inn, fer aftur upp á hólinn og bíður.
Sér skyndilega að það eru fjórir á
ferðinni og ganga hver á eftir öðrum.
Allt í einu gerir hún sér ljóst að það
eru ekki menn á ferð heldur ísbirnir.
Skelfingu lostin hleypur hún inn í bæ
og vonar hið besta. Birnirnir slást
við bæjardyrnar með miklum hávaða
og skellum. Daginn eftir þegar
áflogin eru búin gengur annar stóri
björninn í burtu, Sá sem liggur við
dyrnar er hvítur en hinn mun gulari.
Peary sem kom inn á sviðið undir
bjarnarfeldi sagði söguna, söng hana
síðan við hljóðfæraleik félaganna.
Þeir sögðu söguna í bútum með inn-
slagi tónlistar sem átti að lýsa því
sem fram hafði komið. Síðast á efnis-
skránni var annar trommudans.
Tónlistarmenninrnir sýndu á sér
ýmsar hliðar, þeir Peary og Lumholt
með söng og ýmsum munnlegum
hljóðum. Þeir Lumholt, Waegeman
og Pétur sáu um hljóðfæraleikinn og
Peary að mestu um sönginn með að-
stoð Lumholts. Tónlistin sem er af
spunaætt var vel flutt, samtaka og
fjölbreytt. Verkin voru að ýmsu leyti
keimlík og máttu sumir kaflar ekki
verða lengri á stundum. Verkin voru
vel byggð upp í hápunkt og áttu
sennilega að tákna trans trommu-
dansarans. Tónlistarmennirnir voru
allir mjög góðir og skemmtu sér kon-
unglega á meðan á flutningi stóð og
gáfu okkur innsýn í þær tónlistar-
hefðir Grænlendinga sem voru
grunnurinn að tónleikunum ásamt
nútíma hljóðfæraleik og hljóðfæra-
spuna.
Grænlenskur trommudans
TÓNLIST
Borgarleikhúsið
Pétur Grétarsson: slagverk og rafhljóð.
Mads Lumholt: söngur (hljóð), píanó og
gítar. Robert Peary: trommudans, söng-
ur. Geert Waegeman: mandolin, fiðla,
hljómborð, rafhljóð. Fimmtudagurinn 27.
maí 2004 kl. 21.
GRÆNLENSK TÓNLIST - LISTAHÁTÍÐ
Jón Ólafur Sigurðsson
„Tónlistarmennirnir gáfu okkur
innsýn í þær tónlistarhefðir Græn-
lendinga sem var grunnurinn að
tónleikunum ásamt nútíma hljóð-
færaleik og hljóðfæraspuna,“ segir
m.a. í umsögninni.
„ÞAÐ hefur staðið til í
mörg ár að ég sýndi í
Hallgrímskirkju. List-
vinafélag kirkjunnar
bauð mér að sýna, og í
fyrra var ákveðið að
sýningin yrði núna í
sumar. Ég fékk strax þá
hugmynd að reyna að
nota þetta fallega torg,
og það hefur gengið
mjög skemmtilega upp,“
segir Steinunn Þór-
arinsdóttir myndhöggv-
ari, en í dag verður
opnuð sýning á verkum
hennar í og við Hall-
grímskirkju.
Sum útiverka Stein-
unnar við kirkjuna voru
sýnd á Norðurbryggju í
Kaupmannahöfn í fyrra,
en innsetning í for-
kirkjunni er gerð sér-
staklega fyrir þessa
sýningu. „Ég hugsa
þetta allt í samhengi;
verkin úti á torgi, í
forkirkjunni og inni í kirkjunni
líka. Sýningin ber yfirskriftina
Staðir, og það má segja að hún
lýsi vegferð mannsins. Menn koma
sér fyrir á mismunandi stöðum og
fara sínar leiðir hver, það er þema
í sýningunni.“
Vel kunnur ferðalangur stendur
keikur við kirkjutorgið, Leifur
heppni Eiríksson. „Það er gaman
að hafa hann þarna, en hann er
mjög ólíkur því sem ég er að gera
og hreykir sér hátt miðað við mína
menn, sem eru hógværir. Ég er
frekar að fást við ímynd mannsins
meðan Leifur er bara Leifur
heppni.“
Steinunn kveðst ekki hefðu trú-
að því að óreyndu hve traffík
ferðamanna um Hallgríms-
kirkjutorgið er mikil. „Kirkjuvörð-
urinn sagði mér að hingað hefðu
komið hátt í sautján þúsund manns
á nokkrum dögum, og þegar ég
fór að koma hingað til að setja
upp verkin, þá er fólksstraum-
urinn eins og linnulaus lækur af
fólki. Torgið býður upp á svo
margt skemmtilegt. Þetta er í
fyrsta sinn sem listaverkum er
komið þar fyrir, og gaman að fá
að gera það. Fólkið mitt eru
manneskjur í líkamsstærð, eins og
hverjir aðrir menn, og gaman að
sjá það spila með lifandi fólki.
Þegar verkum er komið fyrir utan
dyra, virkja þau umhverfi sitt á
allt annan hátt en þau gera inni.“
Innsetningin í forkirkjunni er úr
gifsi og þema hennar enn ferðalag
manneskjunnar. Inni í kirkjunni er
svo fígúra sem situr með söfn-
uðinum. „Verkið í forkirkjunni eru
einu veggmyndirnar, og ég set
þær í ákveðið samhengi í rýminu;
koma út úr óvæntum stöðum og
eru á ferðalagi.“
Steinunn Þórarinsdóttir nam
höggmyndalist í Englandi og á
Ítalíu. Hún hefur starfað við list
sína í meira en 20 ár, og sýnt víða
í Evrópu, í Japan, Bandaríkjunum
og Ástralíu, og verk hennar hafa
ratað í eigu einkasafna sem al-
menningssafna víða um heim.
Steinunn vinnur verk sín í ýmis
efni, og hefur margoft verið feng-
in til að skapa verk fyrir sérstaka
staði og sérstök tilefni.
Sýning hennar í Hallgrímskirkju
er sú viðamesta sem Listvinafélag
kirkjunnar hefur staðið fyrir, en
það er borgarstjórinn í Reykjavík,
Þórólfur Árnason, sem opnar hana
í dag kl. 17. Við opnunina flytur
Þóra Kristjánsdóttir listfræðingur
ávarp, og Hörður Áskelsson org-
anisti leikur á kirkjuklukkurnar.
Sýningin stendur í allt sumar.
Hógværari en
Leifur heppni
„Fólkið mitt eru manneskjur í líkamsstærð,
eins og hverjir aðrir menn og gaman að sjá það
spila með lifandi fólki.“ Steinunn Þórarins-
dóttir myndhöggvari með einni af manneskj-
unum sínum fyrir utan Hallgrímskirkju.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Ráðhús Reykjavíkur
Sýningu Sigrúnar Eldjárn á
portrettum lýkur á mánudag.
Sýningu lýkur