Morgunblaðið - 05.06.2004, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 2004 37
Volvo XC 90, árg. 2003. Ekinn 22.000 km, ljósgrásanseraður, vél
2.5 túrbó, 210 Hö, sjálfskipting Geartronic, leðurinnrétting, 7 sæta,
stillanleg barnasæti, ECC tölvustýrð miðstöð, sér fyrir ökumann og far-
þega, GSM sími innbyggður, hraðastillir, sæti og speglar rafdrifnir með
minni, Atlantis álfelgur 18 tommu.
Nissan Patrol 3.0 Elegance Di túrbó, árgerð 2003, stein-
grásanseraður, ekin 12.500 km, sjálfskiptur, leðurinnrétting 7, sæta,
rafmagn í sætum, sóllúga, hraðastillir, tölvustýrð miðstöð, 6 diska CD,
16 tommu álfelgur, lítur út sem nýr.
Verð kr.
5.490.000
Verð kr.
4.490.000
Eða lvagnar
 Einar Karl Haraldsson hefur
upplýst, að hugmyndin um
forsetaframboð Ólafs Ragnars
Grímssonar 1996 kviknaði
með honum, Merði Árnasyni
og Svani Kristjánssyni, og var
tilgangurinn að styrkja víg-
stöðu Ólafs Ragnars í barátt-
unni um forystu í sameinuðum
vinstri flokki, sem nú hefur
verið stofnaður og ber nafnið
Samfylkingin.
 Ólafur Ragnar átti að baki
fortíð sem vígamaður í stjórn-
málum. En við hlið hans stóð
glæsileg kona, og hann var vel
menntaður, prýðilega máli
farinn og kom virðulega fram
opinberlega. Mikill hluti þjóð-
arinnar fól honum því forseta-
embættið í trausti þess, að
hann myndi virða takmarkan-
ir þess.
 Allir fyrri forsetar sættu sig
við það, að embætti forseta
væri umfram allt táknræn
tignarstaða, eins og Ólafur Jó-
hannesson orðaði það. Þeir
forðuðust eins og heitan eld-
inn að kasta sér inn í stjórn-
málabaráttuna eða taka af-
stöðu í viðkvæmum deilu-
málum. Sjálfur sagði Ólafur
Ragnar í bók, sem hann
kenndi í félagsvísindadeild, að
synjunarvald forsetans væri
dauður bókstafur.
 Margsinnis hefur verið skorað
á forseta að skjóta málum í
þjóðaratkvæðagreiðslu. Um
hefur verið að ræða mikilvæg
mál eins og aðildina að Atl-
antshafsbandalaginu, varnar-
samninginn við Bandaríkin,
samninga um stóriðju og stór-
virkjanir og aðildina að Evr-
ópska efnahagssvæðinu. For-
seti hefur ætíð hafnað því, þar
sem hann vildi standa utan
stjórnmálabaráttunnar og of-
ar henni.
 Fjölmiðlafrumvarpið getur
ekki talist stórmál á mæli-
kvarða íslenskrar stjórnmála-
sögu. Þar er kveðið á um það,
að sömu aðilar megi ekki eiga
prentmiðla og ljósvakamiðla
og að markaðsráðandi fyrir-
tæki annars staðar megi að-
eins eiga lítinn hlut í ljós-
vakamiðlum. Þessi markmið
hafa fram að þessu notið
stuðnings margra, þar á með-
al Ólafs Ragnars í þingræðu
1995.
 Þessi lög koma í veg fyrir það,
að Baugsveldið eigi nema 5% í
Norðurljósum og að Norður-
ljós geti í senn átt Stöð tvö og
Fréttablaðið og DV, enda
börðust Norðurljós hart gegn
lögunum og lögðu mikið fé í
þá baráttu. Forstjóri Norður-
ljósa, Sigurður G. Guðjónsson,
er formaður stuðningsmanna-
félags Ólafs Ragnars. Hann sá
um að safna fé í kosningabar-
áttu Ólafs Ragnars og greiða
upp skuldir vegna hennar.
Dóttir Ólafs Ragnars er í
stjórnunarstöðu hjá Baugs-
veldinu.
 Nú liggur líka fyrir, að
Baugsveldið hefur látið í ljós
áhuga á að kaupa Morgun-
blaðið. Gengi það eftir og yrði
fjölmiðlafrumvarpið fellt í
þjóðaratkvæðagreiðslu, myndi
Baugsveldið eiga alla einka-
miðlana í landinu. Þetta fyr-
irtæki er í lögreglurannsókn
og skattrannsókn, og svo
sterkar vísbendingar virðast
vera um alvarleg brot, að
hinni ströngu bankaleynd í
Lúxemborg var létt af í þágu
rannsóknar á fyrirtækinu.
 Ólafur Ragnar vísaði á bug
áskorunum umhverfisverndar-
sinna um að synja frumvarpi
um Kárahnjúkavirkjun stað-
festingar. Hann vísaði á bug
áskorunum forsvarsmanna ör-
yrkja um að synja frumvarpi
um málefni öryrkja staðfest-
ingar. En hann varð við
áskorunum hinna fjárhagslegu
bakhjarla sinna í Baugi og
Norðurljósum um að synja
fjölmiðlafrumvarpinu staðfest-
ingar.
 Í stað þess að óska eftir rík-
isráðsfundi og kynna þar
ákvörðun sína, eins og eðlilegt
hefði verið, kallaði Ólafur
Ragnar saman blaðamanna-
fund. Á hundrað ára afmæli
þingræðis á Íslandi gekk for-
setinn gegn vilja meirihluta
þingsins. Samfylkingin fagnar
gerðum hans. En viljum við
frekar bandarískt forsetaræði
en norrænt þingræði? Hefur
ekki stjórnskipan okkar
reynst ágætlega? Er ástæða
til að raska henni stórkost-
lega?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
Nokkrar stað-
reyndir til
umhugsunar
Höfundur er prófessor í stjórn-
málafræði í Háskóla Íslands.
ÞAÐ vekur sérstaka furðu að
Morgunblaðið birtir ítrekað geð-
vonskulegar ónota- og skætings-
nótur Sveins Andra Sveinssonar
lögmanns (og stundum annarra)
út í forseta Íslands í hinum svarta
viðhafnarramma sem blaðið setur
gjarnan utan um aðsendan boð-
skap sem ritstjórn blaðsins þykir
bera hæst að inntaki og orðgildi.
Er það skoðun ritstjórnar blaðs-
ins að slíkt ómálefnalegt orða-
gjálfur um embætti forseta Ís-
lands verðskuldi þvílíkan við-
hafnarbúning? Það er bersýnilegt
að forsetinn er ekki í náðinni hjá
ritstjórn blaðsins, þessa dagana,
sem út af fyrir sig kemur ekki á
óvart. En í þeirri orrahríð sem
framundan er út af fjölmiðlalög-
unum er mikilvægt að fjölmiðla-
umræðan verði málefnaleg og
menn forðist að draga hana niður
á persónulegt skætingsplan, hvort
heldur á í hlut forseti Íslands eða
ráðherrar. Þó hart sé deilt og
mönnum sé heitt í hamsi ber öll-
um að sýna réttkjörnum stjórn-
völdum tilhlýðilega virðingu á op-
inberum vettvangi. Morgunblaðið
hefur þar skyldum að gegna.
Hróbjartur Jónatansson
Að gefnu tilefni
Höfundur er hæstaréttar-
lögmaður.
UMRÆÐA um réttindi útlend-
inga, flóttafólks og hælisleitenda í
tengslum við útkomu ársskýrslu
Amnesty International.
Fólk á ferð
Flutningur fólks milli svæða hefur
einkennt mannkynið frá
ómuna tíð. Ástæður þess
eru og hafa ætíð verið af
margvíslegum toga, efna-
hagslegum, félagslegum
og stjórnmálalegum,
vegna vopnaðra átaka eða
mannréttindabrota. Á
hverjum degi neyðist fólk
til að taka þá örlagaríku
ákvörðun að yfirgefa
heimili sín, vegna þess að
það óttast um líf sitt. Talið
er að í dag búi um 3% íbúa
jarðar utan upprunalanda
sinna. Af 6,3 milljörðum
íbúa heims eru 14 millj-
ónir flóttamenn og ein milljón hæl-
isleitenda. Auk þess er talið að um 25
milljónir séu á vergangi innan eigin
landamæra vegna stríðsátaka eða
annarra ógna sem steðja að öryggi
fólks.
Fyrir suma hefur löglegur flutn-
ingur milli landa orðið auðveldari á
undanförum árum, aðrir búa við auk-
in höft á löglegri búsetu í löndum ut-
an upprunalands. Umræða um rétt-
indi flóttafólks hefur verið mikil á
undanförnum árum og Amnesty Int-
ernational hefur margsinnis gagn-
rýnt skort á pólitískum vilja til að
tryggja vernd flóttafólks og hafa
samtökin bent á hættuna sem skap-
ast þegar fólk, sem flosnað hefur frá
heimilum sínum, neyðist til að leita á
,,náðir“ smyglara og annarra sem
hagnast á flutningi fólks á milli landa.
Réttarvernd þeirra sem grípa til
slíkra örþrifaráða er mjög lítil og
hætta á að fólk sem flyst þannig milli
landa verði fyrir enn frekari mann-
réttindabrotum.
Sameiginleg stefna
Evrópusambandsins
Mannréttindasamtökin Amnesty Int-
ernational hafa ítrekað lýst áhyggj-
um sínum yfir þeirri þróun sem átt
hefur sér stað í Evrópu allt frá árinu
1990 þegar Evrópulönd hófu að þróa
sameiginlega stefnu í málefnum hæl-
isleitenda og innflytjenda. Frá gild-
istöku Dyflinnarsamningsins, sem Ís-
land á aðild að, er fólki sem beiðist
hælis snúið til þess aðildarríkis samn-
ingsins sem það kom fyrst til, á þeirri
forsendu að það skuli óska hælis þar.
Amnesty International hefur haft
miklar áhyggjur af þessari þróun og
að hin aukna samvinna Evrópuríkja í
málefnum flóttafólks
og innflytjenda geti
leitt til þess að al-
menn viðmið Flótta-
mannastofnunar
Sameinuðu þjóðanna
séu ekki nægjanlega
höfð í heiðri. Sam-
tökin hafa auk þess
lagt áherslu á að slík
svæðasamvinna geti
verið í andstöðu við
alþjóðlega samvinnu
um vernd flótta-
manna, vegna þess að
sum ríki eru að leggja
öðrum ríkjum auknar
byrðar á herðar með því að takmarka
enn frekar aðgang innflytjenda og
þeirra sem leita hælis að yfirráða-
svæðum sínum.
Að gefnu tilefni
Nýlega kom út ársskýrsla Amnesty
International. Af því tilefni var boðað
til blaðamannafundar á skrifstofu Ís-
landsdeildar Amnesty International
þar sem meginefni skýrslunnar var
kynnt. Meðal þeirra spurninga sem
blaðamenn settu fram voru spurn-
ingar er lutu að málefnum hér á landi.
Í því samhengi lögðu fulltrúar deild-
arinnar áherslu á að Ísland hefði aldr-
ei verið gagnrýnt í skýrslum Amn-
esty International, og að samtökin
hafi aldrei skráð bein mannréttinda-
brot hér á landi.
Á umræddum blaðamannafundi
var fjallað um hvernig verið er að
þrengja að réttindum flóttafólks, inn-
flytjenda og farandverkafólks í Evr-
ópu almennt og að lagasetningar á Ís-
landi endurspegluðu þá þróun sem
átt hefur sér stað í Evrópu á und-
anförnum árum að auka hömlur á að-
gangi fólks að búsetu og/eða hæli í
löndum Evrópu. Sú þróun hefur átt
sér stað á allmörgum undanförum ár-
um og tengist því ekki með beinum
hætti hinu svokallaða „stríði gegn
hryðjuverkum“.
Verja þarf réttindi flóttafólks
Jóhanna K. Eyjólfsdóttir
skrifar um flóttafólk ’Talið er að í dag búium 3% íbúa jarðar utan
upprunalanda sinna.‘
Jóhanna K.
Eyjólfsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri Ís-
landsdeildar Amnesty International.
Upplýsingar í síma
552 2028 og 552 2607
www.graennkostur.is
Sendum grænmetisrétti
til fyrirtækja í hádeginu
• Magnafsláttur
Fréttir
í tölvupósti