Morgunblaðið - 25.09.2004, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í DAG, miðvikudaginn 22. sept-
ember 2004, er stór dagur í íþrótta-
sögu þjóðarinnar. Glæsilegur fulltrúi
Íslands vann til gullverðlauna á Ól-
ympíuleikum fatlaðra í Aþenu. Krist-
ín Rós Hákonardóttir
bætti eigið heimsmet í
100 metra baksundi og
var töluvert á undan
öðrum keppinautum í
mark. Daginn áður
hafði hún unnið silfur í
110 metra bringusundi
og í viðtali við frétta-
mann var hún óánægð
með þann árangur en
þó glöð yfir því að
heimsmet hennar í
bringunni hafði ekki
verið slegið.
Kristín Rós er af-
burðamanneskja í
íþróttum og því hlýtur þjóðin að vera
stolt af árangri hennar. Þegar þessi
frábæra sundkona vinnur gull á Ól-
ympíuleikum hljótum við að slá því
rækilega upp og fagna með henni svo
um munar. Þjóðin hlýtur að vera í
sigurvímu.
Ég fékk fyrstu fréttir af þessu af-
reki á mbl.is. Þar var þessa viðburðar
getið neðanmáls í fimm sentimetra
eindálki en höfuðfréttin var á sama
tíma að indíánar fögnuðu opnun safns
um sögu þjóðar þeirra í Washington.
Vissulega gleðileg frétt en engu að
síður fannst mér hin fréttin koma
meira við kviku íslensku þjóðarinnar.
Ég beið því spenntur eftir fréttum
ríkisfjölmiðlanna. Þeir hljóta að vera
með þetta sem fyrstu frétt. Svo væri
án efa ef þetta væri íþróttamót ófatl-
aðra. Sú var ekki raunin. Ég held að
fréttastofa útvarpsins hafi gleymt
þessari frétt. Ég missti að minnsta
kosti af henni. Hef kannski þurft að
bregða mér örskot frá þegar vel var
liðið á fréttatímann. Hennar var að
minnsta kosti að engu getið í yfirliti
frétta. Og fréttastofa sjónvarpsins?
Afrek Kristínar Rósar fékk að fljóta
með í íþróttafréttaaukanum í lok
fréttatímans og einnig
afrek Jóns Odds Hall-
dórssonar sem vann
silfur í 100 metra
hlaupi.
Ólympíuleikar fatl-
aðra eru ekki síður al-
vöru Ólympíuleikar en
leikar ófatlaðra. Alvar-
an er kannski enn meiri
og keppnin verður sí-
fellt harðari, enda eru
þjóðir heims farnar að
átta sig á því að þessir
leikar skipta miklu máli
jafnt inn á við sem út á
við.
Árið 1997 fékk ég það skemmtilega
og gefandi verkefni að skrá sögu
íþrótta fatlaðra á Íslandi í tilefni 25
ára afmælis Íþróttasambands fatl-
aðra. Þá kynntist ég því fórnfúsa
starfi sem frumkvöðlarnir inntu af
hendi og þeirri miklu baráttu sem
íþróttafólkið stóð í til að byggja sig
upp sem afreksfólk í fremstu röð
þrátt fyrir fötlun sína. Þarna unnu
margir einstaklingar stóran sigur, á
sjálfum sér, fordómunum og á
íþróttavellinum.
Íslendingar hafa unnið til margra
verðlauna á Ólympíuleikum fatlaðra í
gegnum árin enda verið unnið gríð-
arlega mikið og gott starf á þessum
vettvangi hér á landi frá fyrri hluta
áttunda áratugarins að fyrstu
íþróttafélög fatlaðra voru stofnuð.
Kröfurnar hafa þó stöðugt orðið
meiri og nú er svo komið að einungis
örfáir íþróttamenn héðan sækja þetta
mót, einungis þeir sem vænta má að
séu í fremstu röð.
Kristín vann sitt fyrsta gull í al-
þjóðlegri keppni á heimsmeist-
aramótinu í Assen í Hollandi árið
1990, fyrir 14 árum. Á Ólympíu-
leikunum í Atlanta árið 1996 landaði
hún þremur gullum og gullin hafa
haldið áfram að hrannast upp hjá
henni. Maður myndi því ætla að hún
hafi nokkru sinnum verið kjörinn
íþróttamaður ársins. En því er ekki
að heilsa. Hún hefur vissulega verið
tilnefnd en aldrei verið kjörin.
Með fullri virðingu fyrir öðru
íþróttafólki hér á landi þá er Kristín
Rós í mínum huga stærsti íslenski
sigurvegarinn á íþróttavellinum í ár
og vona ég að íþróttafréttamenn hafi
afrek hennar í huga þegar árið verð-
ur gert upp.
Ég bíð spenntur eftir að sjá for-
síður dagblaðanna á morgun.
Til hamingju Kristín Rós og einnig
þú íslenska þjóð að eiga þessa afreks-
konu.
(Ps. Að morgni 23. sept. Til ham-
ingju Moggi. Þú einn sást ástæðu til
að slá þessu upp.)
Kristín Rós vann
stærsta sigurinn
Sigurður Á. Friðþjófsson skrif-
ar um fjölmiðla og íþróttaafrek ’Þegar þessi frábærasundkona vinnur gull á
Ólympíuleikum hljótum
við að slá því rækilega
upp og fagna með henni
svo um munar. Þjóðin
hlýtur að vera í sigur-
vímu.‘
Sigurður Á.
Friðþjófsson
Höfundur er upplýsinga-
og fræðslufulltrúi BSRB.
ÞEIR ERU fáir sem ekki hafa
skoðanir á kjarabaráttu kennara
þessa dagana og sitt sýnist hverj-
um. Margir undra sig
á kröfum og óbilgirni
kennara, „fengu kenn-
arar ekki svo góða
launahækkun við síð-
ustu kjarasamninga“?
Hvernig geta þeir ver-
ið að fara fram á
ennþá meiri laun? Það
er rétt að laun kenn-
ara hækkuðu við síð-
ustu samninga, en sú
hækkun fékkst með
því að auka vinnuálag-
ið gífurlega svo að
launahækkunin svo-
kallaða át sjálfa sig
upp og varð að engu.
Skarpur sjö ára
nemandi spurði aðra
okkar hvort hana
langaði í verkfall. Það
er ekki auðvelt að
svara svona spurn-
ingu. Svarið sem nem-
andinn fékk var að
okkur langaði að sjálf-
sögðu ekki til að nem-
endur okkar misstu af
skóla í lengri tíma en
við vildum gjarnan að
vinnan okkar væri bet-
ur borguð og metin að
verðleikum. Einkum og sér í lagi
langaði okkur til að fá nægan tíma
til að undirbúa kennsluna og allt
sem henni tengdist.
Það er í rauninni eitt af þeim að-
alatriðum sem þessi kjarabarátta
snýst um. Kennarastarfið er ekki
þannig að börnin séu mötuð á stað-
reyndum nokkra klukkutíma á dag
og svo fari kennarinn heim á
miðjum degi til að fara í Kringluna
eða sólbað. Launuð vinnuvika okkar
er rúmlega 42 klukkutímar en sá
tími dugir engan veg-
inn til. Þrátt fyrir að
vera í skólanum frá
átta til ýmist fjögur
eða fimm á daginn för-
um við samt daglega
heim með verkefni til
að vinna á kvöldin. Það
sama gildir um helgar.
Samt kemur ekki
króna í launaumslagið
til að umbuna fyrir
þessa yfirvinnu. Sveit-
arfélögin borga kenn-
urum nefnilega ekki
yfirvinnu, jafnvel þótt
ekki verði hjá henni
komist. Yfirvinnan
okkar er því sjálf-
boðavinna.
Hvers vegna slepp-
um við ekki þessari
ólaunuðu aukavinnu í
okkar eigin frítíma og
notum tímann í annað,
til dæmis til að sinna
eigin fjölskyldu? Jú,
það er nefnilega þann-
ig að nemendurnir
mæta á hverjum degi í
skólann og eru í okkar
umsjá frá klukkan átta
til hálfþrjú á daginn
og hvort sem einhver ætlar að
borga okkur yfirvinnu eður ei, þá
verðum við að vera tilbúnar með
verkefni til að leggja fyrir bekkinn.
Og miðað við kröfur þjóðfélagsins í
dag, þá verðum við að taka tillit til
einstaklingsþarfa hvers og eins
barns. Ekki hentar öllum það sama
og ef koma á til móts við alla þarf
að leggja gífurlega vinnu í að sér-
hanna verkefni fyrir hvern og einn.
Það er líka spurning hversu mikið
nám færi fram í skólastofunni ef
kennarinn mætti á morgnana og
segði: „Krakkar mínir, því miður er
ekki neitt á dagskrá hjá okkur í
dag þar sem vinnutíminn minn
dugði ekki til að undirbúa kennslu
dagsins. Ég var nefnilega á starfs-
mannafundi í gær, síðan sat ég
ásamt fleiri kennurum í teymi og
ræddi um hvernig best væri að
haga brunavörnum skólans og síðan
sendi skólastjórinn mig á námskeið.
Reynið bara að finna ykkur eitt-
hvað að gera sjálf.“
Líkt og flestir kennarar erum við
stoltar af starfi okkar, þetta er
skemmtilegt og gefandi starf og
þetta er það starf sem við viljum
stunda. Það sem við hins vegar för-
um fram á er að þættir eins og
vinnuframlag, háskólamenntun og
fagmennska séu metnir að verð-
leikum. Við berum ábyrgð á því að
mennta og móta framtíð landsins,
það hlýtur að skipta máli.
„Í dag er ekkert á
dagskrá, krakkar mínir …“
Helga Steinþórsdóttir og
Sigurrós Jóna Oddsdóttir
fjalla um kennaradeiluna ’Líkt og flestir kenn-arar erum við stoltar af
starfi okkar, þetta er
skemmtilegt og gefandi
starf og þetta er það
starf sem við viljum
stunda. ‘
Helga
Steinþórsdóttir
Höfundar eru kennarar í verkfalli.
Sigurrós Jóna
Oddsdóttir
ÞAÐ ER ótrúlegt að í nútíma-
samfélagi, þegar flestar stéttir
landsins berjast fyrir skemmri
vinnutíma, lengri fríum og aukn-
um kaupmætti, að forysta kennara
þurfi að eyða orku,
hugviti og peningum
í að sannfæra við-
semjendur og jafnvel
þjóðina um að
kennsla sé fullt starf.
Könnun á vinnu-
tíma kennara
Árið 1995 fór nefnd á
vegum Kenn-
arasambands Íslands
og menntamálaráðu-
neytisins í vettvangs-
heimsókn til Norður-
landanna, gagngert
til að kynna sér
vinnutíma kennara
og bera hann saman
við vinnutíma ís-
lenskra kennara. Í
ljós kom óverulegur
munur á vinnutíma
milli landa, þar sem
íslenskir kennarar
voru mitt á meðal
jafningja. Fyrir síð-
ustu kjarasamninga
skiluðu kennarar á
Íslandi 1.800 stund-
um á ári. Við það má
bæta 88 stundum
vegna sérstakra frí-
daga og a.m.k. 194
stundum vegna sum-
arleyfa sem gera
2.040 stundir á ári sem er ná-
kvæmlega sami vinnutími og ann-
arra launþega á Íslandi. Því til
viðbótar bættu grunnskólakenn-
arar við sig 10 vinnudögum í síð-
ustu kjarasamningum, sem voru
alvarleg mistök forystu grunn-
skólakennara sem hún er nú að
bíta úr nálinni með.
Hræðsluáróður
og rangfærslur
Nú í upphafi verkfalls grunnskóla-
kennara skýtur upp kollinum
skýrsla OECD full af rangfærslum
og þvælu um vinnuframlag kenn-
ara. Skýrsla sem segir allt um
höfunda hennar sem í einu og öllu
sneiða hjá sannleikanum. Það al-
varlegasta er að það skuli vera op-
inberir starfsmenn á Íslandi,
starfsmenn mennta- og fjár-
málaráðuneytis sem taka saman
efnið, þar sem svo alvarlega er
sneitt hjá sannleikanum. Það er
auðvitað umhugsunar vert hver
tilgangurinn er með slíkum vinnu-
brögðum.
Samningsaðilinn
Þótt kennarastéttin sé ábyrg get-
ur hún ekki tekið á sig þau alvar-
legu mistök sem urðu þegar sveit-
arfélögin tóku við rekstri
grunnskólanna þar sem útgjöld
vegna rekstur skólanna voru stór-
lega vanmetin. Samninganefnd
sveitarfélaganna samdi af sér í
viðskiptum sínum við mennta- og
fjármálaráðuneytið við yfirtöku
skólans þannig að skuldir sveitar-
félaganna hafa síðan 1994 vaxið
gríðarlega og eru þau nú flest á
skuldaválista félagsmálaráðu-
neytisins. Halli ríkissjóðs hefur
jafnt og þétt færst yfir á sveit-
arfélög landsins vegna þess að
rekstri grunnskólanna hafði verið
haldið við hungurmörk og þeir
tekjustofnar sem áttu að fylgja
hafa ekki skilað sér.
Óskiljanleg ummæli
Í ljósi þeirrar staðreyndar að
sveitarfélögin voru stórlega hlunn-
farin við yfirtöku grunnskólanna
er það óásættanlegt að nýkrýndur
forsætisráðherra landsins skuli
halda því fram að ríkinu komi ekki
við kjaradeila grunnskólakennara.
Vonandi er að þær upplýsingar
sem hann hefur um forsendur
þessarar kjaradeilu séu ekki frá
hinum sömu og sannfærðu hann
um ágæti innrásarinnar í Írak.
Fólki ofbýður ummæli ráðherra
sem aukið hefur út-
gjöld þjóðarinnar úr
2,6 miljörðum í 6,5
miljarða í valdatíð
sinni sem utanrík-
isráðherra, þar af um
einn miljarð á síðasta
ári.
Ríkinu ber skylda
til að koma að þessari
deilu með einhverjum
hætti, sveitarfélögin
standa ekki undir
þeim aukna kostnaði
sem óhjákvæmilega
verður.
Kennarastarfið
Kennsla er krefjandi
og slítandi starf.
Kennari samtímans
tekur á sig öll hugs-
anleg og óhugsanleg
hlutverk sem: fræðari,
uppalandi, siðapostuli,
verndari og er þá fátt
eitt talið. Kennarinn
getur ekki lokað á eft-
ir sér skólastofunni
þegar vinnu lýkur og
um leið verið laus
allra mála. Kennari er
alltaf á bakvakt án
þess að fá það greitt,
starfið tekur hann
með sér heim, áhyggj-
urnar af Nínu og Geira og bekkj-
arsystkinunum þeirra sem eiga í
vandræðum með námið eða eiga
um sárt að binda.
Mikilvægi
góðs kennara
Háskólinn á Akureyri rannsakaði
fyrir skömmu hvað ráði mestu um
gæði skólastarfs og gengi nem-
enda í námi. Þættirnir sem m.a.
voru kannaðir, voru: stærð skól-
ans, fjöldi nemenda í bekk, aðbún-
aður í skólastofu, félagsleg staða
nemenda og síðast en ekki síst
hæfni kennarans. Niðurstöðurnar
voru í stuttu máli, að árangur
nemandans byggðist fyrst og síð-
ast á gæðum og hæfni kennarans.
Okkur foreldrum er það kappsmál
að skólar landsins séu skipaðir
ánægðum, hæfum og vel menntuð-
um kennurum, með því sinnum við
skyldum okkar við börnin best.
Fyrirvinna
Það gengur ekki lengur að stétt
sem fyrr á tímum var launuð til
jafns við þingmenn og presta skuli
þurfa að hafa fyrirvinnu til að
geta leyft sér þann munað að vera
kennari. Stétt með stétt er löngu
orðinn úreltur frasi. Það þýðir
ekkert að velta því fyrir sér hvort
þessi eða hinn hafi samúð með
málstaðnum, það lifir enginn á
samúð annarra. Á hátíðar- og
tyllidögum tala frammámenn þjóð-
arinnar um mikilvægi menntunar
og góðrar kennslu, lengra nær það
ekki.
Það virðist vera inn að höndla
með annarra fé, þar er enginn
maður með mönnum ef hann er
ekki með milljón á mánuði. Ungt
fólk sem lýkur námi í tilteknum
greinum getur á skömmum tíma
orðið milljarðamæringar á því að
kaupa og selja hlutabréf. Það er
kominn tími til að snúa ofan af
þessu skekkta verðmætamati.
Menntun þjóðarinnar verði virt að
verðleikum og kennarar fái laun
sem starfinu eru samboðin.
Er kennsla
fullt starf?
Gunnar Örn Gunnarsson fjallar
um kennaraverkfallið
Gunnar Örn
Gunnarsson
’Nú í upphafiverkfalls grunn-
skólakennara
skýtur upp koll-
inum skýrsla
OECD full af
rangfærslum og
þvælu um
vinnuframlag
kennara. ‘
Höfundur er sjómaður og
bæjarfulltrúi í Snæfellsbæ.