Morgunblaðið - 05.06.2004, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
É
g hef alltaf verið lé-
legur í að finna
gjafir. Ekki það að
ég viti ekki hvað er
fallegt, en mig
langar alltaf að gefa hina full-
komnu gjöf, gjöfina sem gefur
áfram, heldur áfram að gefa.
Þessa gjöf hef ég, þrátt fyrir víð-
tæka leit, alltaf átt erfitt með að
finna.
Ég hef alltaf trúað því að við
eigum að styðja við bakið á þeim
sem lenda í erfiðleikum í lífinu,
hvort sem um er að ræða sjúk-
dóma, afbrot, slys, vímu-
efnaneyslu eða það að fæðast eða
lenda í klóm fátæktarinnar. Ég
prísa mig sælan hvern dag, þegar
ég uppgötva að ég bý í samfélagi
þar sem langflestir taka undir
skoðanir mínar, enda byggir ís-
lenskt sam-
félag í meg-
inatriðum á
sameig-
inlegum gild-
um hjálpsemi
og velvildar.
Þess vegna
finnst mér til
dæmis oft Framsóknarflokkurinn
hinn yndislegasti flokkur. Liðs-
mönnum hans er mikið í mun að
viðhalda hér á landi öflugu vel-
ferðarkerfi og vilja ekki draga úr
þeirri þjónustu sem það veitir,
enda veitir ekki af. Til þess að
viðhalda þessu mannvæna kerfi
hafa framsóknarmenn endurupp-
götvað alveg frábæra lausn, stór-
iðju, en framsóknarmenn hafa
ítrekað lagt áherslu á það að til
að viðhalda öflugu velferðarkerfi,
sé stóriðjan besta leiðin. Það að
virkja og byggja upp þungaiðnað
hér á landi tryggi vöxt og viðhald
öflugs velferðarkerfis.
Ég er svo feginn að við Fram-
sóknarflokkurinn eigum svona
mikið sameiginlegt, þótt mér
hefði aldrei dottið í hug slíkt
snjallræði og stóriðja í þessu
samhengi, en vissulega er þetta
alveg frábær hugmynd. Það er
nefnilega þannig að með stóriðj-
unni myndast svo mörg ný vel-
ferðar- og heilbrigðisvandamál að
það mun hreinlega verða hrein-
asta fásinna að skera niður í þeim
málaflokkum. Ef við lítum til
dæmis til vinaþjóðar okkar, Kan-
adamanna, þá sker ein borg sig
úr hvað varðar glæpi, fátækt,
sjúkdóma af völdum mengunar
og eymd, s.s. gríðarlega þörf fyr-
ir velferðarkerfi, en það er
Winnipeg. Og hvað á Winnipeg
umfram aðrar borgir Kanada?
Jú, stálverksmiðjur, þungaiðnað
og fleira. Og við getum nefnt
fleiri heimsborgir sem viðhalda
öflugum velferðarkerfum;
Detroit, Pittsburgh og Manchest-
er eru aðeins lítil dæmi um þessa
jákvæðu þróun.
Já, það hefur sýnt sig að
þungaiðnaður og stóriðja eru frá-
bærar leiðir til að viðhalda um-
fangsmiklu, öflugu og vaxandi
velferðarkerfi. Heilsuskilyrði
vinnustaðanna eru aðeins hluti af
því, einnig er fábreytni atvinnu-
umhverfisins, sem leiðir af því að
einn geiri sogar í sig stóran hluta
hæfra starfskrafta og minnkar
grósku í hinum, hin ágætasta leið
til að auka glæpi og vanlíðan,
sem leiða svo til meiri geðrask-
ana og örorkulifnaðar. Allt er
þetta til þess fallið að halda fjár-
streymi til velferðarráðuneyt-
anna flæðandi sem aldrei fyrr. Þá
er ekki af neinu að taka nema
kannski umhverfis- og mennta-
málum, því ekki viljum við skera
niður í utanríkisþjónustu eða
samgöngum.
Mér líður svo vel þegar ég
hugsa um hve framsókn-
armönnum er annt um velferð-
arkerfið okkar. Þeir geta ekki
hugsað sér að það dragist saman.
Verst væri nú ef fólk lifði við
meira almennt heilbrigði, and-
lega vellíðan og aukna möguleika,
þá myndi enginn vilja nota þetta
dásamlega velferðarkerfi, sem
við erum jú öll sammála um að
þurfi að vera til staðar. En til
hvers að hafa það ef enginn vill
nota það? Þetta eru þeir nefni-
lega búnir að fatta.
Svo er nú stóriðjan líka til þess
fallin að losa fólk undan þeirri
leiðinlegu kvöð að þurfa að skapa
sér framtíð sjálft, upp á eigin
rammleik, með sköpunarkraft og
hugmyndaflug að vopni. Hvers
vegna að eyða þrjú hundruð
milljónum í verkefni eins og Auð
í krafti kvenna (eða Austfirðinga)
og Nýsköpunarsjóð námsmanna,
til að kenna fólki að koma hug-
myndum sínum í framkvæmd,
þegar hægt er að eyða tvö hundr-
uð milljörðum og losa fólkið við
allar þessar bévítans ákvarðanir
og vangaveltur. Nú geta allir sem
missa vinnuna farið í álverið og
afgangurinn í „afleidd störf“.
Snilldarhugmynd segi ég nú
bara. Einföld og um leið stílhrein,
svolítið eins og Ikea-húsgögn,
nema fólkið þurfti ekki einu sinni
að smíða þau sjálft, það komu
bara ódýrir verkamenn að utan
og rubbuðu þessu upp fyrir það á
engri stund.
Enn einir töfrar stóriðjunnar
eru þeir að þeir einfalda svo mál-
ið fyrir fólkið sem tekur við af
okkur. Barnabörnin okkar þurfa
sko ekkert að vera að kljást við
erfiðar spurningar um einhverja
verndun hálendisins eða meintar
náttúruperlur. Það verða engir
„umhverfishryðjuverkamenn“
sem reyna að skemma allt, enda
munu þeir ekki hafa neitt til að
berjast fyrir. Það verður einfalt
að lifa á Íslandi, enda verðum við
vetnisvætt framtíðarsamfélag
með öflugasta og umfangsmesta
velferðarkerfi heims.
Svo má auðvitað ekki gleyma
því að vandamál lífeyrissjóðanna
leysast um leið, því það þarf ekki
að hafa áhyggjur af langlífi
þeirra sem starfa í kerskálunum,
sérstaklega þegar eftirspurn eftir
áli fer að minnka og íslenska rík-
ið fer að slaka á kröfunum til ál-
fyrirtækjanna um umhverfis- og
heilbrigðisstaðla. Hugsið ykkur,
það munu sparast milljarðar.
Besta leiðin til að halda vel-
ferðarkerfinu stóru er einmitt að
viðhalda þörfinni fyrir það. Að
viðhalda fátækt, eymd og heil-
brigðisvandamálum. Þannig
bjargast allt saman.
Ég vildi að ég væri svona klár,
þá væri ég aldrei í vandræðum
með tækifærisgjafir. Framsókn-
armenn kunna svo sannarlega að
gefa gjöfina sem heldur áfram að
gefa.
Gjöfin sem
gefur áfram
Það hefur sýnt sig að þungaiðnaður
og stóriðja eru frábærar leiðir til að
viðhalda umfangsmiklu, öflugu
og vaxandi velferðarkerfi.
VIÐHORF
Eftir Svavar
Knút Krist-
insson
svavar@mbl.is
MEÐ ákvörðun sinn um að stað-
festa ekki fjölmiðlalögin svo kölluðu
hefur forsetinn tekið afstöðu gegn
vilja meirihluta Al-
þingis. Vigdís Finn-
bogadóttir, forveri
Ólafs Ragnar Gríms-
sonar, var undir mikl-
um þrýstingi að und-
irrita ekki lögin um
EES-samninginn á
sínum tíma. Hún
sagðist hafa staðið
með klofna þjóð að
baki sér og hennar
niðurstaða var að
blanda ekki embætti
forseta Íslands inn í
þær deilur. Forsetinn
var sameiningartákn
þjóðarinnar og málsvari hennar
útávið.
Eðli deilunnar um fjölmiðlalögin
hefur breyst í grundvallaratriðum.
Kjarni málsins snýst ekki lengur
um breytingar á útvarpslögum og
samkeppnislögum heldur um það
hvort embætti forseta Íslands sé
pólitískt eða ekki. Með ákvörðun
sinni hefur Ólafur Ragnar Gríms-
son lýst því yfir að embætti forseta
eigi að vera pólitískt. Forseti eigi að
vera nokkurs konar
pólitískur öryggisventill
misviturra þingmeiri-
hluta og bera undir
þjóðaratkvæði þau
samþykktu laga-
frumvörp alþingis sem
hann telur það umdeild.
Með þessu hefur hann
tekið sér vald sem ég
hygg að fáir hafi kosið
hann til.
Stærstu mistök Ólafs
Ragnars í þessu af-
drifaríka máli voru að
gefa afstöðu sína ekki
upp áður en framboðs-
frestur til embætti forseta Íslands
rann út. Hann segist vilja gefa
þjóðinni kost á að kjósa um fjöl-
miðlalögin. Hann gefur þjóðinni
hins vegar ekki kost á að kjósa um
hvort hún vill pólitískan forseta eða
ekki. Ef afstaða hans hefði legið
fyrir er ég þess fullviss að hann
hefði fengið mun sterkari kandídata
í framboð á mót sér. Talsmenn
þeirra sem vilja að forsetinn sé yfir
pólitík hafinn og sameini þjóðina að
baki sér.
Ólafur Ragnar hefur kvartað yfir
því að einstakir aðilar hafi gefið út
skotleyfi á forseta Íslands. Með
sínu nýjasta glappaskoti hefur hann
gefið skotleyfið út sjálfur.
Forsetinn gefur út skotleyfi
Árni Gunnarsson skrifar
um neitun forseta Íslands ’Ólafur Ragnar hefurkvartað yfir því að ein-
stakir aðilar hafi gefið út
skotleyfi á forseta Íslands.
Með sínu nýjasta glappa-
skoti hefur hann gefið
skotleyfið út sjálfur.‘
Árni
Gunnarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri,
Sauðárkróki.
FRÁ öndverðu reynist máttur
bókarinnar mikill í menningu þjóða.
Þess mun strax hafa gætt í hinu
lausa stafaletri Kínverja á 11. öld.
Og 1440 sannaði bókin þennan
undramátt sinn er prentlistin hófst í
Evrópu.
Orð eru til alls fyrst og sam-
ankomin „svart á hvítu“ vitna þau
um örlög, þrautir, gleði og sigra
mannkyns. Hinn
„rauði þráður“ sem í
bókinni felst frá
fyrstu tilveru hennar
hefur aldrei slitnað.
Hann tengir saman
óskiljanlega tilveru og
vitund mannsins.
Engin uppfinning,
enginn fjölmiðill hef-
ur enn reynst manns-
andanum dýrmætari
en bókin.
Aftur og aftur get-
um við tekið bókina í
hönd, leitað og fundið
það sem þroskar
dómgreind og eykur sýn á undri
vegferðar. Hér skal aðeins vísað til
hins fræga, franska rithöfundar og
læknis George Duhamel (1884–
1966). Í riti sínu (1937), sem birtist í
danskri þýðingu 1939 „Forsvar for
bogen“ ákallar hann samtíð sína til
varnar bókinni. Orð hans eru mögn-
uð og sterk rök hans fyrir menning-
arlegri tilvist bókarinnar eru óhrekj-
anleg. Áskorun hans til
foreldra, uppalenda og
kennara um öndvegi
bókarinnar er einörð:
„Ef bókalestur dvín
deyr menning okkar.“
Framtíðarsýn Duhamel
um tilurð annarra fjöl-
miðla í vísindalegri
framþróun er aðdáun-
arverð. Tengjum þetta
nú samtíð okkar og
bókalestri. Á nýliðnu
Bókaþingi flutti Þor-
björn Broddason erindi
um hnignandi bókalest-
ur íslenskra barna og
unglinga. Hann hefur sleitulaust
unnið að rannsóknum á uppeld-
ismótun og -mynstri íslenskra barna
og unglinga í áratugi. Eflaust bera
þær rannsóknir vitni þess hvert
stefnir í bókalestri ungu kynslóð-
arinnar ef „heldur sem horfir“. En
þær staðfesta einnig að staða bók-
arinnar gagnvart öðrum fjölmiðlum
verður ekki hrakin.
Það er eiginlega sárt að geta að-
eins í stuttri grein gripið niður í nýj-
ustu rannsókn prófessorsins. Með
hans leyfi:
„Rauði þráðurinn“ í sérstöðu bók-
arinnar tengir hér saman framtíð-
arsýn fortíðar og staðreyndir nútíð-
ar í rannsóknum svo merkra
vísindamanna.
Það gefur ærna ástæðu til að
nema staðar, hlusta og kynna sér
neikvæða þjóðfélagshætti samtím-
ans gagnvart bókinni.
Bókin
Jenna Jensdóttir skrifar
um bækur
’Engin uppfinning,enginn fjölmiðill hefur
enn reynst mannsand-
anum dýrmætari en
bókin.‘
Jenna
Jensdóttir
Höfundur er rithöfundur.
% &

     '! 
(

&
 6"$7 5 
"
    "$  100,

 +8

   +#

9 : 
 +#

 *$! &
:


5

&

   
;
')
 '*

;

;
+*
AÐ undanförnu hafa íbúar höf-
uðborgarsvæðisins verið hvattir til
þess að hvíla bílinn og
hjóla þess í stað í
vinnuna. Margir hafa
tekið þessari áskorun
enda hjólreiðar ódýr
og holl hreyfing. Á all-
mörgum árum hefur
tekist að koma upp
neti útivistar- og hjól-
reiðarstíga á milli
hverfa og bæjarhluta
þannig að víða er auð-
velt að komast ferða
sinna óáreittur fyrir
bílaumferð. Mikil og
góð samvinna sveitar-
félaganna er forsenda þess að sam-
göngunet geti þróast eðlilega á
höfuðborgarsvæðinu og á það jafnt
við um vegi, almenningssamgöngur
sem og hvers kyns útivistarstíga.
Þeir sem leið eiga gangandi eða
hjólandi úr Garðabæ í Kópavog
þekkja þá gloppu sem þar er í úti-
vistarstígum. Eina færa leiðin er
að fylgja vegöxl
Hafnafjarðarvegar
með æðandi umferð-
ina innan seilingar.
Vissulega er hægt að
þræða húsagötur
Smárahverfisins og
komast þannig með
tilfæringum inn á stíg
sem liggur eftir Kópa-
vogsdalnum. Sú lausn
er þó engan veginn
ásættanleg til fram-
tíðar litið. Bæj-
arstjórn Garðabæjar
hefur í nokkur ár sam-
þykkt árlega fjárframlag til gerðar
þessa göngu- og hjólastígs með-
fram Hafnarfjarðarveginum.
Framkvæmdir hafa hins vegar ein-
hverra hluta vegna aldrei hafist. Á
þessu ári eru fjármunir til verksins
á fjárhagsáætlun eina ferðina enn.
Hér með er skorað á meirihluta
Sjálfstæðisflokksins í Garðabæ að
hrista af sér slenið. Það er bænum
til skammar hve lengi þessar sjálf-
sögðu úrbætur hafa dregist. Ræða
þarf við Kópavogsbæ um þeirra
þátt m.a. um legu stígsins um lög-
sögumörk bæjarfélaganna. Okkur
er ekkert að vanbúnaði. Vilji er allt
sem þarf.
Einar Sveinbjörnsson
skrifar um samgöngumál ’Hér með er skorað ámeirihluta Sjálfstæðis-
flokksins í Garðabæ að
hrista af sér slenið.‘
Einar Sveinbjörnsson
Höfundur er bæjarfullrúi af
B-lista, óháðra og Framsóknar-
flokks í Garðabæ.
Hvenær kemur göngu-
og hjólatenging?