Íslendingaþættir Tímans - 30.12.1971, Blaðsíða 29

ÁTTRÆÐUR:
Snæbjörn Thoroddsen
Snæbjörn Thoroddsen í Kvíg-
indisdal í Rauðasandshreppi í Vest
ur-Barðastrandasýslu varð áttræð
ux 17, nóv. s.l. Sveitungar hans
héldu honum samsæti og færðu
honum gjafir, lofræður voru flutt-
ar og lofgreinar birtar í blöðum.
Hver og einn framámaður í sveit
eða þorpi hér á landi, sem koinið
hefur ár sinni sæmilega fyrir borð
og náð hinum efri tugatröppum
mannlegrar ævi, fær slíka af-
greiðslu. Þessi afgreiðsla er orðin
slík tízka, að hún nær orðið niður
í raðir meðalskussa. Það liggur við
að maður sé farinn að sneyða hjá
að lesa afmælislofgreinar, þó 'um
Ikunnuga menn sé að ræða, því
þær eru undantekningarlítið í stíl
hefðbundinna útfaralesninga prest
anna.
Nú langar mig til að bera í
bakkafullan lækinn og segja nokk-
ur orð um þann áttræða öldung,
Snæbjörn í Kvígindisdal.
Ég er ekki Barðstrendingur
(úr Barðastrandasýslu) og ég hef
ekki verið framámaður í félags-
málum eða öðrum menningarmál-
um, og hef því ekki átt skipti við
Snæbjörn á þeim sviðum. Á átt-
unda ævitug Snæbjarnar var ég
fjóra vetur barnakennari í sveit
hans, og á þeim tíma kom ég
nokkrum sinnum heim til hans og
spjallaði við hann.
Nokkur deili voru sveitungarnir
búnir að segja mér á þessum fram
ámanni sínum, áður en ég hitti
hann fyrst. Hann var búinn að
vera þeirra fjármálaráðherra, odd-
viti og sparisjóðshaldari um tugi
ára, og fáum málum, fjármálum,
í Kvígindisdal
eða ekki fjármálum, hafði svo ver-
ið til lykta ráðið á síðastliðnum
áratugum, að Snæbjörn hefði ekki
haft þar hönd í bagga. Það leyndi
sér varla, að ekki höfðu allir ver-
ið jafn ánægðir með þennan valda
mikla mann. Það var auðfundið, að
sumum hafði þóttíhann ráðríkur
um of. og íhiutunarsamur. En öll-
um bar saman um að hann hefði
verið slyngúr ráðstöfunarmaður
um fjármál sveitarinnar útávið. Og
oddvita höfðu þeir kosið hann aft-
ur og aftur með miklum meiri-
hluta atkvæða, og til fleiri trúnað-
arstarfa. Það leyndi sér ekki af
frásögnum heimamanna, að þarna
var enginn hversdagsmaður.
Mér var nokkur forvitni á, að
hitta þennan maHn. Ég er úr því
héraði kominn, Ðalasýslu, þar sem
höfðingjar hafa búið. Torfi í Ólafs-
dal skömmu fyrir mína daga, og
Bjarni í Ásgarði um mína daga.
Svo hitti ég Snæbjörn. Hann
reyndist þá í fljótu bragði syo ólík-
ur höfðingjanum Bjarna í Ásgarði,
eins og tveir menn geta ólíkastir
verið. Bjarni hreif menn á stund-
inni með sínum ólgandi lífskrafti
og hranalegu einlægni. Þessi mað-
ur, Snæbjörn, hefði í framkomu og
fasi getað borið uppi hvaða virðu-
legt embsétti í þjóðfélaginu sem
væri, en þó minnti hann mest á
aldraðan sveitaprest, sem öðlast
hefur óhagganlegt góðlegt jafn-
vægi, við sífellda endurtekningu
þeirra hluta, sem enginn mælir á
móti. Snæbjörn var nú liættur að
vinna að bústörfum og vann nú
skrifstofustörf ein, og gekk til
fara eins og embættismenn hins
opinbera. Ýlann tók mér sem væri
ég merkismaður og leiddi mig til
stofu með þeirri viðhöfn, sem
sæmt hefði hverjum sýslumanni
eða ráðherra gestkomandi.
Þegar ég fór að ræða við þenn-
an mann, þá leyndi sér ekki að
hann hafði til að bera það per-
sónulega öryggi og þann góðlát-
lega þotta, sem er aðalsmerki þess
manns er til höfðingja er borinn.
Við ræddum margt sarnan þessi
fáu skipti sem við hittumst. Ekki
vorum við sammála nema um
suma hluti, en það fann ég, að
engan hafði það tilgang, og ekki
borgaði það sig, að deila að óþörfu
við þennan mann.
Það skildi ég, að þessi maður
myndi vera málafylgjumaður
slyngur og kunna margt fyrir sér
í lögum. Og afrit af embættisbréfi
sýndi hann mér, er hann hafði frá
sér sent, viðkomandi ákveðnu rnáli
er við ræddum um, og var það
að mínum dómi svo kænlega orð-
að og af þeim lærdómi, að sæmt
hefði færum lögfræðingi.
Það var búið að segja mér, að
Snæbjörn hefði löngum kunnað
vel við sig meðal þeirra framá-
manna, sem heldri menn eru kall-
aðir, en engan heyrði ég voga sér
að kalla hann höfðingjasleikju,
Mér er minnisstæð ein saga sem
Snæbjörn sagði mér frá starfs-
ferli sínum í opinberum málum,
af því mér finnst hún lýsa mann-
inum nokkuð. Snæbjörn var einu
sinni, sem oftar, staddur í Reykja-
vík, og þurfti þá að sinna ýmsum
erindum fyrir sveitunga sína. Með-
al annars hafði honum verið falið
af einni ákveðinni málaefnanefnd
sveitarinnar, að hitta einn af æðstu
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
29