Morgunblaðið - 30.09.2004, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2004 33
MINNINGAR
sinni hafði afi tekið nokkra tugi
mynda af okkur, en þegar hann ætl-
aði að láta framkalla þær uppgötv-
aði hann að hann hafði gleymt að
setja filmu í myndavélina. Hann
fræddi okkur um staðhætti og ör-
nefni víðs vegar um land og sýndi
okkur hvar hann hafði verið í vega-
vinnu eða hvar þau amma höfðu
verið.
Það var alltaf gott leita til afa um
ýmis ráð eða hjálp til dæmis í
stærðfræði og hann sýndi að hún er
miklu auðveldari en maður heldur.
Hann hvatti okkur alltaf áfram í því
sem við gerðum, hversu mikilvægt
eða lítilvægt sem það var. Hann
vildi líka allt fyrir okkur gera. Eitt
sinn voru þeir frændur Pétur og
Magnús í pössun hjá afa og hann
eldaði handa þeim dýrindis hádeg-
ismat. Sjálfur fór hann þó að borða
á Dalbraut því hann sagðist aldrei
nenna að elda sjálfur.
Afi fylgdist vel með nýjungum en
hann var af þeirri kynslóð sem upp-
lifði mestar tækniframfarir. Það eru
ekki margir á hans aldri sem hafa
tileinkað sér tölvutækni eins og afi
gerði. Það var ómetanlegt fyrir
Kaju þegar hún bjó í útlöndum að
geta skrifast á við hann í tölvupósti
eða talað við hann á msn.
Afi hélt sér vel og fór m.a. í sund
og göngutúra á hverjum degi auk
þess sem hann keyrði bíl nánast til
síðasta dags. Í mörg ár voru mánu-
dagskvöldin frátekin því þá fóru
þeir nafnar að ganga í Heiðmörk
ásamt Grétari og Þóri, vinnufélög-
um úr Hitaveitunni.
Við systkinin erum rík að hafa
haft afa okkar svona lengi og mun-
um við búa að því alla ævi.
Jóhannes, Karen
og Pétur Karl.
Nú er Jóhannes Zoëga fallinn frá.
Einn af öðrum tínast þeir burtu,
menn og konur, sem ég vandist við
á sokkabandsárum mínum og þótti
vænt um. Hann átti til að vera smá
stríðinn, en það kom þó ekki í veg
fyrir að ég hændist að honum, af því
að stríðnin var græskulaus og hlý:
Til þess að lífga upp á augnablikið
og færa okkur nær hvor öðrum. Jó-
hannes var ríkulega gæddur þess-
um eiginleikum innri hlýju og
glettni. Hann var traustur og yf-
irburðamaður á sínu sviði.
Jóhannes var við nám í verkfræði
í Þýskalandi og varð innlyksa þar á
stríðsárunum. En Guðrún, móður-
systir mín, beið hans í festum á
meðan. Það þóttu því mikil og góð
tíðindi þegar hann skilaði sér aftur
heim. Mér finnst ég ennþá skynja
þennan fögnuð og eftirvæntinguna
sem ég fann hjá móður minni. Faðir
minn sagði alltaf að það hefði verið
það besta sem Guðrún gerði í sínu
lífi að bíða eftir Jóhannesi.
Móður minni tengjast líka bestu
minningar mínar um Jóhannes og
Guðrúnu, hversu vel þau reyndust
Haraldi bróður mínum í veikindum
hennar, litlum dreng og jafnaldra
Tómasar. Sú vinátta og traust hélst
til æviloka.
Guðmundur G. Hagalín brá upp
mynd af afa mínum, Benedikt
Sveinssyni, þar sem hann stóð og
horfði upp í heiðríkjuna. Hann
sagði: Er falls ván at fornu tré. Jó-
hannes hafði lifað langa ævi og
bjarta og þó voru daprar stundir og
erfiðleikar í lífi hans eins og ann-
arra. En hann mætti þeim af ótrú-
legu æðruleysi og drengskap. Í
samskiptum þeirra Guðrúnar í veik-
indum hennar ríkti fegurðin ein og
kærleikurinn.
Guð blessi minningu Jóhannesar
Zoëga.
Halldór Blöndal.
Ég kveð Jóhannes föðurbróður
minn með miklum söknuði. Hann
hefur alla tíð verið einn af föstu
punktunum í tilveru minni.
Ég minnist heimsóknanna milli
fjölskyldnanna, ferðalaganna og úti-
leganna frá því að ég var barn.
Seinna var svo farið árlega í nokk-
urra daga veiðiferðir í Miðfjarðará í
Miðfirði við Bakkaflóa, en Jóhannes
hafði mjög gaman af stangveiðum
og stundaði þær víða um land.
Mikil gestrisni ríkti á heimili
þeirra Jóhannesar og Guðrúnar
Benediktsdóttur konu hans, sem
lést árið 1996. Vorum við ættingj-
arnir að austan alltaf velkomnir til
lengri eða skemmri dvalar og naut
ég þess oft og ekki síður núna á
seinni árum.
Jóhannes vildi gera vel við gesti
sína og var snöggur að bera fram
kaffi, eða mat ef svo bar undir.
Stundum vissi maður ekki hvað
hefði orðið af honum, en hann kom
aftur að vörmu spori og hafði þá
skroppið út í búð til að bæta við
einni köku, eða kjöti á grillið.
Jóhannes var mjög lipur og greið-
vikinn og vildi allt fyrir mann gera.
Ég held að varla sé hægt að hugsa
sér betri frænda og er ég þakklát
fyrir að hafa átt hann að.
Ég var svo lánsöm að fá að hitta
Jóhannes nokkrum sinnum á síðast-
liðnum einum og hálfum mánuði. Í
síðustu skiptin var hann kominn á
sjúkrahús og var mjög veikur, en
andlega hliðin var jafnheilbrigð og
fyrr og alltaf stutt í gamanyrði.
Kæra frændfólk, hugur minn er
hjá ykkur.
Steinunn R. Zoëga.
Ég kallaði þau alltaf „frænku, og
Jóhannes“, Guðrúnu móðursystur
mína og Jóhannes Zoëga, eigin-
mann hennar, en þau áttu stóran
sess í lífi mínu og okkar systranna.
Á kveðjustund koma góðar minn-
ingar upp í hugann: Ferðir í „japp-
anum“, eins og ég kallaði Willysinn
hans, heimsóknir í Landsmiðjuna,
útilegur, leikir og fleira. Samband
þeirra hjóna var einstaklega sterkt
og farsælt, sem marka má m.a. á því
að á meðan Jóhannes lokaðist inni í
Þýskalandi í stríðinu þar sem hann
var við nám, sat frænka í festum
heima í sjö ár. Guðrún systir mín
fann staðgengil „Jóa kærastann
hennar frænku,“ en það var og er
stytta af fallegum, sviphreinum og
stæltum ungum manni í lendaskýlu,
en þeir sem voru heimagangar hjá
afa og ömmu á Skólavörðustígnum
muna sjálfsagt eftir þessari styttu.
Og Jóhannes kom heim í lok stríðs-
ins að vísu sviphreinn og fallegur,
en ekki var hann stæltur enda hafði
hann búið við þröngan kost í Þýska-
landi á stríðsárunum, þótt hann hafi
verið heppnari en margir aðrir
vegna þess atlætis sem hann naut
ásamt öðrum Íslendingum hjá Þor-
björgu Jónsdóttur Schweizer, þeirri
miklu heiðurskonu sem tók að sér
hóp ungra Íslendinga á þessum erf-
iðu tímum.
Þegar heilsu frænku hrakaði stóð
Jóhannes eins og klettur henni við
hlið og var aðdáunarverð sú hlýja
og ástúð sem þau sýndu hvort öðru
þar til yfir lauk. Mér fannst Jóhann-
es vera hluti af órjúfanlegri heild
sem voru auk hans tvíburasysturn-
ar Guðrún og Ólöf, móðir mín,
ásamt Páli föður mínum. Nú er
mamma ein eftir og syrgir kæran
mág sinn. Þeir pabbi og Jóhannes
voru miklir mátar, sem betur fer,
því þær systur máttu helst ekki af
hvor annarri sjá. Mikill samgangur
var á milli heimilanna og það var
fastur liður auk fjölskylduboðanna
að vera saman til skiptis á heimilum
hvor annarra á gamlárskvöld þar
sem ekki mátti á milli sjá hvor
þeirra félaga hafði betur í flugelda-
skotum. Í Laugarásnum sló Kofoed-
Hansen þó öllum við hvað ljósadýrð
snerti og ekkert við því að gera
nema njóta. – Þeir þykja oft sjálf-
sagðir sem eru manni næstir, þess
vegna verður tómleikinn og sökn-
uðurinn kannski meiri þegar slíkir
falla frá.
Það er ljúft að eiga góðar minn-
ingar um frænku og Jóhannes sem
voru hvort öðru svo kær og rækt-
uðu vel garðinn sinn hvort sem það
voru blóm, börnin eða við systurn-
ar.
Anna Pálsdóttir.
Kveðjur frá Orkuveitu
Reykjavíkur
Í dag kveðjum við hinstu kveðju
mesta forustumann Hitaveitu
Reykjavíkur um áratugaskeið og
þann brautryðjanda sem mest og
best stuðlaði að hitaveituvæðingu
höfuðborgarsvæðisins og nágranna-
sveitarfélaga. Jóhannes Zoëga tók
við starfi hitaveitustjóra 1962 og
gegndi því til ársloka 1987.
Hann tók við Hitaveitu Reykja-
víkur á tímamótum, en þegar hann
lét af störfum var Hitaveitan stórt
og öflugt fyrirtæki.
Staða Hitaveitu Reykjavíkur var
um tíma mjög erfið, vatnsskortur
hrjáði starfsemina og einungis var
hægt að tengja hluta Reykjavíkur
hitaveitukerfinu. Sérstök hitaveitu-
nefnd var starfandi til að leita leiða
um úrbætur og var Jóhannes Zoëga
þáverandi forstjóri Landssmiðjunn-
ar formaður nefndarinnar árin 1958
til 1962.
Jóhannes var þýskmenntaður
verkfræðingur og hafði unnið við
kennslu og rannsóknir á hitaaflvél-
um við tækniháskólann í München
að loknu námi árin 1942 – 1945.
Jóhannes var mjög áhugasamur
um uppbyggingu hitaveitunnar í
Reykjavík og stuðlaði að lausnum
með kaupum á öflugri jarðbor en
áður var til hérlendis ásamt áætl-
unum um mikla uppbyggingu hita-
veitukerfisins.
Slíkar framkvæmdir voru kostn-
aðarsamar og tók Reykjavíkurborg
lán hjá Alþjóðabankanum vegna
þeirra. Jóhannes átti mikinn þátt í
því að þessar framkvæmdir yrðu
lánshæfar, en það var ekki sjálfsagt
mál á þeim tíma.
Lántökunni fylgdi skilyrði bank-
ans um ákveðna arðsemi og að einn
maður bæri ábyrgð á rekstri veit-
unnar.
Í framhaldi var Jóhannes ráðinn
hitaveitustjóri og tók málin engum
vettlingatökum.
Umfangsmiklar boranir skiluðu
það miklu vatni að hægt var að hita-
veituvæða alla Reykjavík og gera
auk þess samninga við Kópavog,
Hafnarfjörð og Garðabæ um hita-
veitu. Þetta þrekvirki hefur án efa
verið ein mesta kjarabót sem íbúar
höfuðborgarsvæðisins hafa fengið
og raunar alls landsins því gjaldeyr-
irinn sem skapast á hverju ári við
það að þurfa ekki að kaupa þau 370
þús. tonn af olíu sem færu í að hita
upp höfuðborgarsvæðið kemur
landsmönnum öllum til góða.
Jörðin Nesjavellir ásamt jarð-
hitaréttindum var keypt árið 1964
og háhitasvæðið þar rannsakað af
kostgæfni. Þegar Jóhannes lét af
störfum var bygging Nesjavalla-
virkjunar komin í fullan gang og
eins bygging Perlunnar á Öskuhlíð
sem Jóhannesi var falið að sjá um
og var hann verkefnisstjóri þeirra
framkvæmdar þar til henni var lok-
ið.
Allar þessar framkvæmdir voru
umdeildar á sínum tíma, eins og
flest mannanna verk, en Jóhannes
barðist ætíð fyrir því sem hann taldi
réttast og sýndi þá fyrirhyggju sem
einkenndi hann í öllum hans störf-
um.
Eftir að Jóhannes lét af störfum
fylgdist hann vel með málefnum
hitaveitunnar og sérstaklega var
hann áhugasamur um háhitasvæðið
á Nesjavöllum. Eins og jafnan var
hann stórhuga um orkuvinnslu en
vildi þó fara að öllu með gát enda
horfði hann jafnan áratugi fram í
tímann. Það var honum mikið gleði-
efni að sjá hversu öflugt jarðhita-
svæðið á Nesjavöllum er og hvað
hans frumkvöðlastarf í orkumálum
hefur skilað miklum árangri.
Orkuveita Reykjavíkur þakkar
innilega þann grundvöll sem Jó-
hannes Zoëga skapaði okkur öllum
til hagsbóta.
Við vottum afkomendum Jóhann-
esar, ættingjum og vinum okkar
dýpstu samúð.
Kveðja frá
Verkfræðingafélagi Íslands
Fallinn er frá heiðursmaðurinn
Jóhannes Zoëga, verkfræðingur og
fyrrverandi hitaveitustjóri í
Reykjavík. Með honum er genginn
maður sem hafði mikil og heilla-
drjúg áhrif á orkumál borgarinnar
og einnig víðar í þjóðfélaginu.
Dugnaður og framsýni voru að-
alsmerki Jóhannesar og á þeim 25
árum sem hann var hitaveitustjóri í
Reykjavík óx Hitaveita Reykjavík-
ur frá því að þjóna gömlum hverfum
bæjarins yfir í að ná til alls höf-
uðborgarsvæðisins.
Nesjavallavirkjun er dæmi um
verkfræðilegt áræði og stórhug Jó-
hannesar Zoëga en að hans frum-
kvæði var hafin borun eftir jarðgufu
og byggt upp öflugt orkuver þar. Þá
var hann einn af frumkvöðlum
þeirrar stefnu að beina verkefnum
Hitaveitunnar til utanaðkomandi
aðila og nýta á þann hátt þekkingu
og þjónustu verkfræðifyrirtækja og
verktaka.
Íslendingar eru frumkvöðlar og í
fremstu röð í heiminum í dag á sviði
jarðhitaverkfræði. Það er ekki síst
að þakka starfi og stefnu Jóhann-
esar Zoëga, fv. hitaveitustjóra.
Jóhannes tók alla tíð virkan þátt í
félagsmálum verkfræðinga og var
m.a. formaður félagsins 1976–1978.
Hann var gerður að heiðursfélaga í
Verkfræðingafélagi Íslands 1997.
Félagið sér nú að baki einum af sín-
um bestu félagsmönnum, manni
sem félaginu var heiður af að hafa í
sínum röðum. Að leiðarlokum eru
Jóhannesi Zoëga færðar kærar
þakkir fyrir framlag hans til sam-
félagsins og Verkfræðingafélags Ís-
lands.
Börnum hans, tengdabörnum og
öðrum ættingjum sendi ég innilegar
samúðarkveðjur.
Steinar Friðgeirsson,
formaður VFÍ.
Kveðja frá
Ferðafélagi Íslands
Allt frá stofnun Ferðafélags Ís-
lands hefur félagið notið þess að
eiga ákveðinn félagskjarna meðlima
sinna manna og kvenna er ávallt
hafa verið reiðubúin til að leggja fé-
laginu lið þegar þess var þörf. Einn
þessara félaga var Jóhannes Zoëga.
Jóhannes kom til starfa innan fé-
lagsins uppúr 1960 og var ávallt
reiðubúinn til allra starfa er til hans
var leitað. Jóhannes tók til margra
ára þátt í haustferðum félagsins við
frágang sæluhúsanna sem voru að-
allega hreingerningar og viðgerðir
svo húsin væru í sem bestu ástandi
eftir sumarið. Í þeim ferðum dró Jó-
hannes ekki af sér og gekk í öll störf
er til féllu af dugnaði. Mesta og
ánægjulegasta verk hans var er
hann virkjaði lindirnar í Land-
mannalaugum en þar höfðu verið
gerðar árangurslausar tilraunir til
upphitunar skálans með hveravatni
allt frá byggingu hans 1952. Þá átti
hann stóran þátt í að koma hvera-
hita til upphitunar á Hveravallas-
kála. En þessi tvö verkefni höfðu
staðið í mönnum.
Jóhannes var ávallt til taks fyrir
félagið er á reyndi meðan aðstæður
hans leyfðu. Hann var skemmtileg-
ur og vinsæll ferðafélagi og var
hans saknað er hann þurfti að draga
sig frá ferðalögum áður en hann
óskaði sjálfur.
Jóhannes var sæmdur gullmerki
F.Í fyrir vel unnin störf í þágu fé-
lagsins og var það fyllilega verð-
skuldað. Nú þegar leiðir skilja eru
honum færðar hugheilar þakkir fé-
lagsins og öllu hans fólki óskað vel-
farnaðar.
F.h. Ferðafélags Íslands,
Grétar Eiríksson.
 Fleiri minningargreinar um
Jóhannes Zoëga bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
Höfundar eru: Sigríður, Jónas og
Herdís Snæbjörnsbörn, Geir R.
Tómasson, Sigfús A. Schopka, Karl
Ómar Jónsson, Jón Óskarsson,
Guðm. G. Þórarinsson, Stefán Jón
og Viktor Smári.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
SIGRÍÐUR SIGURÐARDÓTTIR,
Fannafold 140,
Reykjavík,
sem lést þriðjudaginn 21. september, verður
jarðsungin frá Grafarvogskirkju föstudaginn
1. október kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á minningar-
sjóð Samtaka lungnasjúklinga.
Eyjólfur Jónsson,
Hjördís Eyjólfsdóttir, Oddur Friðriksson,
Jón Eyjólfsson, Guðrún Hermannsdóttir,
Anna Eyjólfsdóttir, Magnús Þorsteinsson
og barnabörn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
GUÐBJÖRG ÞÓRA ÞORSTEINSDÓTTIR
(Bagga frá Þórshamri),
Lindarbraut 13A,
Seltjarnarnesi,
verður jarðsungin frá Seltjarnarneskirkju föstu-
daginn 1. október kl. 13.30.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jóhann Geirsson, Áslaug I. Valsdóttir,
Þorsteinn Geirsson, Jóna Kristjánsdóttir,
Sigurður Grétar Geirsson, Guðveig Nanna Guðmundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.