Morgunblaðið - 11.12.2004, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
KENÝSKA umhverfisverndarkonan Wangari
Maathai tók í gær við friðarverðlaunum Nóbels við
hátíðlega athöfn í ráðhúsinu í Ósló. Á myndinni sést
hún (í miðið) fagna ásamt börnum sínum, Peter
Muta (til vinstri) og Wanjira.
Maathai lagði áherslu á það í þakkarávarpi sínu
að enginn friður myndi nást fram í veröldinni ef
auði jarðar yrði ekki skipt jafnar á milli íbúa henn-
ar. En Maathai sagði jafnframt að nýta yrði gjafir
jarðar á sjálfbæran hátt.
„Aðilar í iðnaði og alþjóðlegar stofnanir verða að
átta sig á því að það skiptir meira máli að tryggja
réttláta skiptingu efna og auðs í heiminum, sann-
girni og umhverfislega ráðvendni, heldur en að há-
marka gróða hvað sem það kostar,“ sagði hún.
Wangari Maathai er fyrsta afríska konan sem
hlýtur friðarverðlaun Nóbels. Hún fékk þau fyrir
baráttu hennar á sviði umhverfismála og fyrir rétt-
indum barna og kvenna.
Maathai, sem er 64 ára, stofnaði Græna beltið,
hreyfingu sem hefur plantað um það bil þrjátíu
milljónum trjáa í Afríku. Hún hefur gegnt embætti
aðstoðarumhverfisráðherra Kenýa frá því á síðasta
ári.
Auk gullmedalíu hlaut hún 10 milljónir norskra
króna, jafnvirði um 100 milljóna íslenskra.
Reuters
Maathai afhent friðarverðlaun Nóbels
VLADÍMÍR Pútín Rússlandsfor-
seti sagði í gær að Rússar myndu
gleðjast gerðust Úkraínumenn að-
ilar að Evrópusambandinu (ESB).
„Vilji Úkraínumenn ganga í ESB
og verði þeim tekið þar fagnandi
getur það ekki annað en glatt okk-
ur,“ sagði forsetinn eftir fund með
Jose Zapatero, forsætisráðherra
Spánar, í Moskvu í gær.
Pútín bætti við að samband
Rússa og Úkraínumana væri ein-
stakt. Það ætti við um efnahags-
mál, iðnframleiðslu og fleira. Því
teldi hann að hugsanleg aðild
Úkraínu að ESB myndi koma sér
vel fyrir báðar þjóðirnar og þannig
hafa jákvæð áhrif á hagkerfi Rúss-
lands. Í máli Pútíns kom fram að
hann teldi ólíkt að Úkraína bættist
í hóp aðildarríkja ESB á næstu tíu
árum.
Víktor Jústsjenko, leiðtogi
stjórnarandstöðunnar í Úkraínu,
hefur sagt að hann vilji auka tengsl
við ESB og að svo kunni að fara að
Úkraína óski eftir aðild að sam-
bandinu. Jústsjenko verður í fram-
boði þegar forsetakosningar verða
endurteknar í Úkraínu 26. þessa
mánaðar en fullyrt hefur verið að
komið hafi verið í veg fyrir sigur
hans í kosningunum í nóvember
með svikum.
Jústsjenko kvaðst í gær sann-
færður um að hann færi með sigur
af hólmi 26. desember, sagðist bú-
ast við að fá 60% greiddra atkvæða.
Vladímír Pútín Rússlandsforseti
ESB-aðild Úkra-
ínu yrði fagnað
Moskvu. AFP.
BANDARÍSKUR hermaður, sem
skaut óvopnaðan og særðan Íraka,
var í gær fundinn sekur um morð
fyrir herrétti.
Atburðurinn átti sér stað í ágúst
síðastliðnum í Sadr-borg, helsta
hverfi sjíta í Bagdad, en þá skutu
bandarískir hermenn á hóp manna,
sem var að koma fyrir heimagerð-
um sprengjum. Komu þá aðrir her-
menn á vettvang og fundu þá fyrir
fallna menn og sorphreinsunarbíl í
ljósum logum. Drógu þeir einn
mann, Kassim Hassan, út úr bílnum
mikið særðan og einn bandarísku
hermannanna, Johnny Horne lið-
þjálfi, gekk að honum og skaut
hann í höfuðið „til að binda enda á
þjáningar hans“ eins og hann sagði
fyrir rétti.
Dómur hefur ekki verið kveðinn
upp yfir Horne en fyrir réttarhöldin
var samið um, að hann yrði ekki
þyngri en 10 ára fangelsi.
30 saklausir
borgarar myrtir?
Bandarískur liðþjálfi, Jimmy
Massey, hélt því fram fyrr í vikunni,
að hann og hans deild hefðu drepið
30 saklausa borgara í Bagdad
skömmu eftir að Bandaríkjaher
náði borginni. Sagði hann þetta fyr-
ir rétti í Kanada, sem fjallar nú um
ósk bandarísks liðhlaupa, Jeremy
Hinzmans, um hæli í landinu. Segist
hann hafa strokið úr hernum til að
komast hjá því að vera skipað að
fremja stríðsglæpi í Írak. Getur nið-
urstaðan í hans máli haft mikil áhrif
á ósk tveggja annarra bandarískra
liðhlaup um hæli í Kanada.
Dæmdur fyrir
morð í Írak
Bagdad, Toronto. AFP.
LÍKLEGT er, að á næstu tíu ár-
um muni almennur, málfarsleg-
ur skilningur manna á milli stór-
aukast og þá einfaldlega vegna
þess, að þá muni stór hluti
mannkyns geta talað ensku.
Kemur þetta fram í skýrslu,
„Framtíð enskunnar“, sem birt
var í gær.
Því er spáð, að 2015 muni þrír
milljarðar manna, næstum
helmingur jarðarbúa, geta talað
ensku. Þá muni tveir af þessum
þremur milljörðum stunda
enskunám og því ljóst, að eft-
irspurnin eftir enskukennslu
verður mikil á næstu áratugum.
Úr henni gæti þó dregið veru-
lega um 2050 vegna þess, að þá
verður verulega farið að fækka
því fólki, sem ekki kann ensku.
„Enskan er að verða svo al-
menn, til dæmis í námskrám
skóla, að brátt munu margir og
kannski flestir hætta að líta á
hana sem erlent mál,“ sagði í
skýrslunni, sem kynnt var á ráð-
stefnu í Edinborg í Skotlandi.
David Graddol tungumála-
sérfræðingur og höfundur
skýrslunnar segir, að uppgang-
ur enskunnar muni samt ekki
leiða til þess, að allir fari að tala
sama málið og telur, að vegur
ýmissa annarra tungumála
muni vaxa á sama tíma. Til
dæmis muni fólki, sem mælir á
kínversku, arabísku og spænsku
fjölga en aftur á móti muni held-
ur dofna yfir frönskunni sem al-
þjóðamáli.
Á fréttavef BBC kemur einn-
ig fram að Graddol álítur að eftir
því sem enskan eflist aukist lík-
ur á mótspyrnu sums staðar.
Svo geti farið að sumar þjóðir
spyrni við fótum og ákveði að
leggja meiri áherslu á eigin
tungu.
Helmingur
mannkyns
mæltur á
ensku 2015
London. AFP.
ÚR VERINU
SÚGFIRÐINGAR hafa einungis
fengið lítið brot af þeim uppbótar-
kvóta sem úthlutað hefur verið til
byggðarlaga á norðanverðum Vest-
fjörðum. Hlutur þeirra er einungis
innan við 10% af því sem í hlut Þing-
eyringa hefur komið.
Þetta kemur fram á fréttavef
Bæjarins bezta á Ísafirði.
Þar segir meðal annars: „Heild-
arverðmæti aflaheimilda er um 613
milljónir króna sem komið hefur í
hlut 6 byggðarlaga. Á síðustu sex
fiskveiðiárum hefur verið úthlutað
samtals 7.892 þorskígildistonnum til
byggða á norðanverðum Vestfjörð-
um fyrir utan hefðbundið úthlutun-
arkerfi fiskveiðistjórnunarkerfisins.
Í þessum tölum eru svokallaðir
byggðakvótar, krókabætur, fiskeld-
iskvóti, byggðakvóti ráðherra og
bætur vegna aflabrests.
Langmest hefur komið í hlut
Þingeyrar eða 2.231 tonn. Til Bol-
ungarvíkur hefur verið úthlutað
1.740 tonnum, til Flateyrar hefur
verið úthlutað 1.379 tonnum, til Ísa-
fjarðar hefur verið úthlutað 1.289
tonnum, til Hnífsdals hafa runnið
679 tonn, í hlut Súðavíkur hafa kom-
ið 256 tonn og minnst hefur komið í
hlut Súgfirðinga eða 196 tonn. Að
auki bíður 120 tonna ráðherrakvóti
útdeilingar í Ísafjarðarbæ. Þessar
tölur koma fram í samantekt Fiski-
stofu.
Af einstökum tegundum uppbót-
arkvóta hefur mest komið í svokall-
aðar krókabætur eða 2.860 tonn.
Byggðakvóti Byggðastofnunar er
2.128 tonn, bætur vegna aflabrests í
rækju- og skelveiðum er 1.643 tonn,
byggðakvóti ráðherra er 771 tonn
og í eldiskvóta hefur verið úthlutað
275 tonnum. Að auki er óútdeilt 120
tonnum af ráðherrakvóta eins og áð-
ur sagði.
Erfitt er að slá neinu föstu um
verðmæti þess kvóta sem úthlutað
hefur verið á undanförnum árum.
Eftir samtöl við ýmsa aðila sem
þekkja vel til kvótasölu er þó ekki
óvarlegt að miða við 80 krónur fyrir
hvert kíló þorskígildis. Að því gefnu
er heildarverðmæti kvótans rúm-
lega 631 milljón króna. Hefur þá
mesta verðmætið runnið til Þing-
eyrar eða tæpar 175 milljónir króna,
til Flateyrar 110 milljónir króna, til
Ísafjarðar 103 milljónir króna, til
Hnífsdals 54 milljónir króna, til
Súðavíkur rúmar 20 milljónir króna
og til Suðureyrar hafa komið tæpar
16 milljónir króna. Hlutur Suður-
eyrar er einungis innan við tíund af
hlut Þingeyringa.“
Uppbótarkvóti fyrir vestan
Suðureyri fær minnst
TEKIZT hafa samningar milli Sam-
taka um fiskveiðisögu Norður-
Atlantshafins og Þýzka sjó-
ferðasafnsins í Bremerhaven í
Þýzkalandi, Deutsches Schif-
fartmuseum, um að safnið gefi út
fyrra bindi fiskveiðisögunnar. For-
seti samtakanna, The North Atl-
antic Fisheries History Association,
NAFHA, er Jón Þ. Þór, sagnfræð-
ingur.
13 lönd standa að ritun fiskveiði-
sögunnar og er ritun fyrsta bind-
isins á lokastigi. Gert er ráð fyrir að
bókin verði 650 til 700 síður með
myndefni og hún komi út næsta
haust. Þetta fyrra bindi sögunnar
nær frá miðöldum fram að vélvæð-
ingu, sem varð á nokkuð mismun-
andi tímum eftir löndum. Síðara
bindið nær svo frá vélvæðingunni til
ársins 2000 og er gert ráð fyrir það
það komi út árið 2007.
Sagan nær til sjávarútvegs í lönd-
um beggja vegna Atlantshafsins
norðan ímyndaðrar línu sem dregin
er frá Gibraltar vestur til Cape
Hattars í Bandaríkjunum og allt
norður til Svalbarða og austur í
Barentshaf.
Að verkinu standa sagnfræðingar
frá 13 löndum, Kanada, Grænlandi,
Íslandi, Færeyjum, Noregi, Svíþjóð,
Danmörku, Rússlandi, Bretlandi,
Hollandi, Spáni, Portúgal og Frakk-
landi.
18 sagnfræðingar rita fyrsta
bindið. Jón Þ. Þór segir þetta ákaf-
lega skemmtilegt og fræðandi verk-
efni og segja megi að allir sagn-
fræðingarnir verði margs vísari af
samstarfinu. Þeir læri hver af öðr-
um. Það eru í flestum tilfellum op-
inberir aðilar í viðkomandi löndum,
sem fjármagna söguritunina og út-
gáfuna og segir Jón Þ. Þór að stuðn-
ingur íslenzka sjávarútvegsráðu-
neytisins sé sérlega myndarlegur.
Söguritun Lars U Scholl, framkvæmdastjóri Þýzka sjóferðasafnsins, og
Jón Þ. Þór, sagnfræðingur, handsala samning um útgáfu sjávarútvegsögu.
Samið um fiskveiðisögu
VERÐ á útfluttum laxi frá Noregi
hefur haldist lágt undanfarnar vik-
ur. Síðastliðna fjóra mánuði hefur
kílóverð á frosnum laxafurðum
lækkað um 15% en um 10% á fersk-
um laxafurðum.
Frá þessu er greint í Morgun-
korni Íslandsbanka, en þar segir
enn fremur: „Útflutningsverðið
virðist hafa náð lágmarki í byrjun
nóvember en hefur síðan hækkað
lítillega vegna mikillar eftirspurnar
á helstu mörkuðum fyrir jólin. Nor-
egur er stærsti framleiðandi á lax-
eldisafurðum í heiminum og í ár
stefnir í að framleiðslan verði u.þ.b.
505 þús. tonn eða 43% af heildinni.
Verðþróunin undanfarna mánuði
hefur haft slæmar afleiðingar í för
með sér fyrir norsku eldisfyrirtæk-
in. Fullvinnslufyrirtæki sem kaupa
heilan og frosinn lax frá Noregi
(t.d. SÍF) njóta hins vegar góðs af
lágu verði á laxinum.“
Lágt verð
á laxinum
1   23
 




 !


"#"$
" 4 3( 

 5  ) 6