Morgunblaðið - 11.12.2004, Qupperneq 34

Elín Helga Þráinsdóttir hefur starfað sem grunnskólakennari í Helsinki í
Finnlandi í ellefu ár. Að hennar mati fá börn í Finnlandi góða menntun, eins og niðurstöður
PISA-rannsóknarinnar gefa til kynna, en þar varð Finnland í 1.-5. sæti af 41 landi þegar
árangur 15 ára grunnskólanemenda í 41 landi var rannsakaður á vegum OECD.
„ÞAÐ ER ekki af því að finnskir kennarar búi
við svo góð kjör að finnsku börnunum gengur
svona vel,“ segir Elín Helga Þráinsdóttir en
bætir við að í kjölfar birtingar rannsóknarnið-
urstaðnanna sé hafin umræða um að bæta kjör
kennara í Finnlandi. Skólaárið þar í landi er
190 dagar og kennsluskylda á viku er 24
kennslustundir. Skólaárið er frá miðjum ágúst
og fram í byrjun júní líkt og á Íslandi.
Kennaranámið í Finnlandi hefur nýlega ver-
ið lengt úr fjórum árum í fimm á háskólastigi og
hefur kennari með þá menntun rétt til að kenna
í neðri bekkjum grunnskóla (1.–6. bekk). Kenn-
arar í efri bekkjunum (7.–9. bekk) verða að hafa
sömu menntun og menntaskólakennarar,
þ.e.a.s. háskólamenntun og að auki uppeldis- og
kennslufræði, og eru á sömu launum og þeir.
Skólaskylda við sjö ára aldur
Finnska skólakerfið er um margt ólíkt því ís-
lenska. Í Finnlandi hefst skólaskylda við 7 ára
aldur og forskólinn er innan leikskólakerfisins
enn sem komið er en breytingar á því standa
fyrir dyrum, að sögn Elínar Helgu. Áður en
börn byrja í 7. bekk í Finnlandi, þ.e. 8. bekk
skv. íslenska kerfinu, geta þau valið sér svið
eftir áhuga. Þau geta valið að setjast í skóla þar
sem áhersla er lögð t.d. á stærðfræði, raun-
greinar eða listgreinar og íþróttir. Elín Helga
segir að margir skólar hafi valið að leggja
áherslu á raungreinar. Einnig er hægt að velja
almenna línu. Í Finnlandi þykir ekki tiltökumál
að börn taki sama bekk aftur, ef kennurum og
foreldrum finnst sem þau hafi ekki náð nægi-
legum þroska eða skilningi sem nauðsynlegur
er til að halda áfram. Elín Helga segir að þetta
sé ekki mjög algengt en alls ekki svo óalgengt
heldur. Algengara er að upphafi skólagöngu sé
slegið á frest um eitt ár og barnið fái að þrosk-
ast í ró og næði. Hún segir að engin skömm
þyki að þessu og hún hafi ekki orðið vör við að
börn verði fyrir aðkasti ef þau sitja sama bekk
aftur. Sjálf kennir Elín Helga 9 og 10 ára börn-
um í skóla fyrir sænskumælandi börn og í þeim
litla skóla eru nokkur dæmi um að börn taki
bekk aftur.
PISA-rannsóknin tók aðallega til stærðfræði
í þetta skiptið, en einnig lesturs og nátt-
úrufræði. Elín Helga bendir á að í stærðfræði-
kennslu í finnskum skólum sé mikið lagt upp úr
rökhugsun og skilningi barnanna á viðfangs-
efnunum. Teikningar, kubbar, spil og fleiri
áþreifanleg hjálpartæki eru notuð við kennsl-
una. „Börnin tala sjálf um að það sé auðveldara
að læra stærðfræði þegar þau sjá dæmið fyrir
sér,“ segir hún.
Skemmtileg nálgun í náttúrufræði
Talsverð áhersla er lögð á náttúrufræði í
finnskum skólum og segir Elín Helga að um-
hverfið bjóði upp á skemmtilega nálgun í þeirri
námsgrein. Vettvangsferðir eru tíðar, allt frá
leikskólaaldri og upp í unglingadeildir. Algengt
er að börnin fari á ákveðna staði og fylgist með
þróuninni á þeim, jafnvel með tíðum ferðum.
Slíkt vettvangsnám getur lagt grunn að góðum
skilningi á náttúrunni, að mati Elínar Helgu.
Hvað lesturinn varðar, standa finnsk börn
einnig vel að vígi.
Elín Helga telur að það skýrist aðallega af
því að finnska er hljóðrétt mál, líkt og íslenska,
þ.e. orðin hljóma eins og þau eru skrifuð, fram-
burðurinn er ekki frábrugðinn stafsetningunni.
Ekki er lögð mikil áhersla á lestrarnám í for-
skóla en strax í skólabyrjun er byrjað að kenna
börnunum að lesa og þá í atkvæðum. Þá þegar
er einnig byrjað að kenna málfræði- og réttrit-
unarreglur samhliða skriftarkennslu.
Elínu Helgu líkar vel í Finnlandi, hún hefur
búið þar í sextán ár og þar eru börnin hennar
fædd og uppalin. Átta ára sonur hennar, Axel,
skrifar finnsku rétt og hefur gengið vel að læra
að lesa. Dóttir hennar, Sonja, þrettán ára, valdi
ekki neina sérhæfingu en í hverfisskóla þeirra
er áhersla lögð á fjölmiðlafræðslu og leikræna
tjáningu.
Að sjá dæmið fyrir sér
Elín Helga Þráinsdóttir segir að finnska skóla-
kerfið sé að mörgu leyti ólíkt því íslenska.
 MENNTUN |
steingerdur@mbl.is
34 LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Opnunartími:
11-18:30 mán-fös
10-18 lau / 13-17 sun.
Skútuvogi 2, sími 522 9000 • www.expert.is
Í vélinni er nýi Intel Prescott
örgjörvinn ásamt Kingston
vinnsluminni með eilífðarábyrgð,
hljóðlátur harður diskur, netkort,
geislaskrifari, XP Pro
og margt fleira.
verð 89.900.-
Skrifstofuvélin sem uppfyllir
ítrustu kröfur nútímans. púlsmælar í alla hreyfingu!
Úrsmíðaverkst. Halldórs Ólafssonar Glerártorgi Akureyri
Guðmundur V. Hannah Keflavík • Útilíf • Markið • Hreysti
hlaup.is • Guðmundur B.Hannah Akranes • Töff
Sími: 565 1533 • www.polafsson.is
Villibráð alls konar er vinsæl áveisluborðum og eftir aðrjúpan hvarf af jólaborðinu
fyrir tveimur árum hafa margir velt
fyrir sér öðrum möguleikum. Sumir
fá fuglinn nýskotinn beint frá veiði-
manni og þurfa þá að gera að hon-
um. Einhverjum kann að hrjósa
hugur við slíku en í rauninni er lítið
mál að verka andfugl, því sama að-
ferð á við, hvort sem um endur eða
gæsir er að ræða.
Vanir menn nota gjarnan þá að-
ferð að reyta og svíða gæsina sem
fyrst eftir veiðar, frysta hana síðan
strax og láta hana svo þiðna og
meyrna í ísskápnum í 1–2 sólar-
hringa áður en hún er elduð. Að
láta andfugla hanga í fiðrinu með
öllum innyflum er óþarfi og þegar
best lætur er það vandmeðfarin
verkun. Ef hitastig er síbreytilegt
eins og oft vill verða á haustin eru
meiri líkur en ekki á að fuglinn
skemmist hreinlega.
Margir taka þann kost að ham-
fletta fuglinn og er það vissulega
einfaldari verkunaraðferð en gerir
sannarlega lítið úr góðum mat og
jafnvel þó hamurinn sé ekki borð-
aður þá verða bragðgæði fuglsins
allt önnur og betri ef hann er eld-
aður í hamnum. Verkunaraðferðin
sem hér er lýst á ekki að taka nema
um klukkustund. Ef verkaðir eru
fleiri en einn fugl í einu er best að
reyta þá og svíða alla fyrst hvern af
öðrum og taka síðan fætur, haus og
innyfli úr þeim öllum í einu á eftir.
Við reytinguna er best byrja á
því að skera eða höggva vængina af
fuglinum en opnið fuglinn ekki og
takið ekki haus og fætur af fyrr en
síðar. Reytið svo fiður og fjaðrir af
öllum fuglinum og vel upp á háls-
inn. Ágætt er að reyta fuglinn beint
ofan í stóran plastpoka svo fiðrið
þeytist ekki um allt og sumir úða
það örlítið með vatni til að hemja
það frekar.
Þegar búið er að reyta fuglinn er
hann hengdur upp og dúnn og ann-
að laust fiður sviðið af hamnum.
Einfalt verkfæri til að svíða með er
300 gramma kósangasbrúsi með
flötum spíss. Hvorutveggja fæst á
bensínstöðvum. Gætið þess að
brenna ekki haminn en hann má
gjarnan dragast svolítið saman.
Síðan er fuglinn burstaður með
grófum uppþvottabursta, fætur og
haus tekin af og kviðarhol fuglsins
opnað og innyfli fjarlægð. Takið frá
hjarta, lifur og háls ef nýta á þetta
til sósu- og patégerðar. Skolið fugl-
inn vel að utan og innan með köldu
vatni og hreinsið brjóstholið. Gætið
vel að öllu hreinlæti eftir að fuglinn
hefur verið opnaður og þar til
gengið hefur verið frá honum í
frysti eða ísskáp.
Setjið fuglinn nú beint í frysti-
poka og hraðfrystið. Takið tím-
anlega úr frysti fyrir eldun og látið
þiðna í ísskáp í 1–2 sólarhringa. Ef
ætlunin er að matreiða fuglinn í
beinu framhaldi af verkun er rétt
að gera það sólarhring fyrr og láta
hann svo meyrna í ísskápnum í sól-
arhring.
Verkun villigæsar
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Tilbúin til matreiðslu.Óþarft er að láta gæs hanga lengi
áður en hún er verkuð.
Allar fjaðrir þarf að reita vel af. Dúnninn sviðinn af hamnum. Gott að
bursta á eftir með grófum bursta.
Vængir teknir af áður en fuglinn
er reittur.
 JÓLAMATUR