Morgunblaðið - 22.09.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 2004 23
„ÞAÐ sem mér finnst skipta mestu
máli er að þessi kjarabarátta er lið-
ur í að efla og bæta skólastarfið. Ef
við berjumst
ekki fyrir kjör-
um okkar gerir
það enginn ann-
ar,“ sagði Fjóla
Kristín Helga-
dóttir, kennari í
Oddeyrarskóla
á Akureyri, en
hún er jafnframt
deildarstjóri á
efra stigi. Fjóla hefur starfað við
kennslu í sautján ár.
„Ef laun kennara eru ekki sæmi-
leg missum við oft hæfa kennara
sem hreinlega fara í eitthvað annað.
Við höfum margoft séð það. Stöð-
ugleiki í skólunum minnkar og það
hefur slæm áhrif á skólastarfið,“
sagði Fjóla og bætti við að álagið á
þeim sem eftir yrðu ykist. Hún
sagði stöðugleika í skólastarfi
skipta miklu máli fyrir alla, nem-
endur, foreldra og kennara. Það
vildi oft gleymast í umræðunni.
Fjóla sagði mikilvægt að kenn-
arar væru sáttir við laun sín. „Það
eru gerðar kröfur til kennara og
það á að gera kröfur til þeirra, en
þeir verða að vera sáttir við sín
laun. Það hefur áhrif á skólastarfið
ef svo er ekki.“
Hún sagði dapurlegt að heyra í
ungu kraftmiklu fólki sem væri í
kennslu, að það nennti ekki að
standa í þessu lengur og ætlaði
bara að fara í eitthvað annað.
Fjóla taldi að almenningur væri
ekki nægilega upplýstur um hvað
væri að gerast í grunnskólunum.
Oft væri talað af mikilli vanþekk-
ingu um kennarastarfið, m.a. í fjöl-
miðlum. „Mér finnst foreldrar alls
ekki vera neikvæðir út í okkur
kennara, en maður heyrir oft annan
tón í fjölmiðlum,“ sagði Fjóla. Hún
sagði það liggja alveg ljóst fyrir að
ekki hefðu fylgt nægir peningar
með í pakkanum þegar sveitar-
félögin tóku við rekstri grunnskól-
anna af ríkinu.
„Ég ætla rétt að vona að verkfallið
verði ekki langt. Mér finnst þetta
mjög erfitt, heilmikið mál og fólk
gerir þetta ekki að gamni sínu,“
sagði Fjóla. Hún benti á að markmið
kennarasambandsins hefði verið að
skrifa undir nýjan samning strax og
sá eldri rynni út, „en svo líður hálft
ár og það gerist ekkert“, sagði Fjóla.
Hún nefndi að vissulega væri staða
margra smærri sveitarfélaga mjög
erfið og því væri það sitt mat að ríkið
þyrfti að koma að málum. Það þyrfti
að greiða meira með grunnskólun-
um.
Fjóla sagði að í síðustu samning-
um hefði verið samið um styttri und-
irbúningstíma fyrir hverja kennslu-
stund, „sem er mjög gagnrýnisvert“.
Hún sagði kennara þurfa að sinna
fjölbreyttum verkefnum. Þeir
spiluðu stóra rullu í lífi krakkanna
ótal margt annað sem kæmi þar til.
Fjóla Kristín
Helgadóttir
Liður í bættu
skólastarfi
„Við höfum í raun aldrei fengið
neinar launahækkanir nema gegn
aukinni vinnu,“ segir Valdimar.
„Sumum kennurum finnst þeir
ekki hafa fengið raunvirði vinnu-
aukans, þ.e. í samningum árið
1995 og 2000. Kennarar hafi ekki
áttað sig nógu vel á hvað þeir voru
að samþykkja. Enda voru aðeins
rétt rúm 50% sem samþykktu síð-
ustu samninga.“
Auður segir afskaplega dapurt
að kennarar fái aldrei neina launa-
hækkun nema auka við sig vinn-
una. Hún segir byrjunarlaun
kennara vera undir 150 þúsundum
og lítið sé meira hægt að hafa,
þrátt fyrir að svo virðist margir
halda.
Þegar þau eru spurð hvort þau
finni fyrir stuðningi samfélagsins
við kjarabaráttu kennara segja
þau það engu máli skipta í sjálfu
sér. „Það hefur engin stétt fengið
góð kjör út á samúð,“ segir Valdi-
mar. „Þetta snýst ekkert um það.
Þær stéttir sem hafa það best hafa
ekki mestu samúðina. Það er ekkert
samband milli samúðar og kjara.“
„VIÐ erum hingað komin til að
standa saman,“ sagði Auður Ög-
mundsdóttir, kennari í Öldusels-
skóla, en hún var í verkfalls-
miðstöðina í Borgartúni í fyrradag
ásamt syni sínum og eiginmanni,
Ívari Sigurbergssyni.
Valdimar Helgason, sem einnig
kennir í Ölduselsskóla, segist hafa
verið í verkfalli samanlagt í fjóra
og hálfan mánuð það sem af er
starfsævi sinni. Hann hefur kennt í
tuttugu ár.
Hann segir að með samning-
unum 1995 hafi kennarar bætt við
sig ígildi 16–17 daga vinnu og að í
raun hafi kennarar fengið minni
launahækkun en aðrar stéttir sé
tekið tillit þess. Í samningum árið
2000 hafi skóladögum svo fjölgað
um tíu.
Auður Ögmundsdóttir og Valdimar Helgason
Í verkfalli í tæpa fimm
mánuði samanlagt
Morgunblaðið/RAX
Auður Ögmundsdóttir og Valdimar Helgason, kennarar í Ölduselsskóla,
mættu í verkfallsmiðstöðina. Á milli þeirra stendur Ívar Sigurbergsson,
eiginmaður Auðar.duga ekk-
egt eftir há-
hann og
sem hafi
m, t.d.
æði og eru
með hátt í tvöfalt hærra kaup. Ás-
mundur kveðst hafa ákveðið að
leggja kennsluna fyrir sig því hann
hafði kynnst því að starfa í grunn-
skóla og taldi starfið skemmtilegt og
áhugavert. Hann segist aldrei hafa
látið sig dreyma um að hann yrði
ríkur á því að kenna en vill geta átt
fyrir skuldum og keypt mat, eins og
hann orðar það sjálfur.
Vill meiri tíma
fyrir undirbúning
Hann segir að fyrir sig sé brýnast
að grunnkaup hækki. Hins vegar sé
einnig nauðsynlegt að lækka
kennsluskyldu og að kennarar fái
aukinn tíma í undirbúning kennslu.
„Ég hef mikinn áhuga á að vinna við
kennslu áfram en ég veit ekki hvort
ég get unnið annað ár ef launin
hækka ekki. Í þessum kjarasamn-
ingum þarf að ná fram hækkun á
tímakaupi, ekki bara hærra kaupi
fyrir meiri vinnu. Í síðustu kjara-
samningum náðist bara lítil pró-
sentuaukning á tímakaupi.
Ég þarf að hækka töluvert mikið í
kaupi til að geta haldið áfram að
kenna,“ segir Ásmundur.
ðið/Sverrir
2 mánaða.
ammála um að í yfirstandandi kjarasamningum þurfi að ná fram verulegri hækkun grunnlauna. Ungir kennarar með
a mikilvægt að lægstu launin hækki. Kennararnir eru einnig á því að undirbúningstími fyrir kennslu sé ekki nægur.
ákveðið í
ngana ein-
nlaunum.
r Val-
ára kenn-
em hefur
ki tekið
m til að
óttir henn-
ðinsdóttir,
óla með
f kennslu
ntaður
hefur 230
n en Guð-
ur.
nsetnir er
, þannig
Valgerður
sem fyrst
að auka
em hvað
rir lausn
rar geri
sem stafar
i skóla.
t til þess
apast víða
r því ekki
ga lág mið-
nu sem
stu samn-
rifaðist
skóla-
að öðru en
saman í
ega. Þeim
um hópi
tir fyrsta
r farnir,
ra vinnu.“
l úr stétt-
þó skilj-
auna-
sjálft að
með 3–4
unaseðil
upp á 165 þúsund krónur fyrir
skatta eftir nokkurra ára starf er
ekkert ánægð í vinnunni. Þetta fæl-
ir úr stéttinni fólk sem við þurfum á
að halda,“ segir hún.
Ekki til framtíðar
„Ég bara segi eins og er að ég
ætla ekki að vera í þessu starfi til
framtíðar á þessum launum,“ bætir
Guðrún Lára við.
Valgerður segir marga kennara
óánægða með að undirbúningstími
fyrir kennslu hafi verið styttur í
síðustu kjarasamningum. „Okkar
tíma er ráðstafað í svo margt annað
en undirbúning kennslu,“ segir Val-
gerður en hún bendir á að kennarar
í hennar skóla hafi til að mynda
sinnt því frá því í fyrra að aðstoða
skólabörn í matartíma. Fyrir það sé
hins vegar greitt minna en sem
nemur tímakaupi fyrir kennslu.
„Það þætti líklega undarlegt ef t.d.
flugmaður þyrfti að afgreiða í frí-
höfninni og keyra rútuna út á völl
þegar hann er ekki að fljúga.“
Þær eru sammála um að það sé
slæmt að að kennarar geti ekki
komist í að undirbúa næsta
kennsludag fyrr en eftir klukkan
fjögur á daginn eins og reyndin er
hjá þeim. „Til þess að lifa af í
kennslu eins og staðan er núna þá
þarftu að vinna í frítímanum,“ segir
Guðrún Lára og bendir á að það
skjóti skökku við að á sama tíma og
mörg fyrirtæki bjóði sveigjanlegan
vinnutíma sé rætt um að binda þá
vinnu kennara sem er utan
kennslustunda meira við skólana.
„Við erum í raun að fara aftur á
bak.“ Hún segir það vilja gleymast
þegar talað sé um tíma sem fer í
kennslu að þar er enginn sveigj-
anleiki. „Það er ekkert hægt að
fresta kennslustundum og vinna
þær upp á öðrum tíma, eins og fólk í
mörgum öðrum störfum getur.“
sdóttir og
ðinsdóttir
ing á grunn-
nauðsynleg
Morgunblaðið/Árni Torfason
„ÉG TEL að kennarar eigi ekki að
hafa verkfallsrétt,“ segir Sigfús
Guttormsson, kennari í Grunnskól-
anum á Egils-
stöðum. „Það eru
ákveðnar stéttir í
landinu sem eru í
lykilhlutverkum,
svo sem þeir sem
starfa að heilsu-
gæslu, löggæslu
og kennarar, á
hvaða stigum
sem það er nú,
sem eiga að vera í kjaradómi og fá
ákvörðuð laun svo ekki þurfi að
beita þessum aðferðum. Þetta hefur
of mikið rask í för með sér. Það
þýðir þó ekki annað en að nota
verkfallsréttinn fyrst hann er til
staðar. Eldri kennarar hafa sagt
mér að kjörin hafi farið versnandi
þegar kennarar tóku verkfallsrétt,
en hann hafa þeir ekki alltaf haft.
Vandamálið í deilunni er að þegar
sveitarfélögin tóku við þessu fengu
þau ekki nægjanlega sterka tekju-
stofna til að standa að málum eins
og þarf og þar stendur hnífurinn í
kúnni. Á meðan svo er verður þetta
alltaf slagur því kennarar voru auð-
vitað komnir aftur úr öllu velsæmi í
launum og nú er verið að reyna að
laga það smám saman, sem hefur
töluverðan kostnað í för með sér
fyrir sveitarfélögin. Það er kostu-
legt að heyra forsætisráðherra
segja að ekki komi til mála að ríkið
komi til móts við sveitarfélögin í
þessu.“
Þá hafi síðustu samningar sem
kennarar gerðu verið meingallaðir
að mörgu leyti.
Sigfús
Guttormsson
Kennarar eiga
ekki að hafa
verkfallsrétt
þétt en samt erum við með
fjöldann allan af leiðbeinendum í
grunnskólunum.“
Stefanía segir að kennarastarfið
sé í sínum augum hugsjónastarf og
hún var sjálf ákveðin í að starfið
væri eitthvað sem hún myndi vilja
leggja fyrir sig. „En ég vil engu að
síður fá viðurkenningu fyrir mitt
starf. Sem ungur kennari þá er það
mér mjög mikils virði að lægstu
launin hækki til að það sé áhuga-
verðara fyrir þá sem útskrifast að
fara út í það starf að kenna.“
STEFANÍA Ragnarsdóttir, 25 ára,
útskrifaðist sem heimilisfræðikenn-
ari frá Kennaraháskóla Íslands árið
2002 og er á öðr-
um starfsvetri
sem safnkennari
á skólasafni
Smáraskóla.
Hún segir að sér
blöskri að heyra
rætt um það að
lægstu laun
kennara séu 160
þúsund og með-
allaun kennara séu 210 eða 215 þús-
und krónur.
„Ég þekki engan kennara sem er
með þessi laun, nema þá sem kenna
í framhaldsskóla. Það hafa einnig
verið birtar tölur um að lægstu laun
séu 160 þúsund. En við sem erum
ung og nýútskrifuð náum ekki einu
sinni þessari tölu. Ég er með 145
þúsund í grunnlaun sem fer upp í
164 þúsund þegar ég er búin að fá
svokallaða skólastjóraflokka ofan á
launin,“ segir Stefanía sem fær út-
borgaðar um 120 þúsund krónur um
hver mánaðamót. Skólastjóraflokk-
ar eru það svigrúm sem skólastjór-
ar hafa til að hækka laun kennara
og er oft dreift á kennara skólanna í
formi tveggja launaflokka ofan á
grunnlaun.
Stefanía á ekki kost á neinni yf-
irvinnu, utan 2–3 tíma tvisvar á ári í
kringum skólatónleika.
Stefanía fór á fund í verkfallsmið-
stöð kennara í Borgartúni í fyrra-
dag og afhenti Eiríki Jónssyni, for-
manni KÍ, fjóra launaseðla sem hún
er ekki feimin við að birta opinber-
lega til að sýna hversu lág laun
yngstu kennaranna eru í raun. „Ég
hef verið að bera mín laun saman
við laun skólaliða sem m.a. sjá um
ræstingar í skólum. Þær eru flestar
í um 80% starfi en ef ég miða við
100% starf þá eru mín laun afar
svipuð og þeirra. Laun starfsmanna
í verslunum sem sjá um afgreiðslu á
kössum eru til dæmis heldur hærri
en mín. Ég geri alls ekki lítið úr
þessum störfum því þetta eru vissu-
lega mikilvæg störf sem við þurfum
á að halda. En eins og allir vita þá
dugir grunnskólamenntun í þessi
störf. Ég hlýt að spyrja mig af
hverju ég lagði það á mig að fara í
háskólanám því það sem maður
kemur út með er háskólamenntun
sem er engan veginn arðbær,“ segir
Stefanía.
Hún segir að hvergi nærri allir
sem voru með henni í Kennarahá-
skólanum hafi farið í kennslu. „Að-
sókn í KHÍ hefur aukist jafnt og
Stefanía
Ragnarsdóttir
Mikils virði
að lægstu
laun hækki
ELÍAS Gunnar Þorbjörnsson, er
24 ára gamall, nýútskrifaður kenn-
ari frá kennaradeild Háskólans á
Akureyri,
brautskráðist
síðastliðið vor.
Hann kennir í
Glerárskóla á
Akureyri, er á
fyrsta ári í
kennslu og hef-
ur umsjón með
10. bekk með
öllu því sem
fylgir, félagsstarfi, samskiptum við
foreldra, ferðalög og annað. Laun
hans eru 170 þúsund krónur á
mánuði.
„Ég vann í verslun nú í sumar og
heildarlaun mín þar voru um 220
þúsund krónur. Ég hef unnið tölu-
vert við verslunarstörf og launin
eru aldrei undir eitt þúsund krón-
um á tímann auk þess sem mögu-
leiki er á yfirvinnu. Í kennslunni er
sá möguleiki ekki fyrir hendi,“
sagði Elías.
Hann sagði laun kennara fárán-
lega lág, „út í hött, allt of lág og ég
segir bara fyrir mig, ég stend ekki í
þessu nema einn vetur,“ sagði
Elías, en hann sagðist þurfa að
kenna einn vetur áður en hann geti
haldið áfram námi svo sem hann
stefni að.
Hann hélt áfram námi beint eftir
stúdentspróf „og þetta fær maður
fyrir að standa sig þokkalega,
klára námið á eðlilegum tíma. Auð-
vitað hefði ég getað farið í við-
skiptafræði og verið með 300 þús-
und kall í laun.“
Elías er að koma sér þaki yfir
höfuðið og sagði það ekki grín með
þau laun sem hann hefði. Hann
vitnaði í launakönnun Verslunar-
mannafélags Reykjavíkur sem ný-
lega var greint frá en þar kom fram
að meðallaun verslunarfólks á
kassa í verslunum væru 155 þús-
und, „og það eru krakkarnir sem
við erum að kenna. Það er til í
dæminu að krakkar í 10. bekk vinni
með skóla í verslunum og hafi
jafnhá laun og ég,“ sagði Elías.
„Eftir þriggja ára háskólanám og
B.Ed gráðu er þetta alveg fárán-
legt. Að mínu mati á fólk með
þriggja ára háskólanám að baki
alls ekki að hafa lægri laun en 200
þúsund krónur á mánuði,“ sagði
hann. Kröfugerð kennara væri síst
of há, fólki með þessa menntun og
ábyrgð yrði að greiða sæmileg
laun. „Þetta er skemmtilegt starf,
ég hef gaman af því og vil láta gott
af mér leiða, en með þessu áfram-
haldi er það bara ekki hægt.“
Elías Gunnar
Þorbjörnsson
Stend ekki í
þessu nema
einn vetur