Morgunblaðið - 13.09.2004, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. SEPTEMBER 2004 17
Heimsmeistaramót hesta
í Norrköping 2005
Við höfum tryggt okkur nokkrar íbúðir í miðbæ Norrköping
4ra til 7 manna til útleigu á meðan á VM 2005 stendur
í Norrköping, 1.- 7. ágúst 2005.
Auk þess bjóðum við: Hótelherbergi 2ja-4ra manna á 4ra stjörnu hóteli, og á
mótssvæði verða: hjólhýsi, húsbílar, „hyttur 4ra manna“ auk bílaleigubíla.
Höfum sett upp frekari upplýsingar á heimasíðu okkar og fyrirspurnarform.
Fylkir - Bílaleiga ehf.
ferðaskrifstofa
sími 456-3745
heimasíða www.fylkir.isfg wilson Sími 594 6000
Rafstöðvar
Veitum ráðgjöf og þjónustu
fyrir allar stærðir og gerðir
rafstöðva
FGWILSONmase
„STAÐA konunnar er bak við
eldavélina.“ Þessi fleygu orð land-
búnaðarráðherra Guðna Ágústs-
sonar komu mér í hug þegar ráðn-
ing rektors við
nýstofnaðan Landbún-
aðarháskóla Íslands
var birt í lok ágúst sl.
Fjórtán umsækj-
endur voru um starfið
sem landbún-
aðarráðherra og ný-
skipað háskólaráð taldi
alla „hæfa“, án þess þó
að kynna sér meðmæli
umsækjenda. Þegar
grannt er skoðað eru
fjórar konur meðal
þeirra hæfustu miðað
við menntun, stjórn-
unarreynslu, vís-
indastörf, vísindaskrif á alþjóðavett-
vangi og kennslu. En þetta eru allt
atriði sem meta á þegar um mat á
ráðningu í forystustörf í háskóla á
alþjóðamælikvarða er að ræða. Auk
þess á matsnefndin að vera skipuð
bæði innlendum og erlendum sér-
fræðingum þar á meðal konum.
Sama nefnd á að vera viðstödd öll
viðtöl og allir umsækjendur eiga að
vera spurðir sömu spurninga. Ekk-
ert af þessu var til staðar og ekki
hirt um að afla meðmæla frá með-
mælendum til að fá mat annarra á
getu og hæfni.
Ráðherra lagði áherslu á að fá
þann aðila sem ráðinn var til að
sækja um stöðuna. Hann er áreið-
anlega hinn mætasti maður. Hins
vegar hafa konurnar
sem sóttu um allar
doktorsgráðu eins og
hann en yfirburði hvað
varðar vísindastörf
(m.a. birtingu tuga
greina í alþjóða vís-
indatímaritum) stjórn-
unarreynslu, reynslu
við störf á rannsókn-
arstofnunum og há-
skólum innanlands og
erlendis, setu í alþjóða-
nefndum, öflun rann-
sóknarstyrkja, þátt-
töku og skipulagningu
á alþjóðaráðstefnum,
og kennslu. Þetta er allt nauðsyn-
legt að meta þegar stofna á alvöru
háskóla sem á að vera sambæri-
legur á alþjóðamælikvarða, en það
var markmið sem umsækjendum
var tjáð í viðtali að áhersla yrði lögð
á. Þessu var öllu sópað undir borð
og undirstrikaði landbúnaðarráð-
herra hér það sem hann hefur sagt
opinberlega „að staða konunnar sé
bak við eldavélina“.
Það fer ekki á milli mála að fram-
sóknarráðherrann er enn að baksa í
19. öldinni þegar við hin erum að
hefja 21. öldina. Hér hafa stjórn-
sýslulög sem kveða á um að hæfasti
aðilinn skuli ávallt ráðinn og jafn-
réttislögin verið þverbrotin. Á 20.
öldinni var svarið þegar konur
reyndu að hasla sér völl í ábyrgð-
arstöðum í þjóðfélaginu að þær
skorti bæði menntun og reynslu. Nú
þegar þessi skilyrði eru uppfyllt og
gott betur þá valtar ráðherra yfir
öll lög og skipar í stöðu að eigin
geðþótta með þeim orðum að víð-
leitað sé að svona hámenntuðum
manni. Hvað með þessar konur,
fundust þær ekki við leit ráð-
herrans? Las ráðherra lífshlaup
umsækjenda?
Rós í hnappagat
Framsóknarflokksins
Margrét K. Sigurðardóttir
fjallar um stöðu konunnar ’Fjórtán umsækjendurvoru um starfið sem
landbúnaðarráðherra
og nýskipað háskólaráð
taldi alla „hæfa“, án
þess þó að kynna sér
meðmæli umsækjenda.‘
Margrét K.
Sigurðardóttir
Höfundur er viðskiptafræðingur.
HINIR hræðilegu
atburðir í Beslan í
N-Ossetíu, nágranna-
lýðveldi Téténíu
(S-Rússlandi, þar sem
hundruð manna, kon-
ur og börn, létust og
særðust, er einn ein
sönnun þess að í
Rússlandi geisar
borgarastríð. Tekið
skal strax fram hér að
undirritaður telur að
öll hryðjuverk séu
óréttlætanleg og að
gíslatökur í líkingu
við þá sem átti sér
stað í Beslan séu
hryllingur einn sem
enginn ætti að ganga í
gegnum. Sérstaklega
ekki saklaus skóla-
börn!
En til þess að skilja
baksvið þessara at-
burða er nauðsynlegt
að fara heilan áratug
aftur í tímann. Í lýð-
veldinu Téténíu krafðist leiðtogi
þess Dzokhar Dudajev sjálfstæðis
og gekk svo langt að lýsa því yfir.
Þetta þoldi þáverandi forseti
Rússa, Borís Jeltsín, ekki og sendi
herlið inn í lýðveldið. Í Moskvu
töldu menn þetta létt verk, en
reyndin varð tveggja ára blóðug
styrjöld, sem kostaði 100.000 mnns
lífið og nánast gjöreyðingu Téténíu.
Höfuðborgin, Grozny, var t.a.m.
nánast jöfnuð við jörðu. Op-
inberlega var vopnahlé í gildi á ár-
unum 1996–1999, en þá hófust bar-
dagar að nýju í kjölfar sprenginga í
fjölbýlishúsum í Moskvu. Skuldinni
var skellt á aðskilnaðarsinna frá
Téténíu, en það er í raun ekki vitað
hverjir stóðu að baki hryðjuverk-
unum.
Samkvæmt opinberri stefnu
Vladímír Pútín geisar ekki stríð í
Téténíu, þar stundar her Rússa
svokallaðar „hreinsunaraðgerðir“
og aðgerðir gegn hryðjuverka-
mönnum (þetta fellur undir stríðið
gegn alþjóðlegum hryðjuverkum,
sem hófst eftir 11. september 2001).
Rússneskir hermenn og her
þeirra hafa farið sínu fram óáreittir
í landinu; konum er rænt og nauðg-
að, karlmönnum og ungum drengj-
um er einnig rænt, þeir myrtir og
síðan eru fjölskyldur þeirra krafðar
um lausnargjald fyrir líkin. Liðs-
andinn í rússneska hernum er lé-
legur og oftar en ekki eru það ungir
og illa þjálfaðir menn í herskyldu
sem fremja voðaverkin. Um þetta
má m.a. lesa í skýrslum Amnesty
International (www.amnesty.org).
Svar Téténa, sem eru fáliðaðir og
illa vopnum búnir, er í formi skæru-
hernaðar og hryðjuverka, sem að
sjálfsögðu eru viðbjóðsleg. En sé
litið til aldagamals haturs Rússa á
Téténum (þeir eru yfirleitt allir
stimplaðir sem villimenn og ,,band-
ítar“ og ofsóttir víða í Rússlandi)
skil ég að vissu leyti málstað þeirra.
Rússar hafa farið afar illa með
Téténa og má að vissu leyti líkja
meðferð þeirra við meðferð Ísr-
aelsmanna á Palest-
ínumönnum. Rússar
kúga Téténa.
Í þeim átökum sem
geisa í Téténíu er ekki
að finna neina hern-
aðarlega lausn. Í raun
ríkir pattstaða, Rússar
hafa yfirgnæfandi
hernaðarkraft, Tétén-
ar svara með hryðju-
verkum. Pútín hefur
sagt að ekki komi til
greina að ,,sleppa“
Téténíu. Hann er ein-
faldlega hræddur við
að þá fylgi önnur lýð-
veldi eftir og að um
verði að ræða svoköll-
uð ,,dómínó-áhrif.
Frelsi Téténíu þýðir
ósigur fyrir Pútín og
hann er einfaldlega
ekkert á þeim bux-
unum!
Hin blóðuga upp-
lausn gíslatökunnar í
Beslan er í fullu samræmi við blóð-
uga sögu Rússlands, sem í öllum
hernaðarátökum hefur sætt sig við
og hreinlega reiknað með mannfalli
óbreyttra borgara. Í seinni heims-
styrjöld voru t.a.m. sérstakar af-
tökusveitir sem drápu þá hermenn
sem ekki voru reiðubúnir að ganga í
opinn dauðann, sama hve vonlaus
staðan var. Það var skylda að fórna
sér fyrir föðurlandið og til þess ætl-
ast!
Í Beslan var ringulreiðin alger,
hermenn og vopnaðir almennir
borgarar (lesið: foreldrar) tóku þátt
í bardögum. Það sem hleypti öllu af
stað var sennilega sprenging vegna
mistaka. Hryðjuverkamönnunum,
sem allir voru eltir uppi og drepnir,
tókst þó ætlunarverk sitt; að sýna
að enginn er öruggur í Rússlandi.
Og það er veikleikamerki fyrir Pút-
ín. Hann hefur lofað öryggi en get-
ur ekki staðið við loforð sitt.
Beslan er enn eitt merki þess að
pólitísk lausn er eina lausnin á
ástandinu í Téténíu. En lítil von er
til þess að menn byrji að tala sam-
an, Pútín hefur lofað enn harðari
aðgerðum gegn hryðjuverkum og
þeim sem standa fyrir slíku. Lausn
á átökunum í Rússlandi er því ekki í
sjónmáli, því miður.
Beslan
breytir engu!
Gunnar Hólmsteinn Ársælsson
fjallar um óhugnaðinn í Beslan
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
’Beslan er enneitt merki þess
að pólitísk lausn
er eina lausnin á
ástandinu í
Téténíu.‘
Höfundur er stjórnmálafræðingur,
búsettur í Uppsölum í Svíþjóð.
Í GREIN í Fréttablaðinu mið-
vikudag 1. september fjallar Eirík-
ur Bergmann Einarsson um stjórn-
mál í Bandaríkjunum, einkum
stefnu Bush forseta. Furðar Eirík-
ur sig á því að á Íslandi skuli vera
til fólk sem tekur afstöðu með
repúblikunum enda séu stjórnmála-
viðhorf þeirra langt
frá þankagangi flestra
Íslendinga, meira að
segja þeirra sem eru
lengst til hægri.
Greinin ber yfirskrift-
ina Sjálfstæðismenn í
vitlausu liði.
Lýsing Eiríks á
stefnu repúblikana er
kostuleg. Þeir ætli sér
til dæmis að leggja
niður velferðarkerfið,
stinga sem flestum fá-
tæklingum í steininn,
lækka skatta einungis
fyrir þá vellauðugu og loks ráðast
inn í nokkur múslimaríki. Þetta eru
greinilega vondir menn og með
ólíkindum að hálf bandaríska þjóðin
leggi eyrun við slíkum málflutningi.
Túlkun Eiríks á stefnu repúblikana
er þó fjarri öllum raunveruleika og
dapurlegt að stjórnmálafræðingur
og háskólakennari skuli skrifa um
stjórnmál á svo lágu plani.
Hann er þó ekki einn á báti.
Sleggjudómar um bandarískt sam-
félag njóta mikilla vinsælda um
þessar mundir og enginn virðist
vera maður með mönnum nema
hann geti gert lítið úr Bush forseta.
Hann er sagður vera kjáni og brjál-
æðingur og trúfífl auk þess sem
hann sé ótalandi á enska tungu.
Gefið er í skyn að heimsbyggðinni
stafi meiri ógn af honum en nokkr-
um öðrum þjóðarleiðtoga samtím-
ans. Fyrir skömmu mátti lesa í
grein eftir Jónas Kristjánsson,
fyrrverandi ritstjóra, að forsetinn
væri eins og átta ára gamalt barn
að leika Superman. Jónas hefur
einnig sagt að Bush sé geðveikur,
helstu ráðgjafar hans gersamlega
siðlausir og hálf bandaríska þjóðin
ekki bara ofbeldishneigð gagnvart
útlöndum, heldur beinlínis stríðsóð.
Fordómar af þessu tagi eru orðnir
svo þrálátir að enginn kippir sér
upp við þá lengur. Vinsælir pistla-
höfundar, ritstjórar og stjórnmála-
fræðingar syngja einni röddu um
að Bandaríkin séu á valdi öfga og
trúarofstækis.
Sumt í þessu minnir á hama-
ganginn þegar Ronald Reagan var
forseti Bandaríkjanna á níunda ára-
tugnum. Þá hlógu menn, sögðu að
þennan kúreka og leikara væri ekki
hægt að taka alvar-
lega, fussuðu og
sveiuðu þegar Reagan
sagði að kommúnism-
inn væri að hruni
kominn og dagar Sov-
étríkjanna „heims-
veldis hins illa yrðu
brátt taldir“. Allir vita
hvernig það fór. Enn
hneykslast fólk þó á
því hversu vitgranna
forseta bandaríska
þjóðin kýs yfir sig.
Í skrifum um
Bandaríkin skín oft í
gegn sú skoðun að stjórnmála-
umræða vestanhafs sé á miklu
lægra plani en gengur og gerist í
Evrópu, þar á meðal á Íslandi.
Þetta stærilæti er undarlegt og það
á sér örugglega dýpri rætur en í
andstöðu við utanríkisstefnu
Bandaríkjastjórnar á síðustu miss-
erum. Það á sér heldur ekki stoð í
raunveruleikanum. Sú er að
minnsta kosti skoðun þess sem
þetta ritar eftir að hafa í nokkra
mánuði fylgst með pólitískri um-
ræðu í Bandaríkjunum úr návígi.
Ekki er þó nema von að íslenskir
blaðalesendur tileinki sér yfirborðs-
leg viðhorf til bandarískra stjórn-
mála þegar einn virtasti fræðimað-
ur þjóðarinnar, Jón Ormur
Halldórsson, talar af lítt dulinni
fyrirlitningu um þá Mikka mús-
útgáfu af mannkynssögunni sem
virðist mynda sögulegan bakgrunn
að orðræðu í Bandaríkjunum.
Eitt er að vera andvígur stefnu
Bandaríkjastjórnar og sumu í
bandarísku samfélagi, annað að
flíka vanþekkingu og sleggjudóm-
um og þykjast maður að meiri fyrir
vikið. Með því að skrifa um Banda-
ríkin og bandarísk stjórnmál á
þeim nótum sem hér hefur verið
lýst gera menn sig í raun seka um
nákvæmlega það sama og Bush og
hans menn eru sakaðir um: barna-
skap, fáfræði og hroka. Væri ekki
ráð að breyta um tón, sýna ögn
meiri skynsemi og yfirvegun? Þá
væri ef til vill von til þess að ís-
lenskir blaðalesendur fengju raun-
særri mynd af stjórnmálum og
samfélagi vestanhafs.
Vitlaust lið
Gunnar Þór Bjarnason
skrifar um fjölmiðla ’Vinsælir pistlahöf-undar, ritstjórar og
stjórnmálafræðingar
syngja einni röddu um
að Bandaríkin séu á
valdi öfga og trúarof-
stækis.‘
Gunnar Þór Bjarnason
Höfundur er framhaldsskólakennari
og sagnfræðingur að mennt.
Moggabúðin
Reiknivél, aðeins 950 kr.
Moggabúðin
Stuttermabolir, aðeins 1.000 kr.