Morgunblaðið - 30.09.2004, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HELGI LAXDAL, formaður Vél-
stjórafélag Íslands, skrifar í dagbók
sína 22. sl. á vef félagsins aðfinnslur
vegna greinar minnar sem birtist hér í
Morgunblaðinu 19. sept. sl. Ekki fer
mikið fyrir málefnalegri gagnrýni í
dagbókarfærslu hans,
en hann leiðist aftur á
móti út í þann leiða ósið
að reyna að gera lítið úr
eða sverta greinarhöf-
und. Þetta er stíll
sumra þegar málefnin
duga ekki til. Hann
nefnir mig þessi ein-
staki talsmaður Guð-
mundar og ágæti trú-
fasti þjónn Guðmundar
og er hann með því að
reyna að gera mig tor-
tryggilegan sem ein-
hvern varðhund útgerð-
arinnar eða jafnvel að ég sé svikari við
félaga mína. En Helgi! ég lít á mig
þjón þess fyrirtækis sem ég vinn hjá í
góðri merkingu þess orðs eins og ég
tel forseta Íslands þjón þjóðarinnar,
forstjóra þjón síns fyrirtækis, sorp-
hirðumanninn þjón samfélagsins og
þig þjón umbjóðenda þinna. En ef við
lítum á þína neikvæðu mynd af orðinu
hvers þjónn varst þú þegar þú raufst
samstöðu félag þinna í sjómanna-
hreyfingunni hér um árið?
Eitt er það sem formaðurinn notar
til að sýna hvað ég sé vitlaus er að
reyna að sýna fram á að ég skilji ekki
kjarasamninginn þar sem talað er um
fjölda í áhöfn. Reynir hann að gera lít-
ið úr mér með að benda á að útgerðin
geti róið með 20 menn og með 10%
frystiálagi sé um töluverða tekjuaukn-
ingu að ræða miða við 24 menn. Það
hljóta allir að sjá að er rétt hjá Helga.
Ég hef kannski ekki alveg náð að
skýra þennan hluta málsins nógu vel,
en þar sem Helgi hefur tjáð sig tölu-
vert um mál Guðmundar í Nesi og
sem forystumaður stéttarfélags ætti
hann að skilja málið og þá geta skýrt
það enn betur en ég geri í umræddri
grein. Hann kýs frekar að skrum-
skæla efnið til að gera mig tor-
tryggilegri.
Málið er einfaldlega það að innan
ramma kjarasamnings er gefinn
möguleiki á að manna togarann niður
í 20 og er þá skiptaprósentan 30,5% og
uppí 31 mann og hækkar um 0,5% við
hvern mann umfram 24. Útgerðin hef-
ur þannig töluvert svigrúm til að
manna skipið. Útgerðin vill fá 10%
frystiálagið af þar sem
tilurð þess upphaflega
var vegna flakafryst-
ingar. Það er staðreynd
að álagið er ekki meira
við að heilfrysta grálúðu
og er vinnuálag á 20
menn um borð í Guð-
mundi í Nesi eins og að-
staðan er í dag ekki mik-
il. Útgerðin segir því
einfaldlega fyrst þetta
er svona mikið álag að
heilfrysta grálúðu þá
skulum við létta undir
álagið og senda ykkur 24
út á sjó. Þetta á Helgi að vita, ef hann
fylgist með því, það eru 24 í yfirstand-
andi veiðiferð. Það er því, Helgi, enn
og aftur kjararýrnun fyrir mig að fara
24 í stað 20 þó svo að 10% frystiálagið
hverfi. Það munar á hverri milljón um
626,00 kr (miðað við þær forsendur
sem gefnar eru í umræddri grein)
þannig að áætluð launahækkun sem
þetta gæti skilað hverjum skipverja
sem rær annan hvern túr er um
219.100 á ári, Ef Helgi skilur þetta
ekki er það kannski samkvæmt hans
orðum annaðhvort tilbúinn misskiln-
ingur eða meðfætt skilningsleysi.
Hvort tveggja jafnbagalegt.
Fyrir mér er þetta ekki ósanngjörn
krafa og þegar enn frekar verður búið
að tæknivæða vinnuaðstöðuna um
borð verður vinnan enn þægilegri og
betri og „álagið“ enn minna.
Nærst fer forystumaðurinn út í að
gera lítið úr því að ég telji það til
kjarabóta að vera á nýlegu og góðu
skipi sem hægt er að gera ennþá
betra. Ég veit ekki um borð í hvaða
skip Helgi hefur komið, en í skipaflot-
anum eru líka gamlir drullupungar.
Og eins og formaður vélstjóra segir í
dagbókarfærslu sinni en tæpast er
víst hægt að gera úr því himnasend-
ingu þótt sjómennirnir okkar búi við
þokkalegan aðbúnað. Því miður er það
svo að sumstaðar er aðstaðan slík að
himnasendingu þarf og, ágæti Helgi,
ég fékk hana. Fyrir mig sem var á
Eldborgu um 30 ára gömlu skipi er
það mikil kjarabót að fá að anda að sér
fersku lofti, sjá út um glugga og hafa
góðan aðbúnað.
Mundi stéttarfélagsformaðurinn
sem situr á skrifstofu sinni vel bjartri
og rúmgóðri með ferskt loftið í kring
um sig og gott útsýni, sætta sig við að
verða fluttur í gluggalausan kjallara í
gömlu húsi með fúkkalykt og fúlu
lofti? Ég held ekki, en þannig stað
finnst mér ég hafa yfirgefið og tel það
kjarabót.
Í dagbók sinni er Helgi sífellt að
tönglast á að ég sé að fara fram á
kauplækkun, ef hann skilur það enn
svo er það hans mál. Ég mælist hins
vegar til þess að hann skuli í framtíð-
inni, ef honum finnst ástæða til að
gera athugasemdir við skoðanir
manna, gera það á málefnalegum
grundvelli en ekki með virðingaleysi
og lítillækkun í garð andstæðra skoð-
ana. Vopn þetta snýst oft í höndum
manna og skellur eins og búmmerang
í hnakka viðkomandi með kímnu brosi
þeirra sem lesa.
Feðga þá sem ráða Brim hef ég
þekkt í þó nokkurn tíma og ekki nema
að góðu einu, og eru fyrir mér áreið-
anlegir og sanngjarnir. Og þegar sam-
an fer traust á vinnuveitanda og eigin
sannfæring á úreldri uppbyggingu
sjómannasamtakanna þá er ég tilbú-
inn að berjast sem hinn ágæti trúfasti
þjónn minna eigin hugsjóna.
Hver er þjónn hvers?
Arnljótur Arnarson fjallar
um sjómannadeiluna um
Guðmund í Nesi ’Næst fer forystumað-urinn út í að gera lítið úr
því að ég telji það til
kjarabóta að vera á ný-
legu og góðu skipi sem
hægt er að gera ennþá
betra. ‘
Arnljótur Arnarson
Höfundur er í áhöfn Guðmundar í Nesi.
HERRA Stak-Steinar segir í
blaðinu í gær (28. sept.) að ég sé á
alvarlegum villigötum með því að
segja í útvarpsviðtali að dóms-
málaráðherra sem gengi yfir álit
Hæstaréttar við skipan dómara
gengi á sjálfstæði dómsvaldsins.
Við skulum nú aðeins líta á
þetta.
Hæstiréttur á samkvæmt lög-
um að segja til um hvort sá sem
sækir um dómaraembætti sé hæf-
ur og er sú umsögnin bindandi.
Jafnframt getur rétturinn raðað
umsækjendum eftir því sem hann
telur, að réttinum sé mestur
styrkur að. Við þá röðun er ráð-
herra ekki bundinn samkvæmt
bókstaf laganna.
En með þessu er ekki öll sagan
sögð. Stjórnarskrár lýðræðis- og
réttarríkja eru ekki ýkja marg-
orðar, en að baki búa óskráðar
grundvallarreglur sem teljast svo
sjálfsagðar að ekki þurfi að festa
þær á bók. Þeim til fulltingis er
siðferðilegt aðhald sem takmark-
ar vald, en það er eitt meginein-
kenni lýðræðis- og réttarríkja. Til
þess að tryggja það er valdi meðal
annars skipt milli stofnana sem
eiga þá að veita gagnkvæmt að-
hald án þess að nákvæmlega sé
skilgreint hvar mörkin liggi. Nær-
tækast er að benda á þrígreiningu
ríkisvaldsins. Þessa meginreglu
ber að virða.
Alþingi fer með einn þátt þess
valds, nánar tiltekið löggjafar-
valdið. Í sumar gerðist það að
keyra átti í gegn með ótrúlegu of-
forsi lítt undirbúið frumvarp um
fjölmiðla. Þá bar svo við að flestir
stuðningsmenn stjórnarinnar á
þingi gættu þess ekki að verja
þingið sem mikilvægustu stofnun
stjórnskipunarinnar fyrir ágangi
handhafa framkvæmdarvalds.
Með því var í sjálfu sér ekki verið
að brjóta neinn skýran lagabók-
staf, heldur grundvallarreglu
stjórnskipunarinnar um stöðu Al-
þingis sem handhafa löggjafar-
valds.
Á sama hátt og handhöfum
framkvæmdarvalds ber að virða
stöðu löggjafarvaldsins ber þeim
að virða stöðu dómsvaldsins. Ef
Hæstiréttur lætur í ljós rökstutt
álit á því hverja hann kýs umfram
aðra er ekki verið að svipta ráð-
herra neinu valdi. Með því að hafa
það að leiðarljósi bindur ráðherra
sjálfur hendur sínar og takmarkar
vald sitt eins og frjálsir menn
ávallt gera án þess þó að fórna
eðlilegu svigrúmi. Að baki býr það
siðferðilega aðhald sem hinar
óskráðu grundvallarreglur stjórn-
skipunarinnar veita. Þegar þær
eru ekki virtar tekur við bókstafur
valdboðsins.
Sigurður Líndal
Valdboð og villigötur
Höfundur er prófessor emeritus.
UM HVAÐ hefur borgarstjórn
Reykjavíkur verið að fjalla á fund-
um sínum sl. viku? Langur fundur
var á þriðjudeginum, 2. degi verk-
falls grunnskólakenn-
ara. Hann byrjaði kl.
14:00 og honum lauk
kl. 18:24. Var verið að
fjalla um að þúsundir
barna í Reykjavík
gætu ekki mætt í
skólann sinn og/eða
að 1500 kennarar í
Reykjavík hefðu lagt
niður störf? Nei, það
var verið að ræða um
gatnaframkvæmdir á
Miklubraut í 4,5
klukkustundir og
ekki einu orði minnst
á kjaradeilu Launa-
nefndar sveitarfélag-
anna og grunnskóla-
kennara. Um
kjaradeiluna var ekki
fjallað á öðrum fund-
um vikunnar. Það er
greinilegt að borgarstjórn er úti að
aka á Miklubraut því að ekki er
hugurinn hjá þeim þúsundum
barna sem ekki geta mætt í skól-
ann sinn. Ég skammast mín fyrir
þessa borgarstjórn. Ég skammast
mín fyrir að vera kennari í
Reykjavík.
Forgangsröðin er furðuleg hjá
Reykjavíkurborg. Fjármagn er
notað til að vaða út í áhættu-
fjárfestingar á borð við Línu net.
Allir vita hvernig fór með þá ,,út-
hugsuðu“ fjárfestingu. 1.800.000
kr. tap eða upphæð sem hefði dug-
að borginni til að greiða kenn-
urunum sínum mannsæmandi laun.
Hvernig stendur á því að borg-
arfulltrúar Reykjavíkur segja að
ekki sé til fjármagn þegar
1.800.000 kr. er skolað niður hol-
ræsin? Fyrst ég er farinn að tala
um holræsin þá átti R-listinn ekki
í neinum vandræðum með því að
redda holræsum sínum þegar þau
vantaði andlitslyftingu. Borg-
arfulltrúar hans settu bara á hol-
ræsagjald sem hefur skilað borg-
inni milljörðum frá því að
skatturinn var settur á 1995. Ekki
veitti unga grunnskólakennaranum
með 160.000 kr. á mánuði af smá-
sneið af þeirri köku.
Holræsin eru ofar á
forgangslistanum hjá
téðum borgarfulltrúum
en kennararnir sem
kenna í grunnskólum
borgarinnar. Reykja-
víkurborg setur sér
reyndar háleit mark-
mið ,,Að grunnskólar
borgarinnar séu í hópi
bestu skóla innan
lands og utan“ og ,,Að
faglegur metnaður
móti allt skólastarf“
eru t.d. markmið
Fræðslumiðstöðvar
Reykjavíkur. Hvernig
er hægt að taka mark
á fólki sem fer með
stjórn borgarinnar
þegar áhættufjárfest-
ingar á borð við Línu.
net og holræsi eru langtum ofar á
forgangslista borgarinnar en kenn-
ararnir sem kenna æsku borg-
arinnar. Hvernig væri að breyta
forgangsröðinni allavega í nokkur
ár þannig að grunnskólakennarar
fái frið til að einbeita sér að því
sem þeir eru bestir í, að kenna
krökkunum. Sveitarstjórnarmenn
um land allt geta ekki lengur falið
sig á bak við andlitslaust fyrirbæri
á borð við Launanefnd sveitarfé-
laganna, ábyrgðin liggur hjá þeim.
Það munu kjósendur muna þegar
kosið verður til sveitarstjórna
næst. Það eru nefnilega allir sam-
mála um að launin þarf að hækka
og að kennsla sé eitt mikilvægsta
starf samfélagsins. Ísland er eitt
ríkasta land heimsins, fjármagnið
er til staðar. Það þarf bara að for-
gangsraða rétt.
Um hvað hugsa
borgarfulltrúar?
Bíla og póker
Jón Pétur Zimsen fjallar um
einskisnýta forgangsröð hjá
Reykjavíkurborg
Jón Pétur Zimsen
’Forgangsröðiner furðuleg hjá
Reykjavík-
urborg. ‘
Höfundur er grunnskólakennari.
VIÐ kennarar þurfum að vera
með ansi góða verkfæratösku í far-
teskinu. Við þurfum að sækja í
töskuna hæfileikana til að vera
stjórnendur, fé-
lagsfræðingar, sál-
fræðingar, leiðbein-
endur, ráðgjafar,
samskiptafræðingar,
upplýsingatæknifræð-
ingar og kennslufræð-
ingar til að geta sinnt
daglegum störfum
okkar.
Við erum með nem-
endahópinn í 28
kennslustundir á viku,
fáum tuttugu mínútur
fyrir hvern tíma til að
undirbúa hverja
kennslustund. Við eig-
um að vera á fundum minnst þrjá
tíma á viku með öllum öðrum kenn-
urum. Þá þurfum við að gefa okkur
tíma með sérkennaranum til að und-
irbúa sérkennslu fyrir þá nemendur
sem það þurfa. Við þurfum að vera í
sambandi við foreldra. Við þurfum
að fylla út ýmsar skýrslur og gátlista
bæði í tölvutæku formi og á pappír.
Við þurfum að sjá um að nemendur
borði og þeim líði eins vel og kostur
er. Við þurfum að leita okkur að
námsefni hér og þar, fylgjast með
hvað er að gerast í kennslumálum,
lesa okkur meira til og ekki má
gleyma að við þurfum að fara á nám-
skeið sem fylla 150 stundir á ári sem
kennarar þurfa jafnvel að greiða úr
eigin vasa, þ.e. ef þeir eru búnir að fá
þann styrk sem þeir geta sótt til
kennarafélagsins. Við þurfum að
vera boðin og búin að hlaupa úr mat-
ar- og kaffitímum til að aðstoða nem-
endur sem hafa meitt sig eða lent í
átökum í frímínútum, eða tala við
foreldra sem þurfa að ná í okkur á
mínútunni. Auðvitað þurfum við líka
að vera mjög þolinmóð og huga að
hvernig við beitum röddinni. Þetta
er brot af því sem við
þurfum að vera upp-
tekin af daglega.
Manni finnst því súrt
í broti að nú árið 2004
þurfum við kennarar
að nota þá gamaldags
tækni að fara í verkfall.
Maður hefði haldið að
aldrei þyrfti til þess að
koma. Það hefur verið
drjúgur tími til stefnu
til að koma í veg fyrir
að það ástand þurfi að
verða að veruleika.
Auðvitað getum við
meðalkennarinn ekki
sætt okkur við að vera ekki metinn
að verðleikum launalega. Það er
hreint niðurdrepandi að hugsa til
mánaðamótanna þegar maður opnar
launaumslagið sitt og sér hvað mað-
ur fær útborgað fyrir 100% vinnu, en
það eru heilar 140.000 kr. nettó til að
borga fæði, húsnæði, síma, rafmagn,
hita, tryggingar, bílinn, bensínið,
klæði, sjónvarpið, tómstundir
barnanna og bíóferð einu sinni í
mánuði fyrir mann sjálfan. Það hlýt-
ur að vera gert ráð fyrir að hver ein-
staklingur geti séð fyrir sér og sín-
um afkvæmum af þeim launum sem
hann fær fyrir 100% starf. Það þarf
að gera ráð fyrir að kennarar séu
fyrirvinnur heimilisins og þurfi ekki
að afla sér tekna annars staðar til að
sjá fjölskyldu sinni farborða. Þegar
við vorum að alast upp voru kenn-
aralaun á þann hátt að hægt var að
hafa eina fyrirvinnu á heimilinu.
Vinnuskyldur kennara eru miklar
og þegar upp er staðið má sjá að
kennarar skila mun meiri tíma en
fjörutíu stunda vinnuviku til að ná að
uppfylla öll þau skilyrði að vera
grunnskólakennari.
Að lokum get ég ekki orða bundist
vegna þeirrar afturfarar að binda
viðveru kennara þegar almennur
markaður er einmitt að koma til
móts við fjölskyldufólk og leyfa fólki
að vinna vinnuna sína heiman að frá
sér sé það kostur fyrir einstakling-
inn. Ef það á að binda viðveru kenn-
ara enn frekar þá er eins gott að fara
að greiða fólki alla þá yfirvinnu sem
það vinnur við undirbúning því að
það kemur ósjaldan fyrir að heilu
kvöldin og helgarnar fari í undirbún-
ing fyrir kennsluna.
Það væri fróðlegt fyrir þann sem
ekki hefur reynslu kennarans að
bregða sér í hlutverk hans svona
eins og í mánuð og gaman að vita
hvaða hljóð heyrðust þá frá viðkom-
andi og hvort hann myndi hrópa
húrra af kæti yfir launaumslaginu
eftir alla þá vinnu sem þarf að leggja
á sig til að hver og einn nemandi fái
að njóta sín og smám saman öðlast
sjálfstæði, frumkvæði og ábyrgð. En
það er brot af markmiðum okkar í
einstaklingskennslu til nemenda.
Verkfærataskan mín!
Björg Vigfúsína Kjartansdóttir
fjallar um kjaradeilu kennara ’Þegar við vorum aðalast upp voru kenn-
aralaun á þann hátt að
hægt var að hafa eina
fyrirvinnu á heimilinu.‘
Björg Vigfúsína
Kjartansdóttir
Höfundur er kennari.