24 stundir - 22.01.2008, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 2008 24stundir
Eftir Kristjönu Guðbrandsdóttur
dista@24stundir.is
„Í úthverfum gengur fólk af
göflunum, í það minnsta í kvik-
myndum og sjónvarpsþáttum,“
segir Bryndís og nefnir kvik-
myndir eins og Edward Scissor-
hands og sjónvarpsþættina
Desperate Housewives. „Þar ríkir
ákveðin sátt um hegðun og yf-
irbragð. Undir fallegu yfirborð-
inu kraumar þó eitthvað mis-
jafnt,“ bætir hún við. „Íbúarnir
þola illa við í andrúmslofti sem
leyfir engin frávik og finna sér
iðulega eitthvað misjafnt til að
dunda sér við. Algeng iðja er
framhjáhald, leynimakk og jafn-
vel morð.“
„Það var ekki fyrr en eftir
seinni heimsstyrjöld sem út-
hverfin tóku að breiða úr sér af
krafti. Vöxturinn tengist m.a. því
þegar einkabíllinn varð almenn-
ingseign,“ segir Pétur H. Ár-
mannsson. „Í Bandaríkjunum
hefur öflug úthverfamenning
haldist vegna þess að Banda-
ríkjamönnum hefur tekist að
halda bensínverði lágu. Enda er
einkabíllinn forsenda þessa lífs-
stíls. Úthverfið er einangrað frá
umheiminum og þar er hafin
upp til skýjanna ákveðin hug-
mynd um fjölskyldulíf. Þessar
fjölskyldueiningar eru innan
ákveðins ramma og þar rúmast
ekki frávik.“
Pétur segir sögu af prófessor í
arkitektúr sem fór í göngutúr
um úthverfi í Texas þar sem
hann var gestkomandi. „Gang-
andi maður skar sig verulega úr
og áður en langt var um liðið
var lögreglubíll farinn að veita
honum eftirför. Enda, hvað er
maður að gera á gangi um út-
hverfi án þess að hafa eitthvað
misjafnt í huga?
Frávik eru ógnandi í út-
hverfum og þar er erfiðara fyrir
þá að búa sem bregða út af
formi kjarnafjölskyldunnar.“
Bryndís fór einnig í göngu-
ferðir um úthverfi Texas-fylkis
við rannsóknarvinnu sína.
„Úthverfin einkennir ákveðin
hula,“ segir hún. „Oft litu húsin
veglega út, hlaðin úr múrsteini
með voldugum súlum við dyra-
gættina. Þegar nánar var að gáð
kom í ljós að súlurnar voru úr
plasti og holar að innan og múr-
hlaðningin var þunnt skraut,
bara klæðning utan á spóni og
gifsi.
Fólk er fast innan ákveðins
ramma. Í úthverfum er enginn
kjarni og þar getur fólk ekki
safnast saman. Þar af leiðandi
getur það ekki haldið mótmæla-
fundi.“
Bryndís telur varasamt að
verslunarstöðvar verði miðjur
úthverfa því þar verður fólk að
lúta ákveðnum hegðunarreglum
enda ekki um opinbert rými að
ræða.
Úthverfavæðing
„Úthverfin eru talin vera fjöl-
skylduvæn og gera þau því slíka
kröfu til fólks. Lífið í úthverfinu
getur reynst sumum erfitt því
langanir fólks eru ekki alltaf fjöl-
skylduvænar, “ segir Bryndís.
Pétur er sammála og segir út-
hverfavæðingu einkenna höf-
uðborgarsvæðið og nálæga þétt-
býliskjarna.
„Höfuðborgarsvæðið er dreift
og í því er ekki stór kjarni. Sam-
göngur eru erfiðar og vegalengd-
ir miklar. Í nýjum hverfum, til
dæmis í Kópavogi, er ekki mikið
um opinbert rými þar sem leiðir
fólks liggja saman. Versl-
unarrými er það lifandi rými
sem fólk sækir í og auðvitað
hagar fólk sér öðruvísi í þannig
rými. Það verður að hlíta reglum
verslunareigandans. Einkenni út-
hverfa á Íslandi eru hin sömu og
í Bandaríkjunum, þó að þau séu
ekki eins ýkt. Þeir sem búa í út-
hverfum eyða tíma sínum heima
við og taka minni þátt í borg-
arlífinu.“
„Auðvitað er það val hvort þú
býrð í úthverfi og það á ekki að
ræða þessi mál til þess að vekja
fordóma í garð þeirra sem kjósa
að búa í úthverfum, heldur á
markmiðið að vera að bæta líf
þeirra og draga úr þeirri ein-
hæfni sem einkennir þetta bú-
setumynstur.
Það væri hægt að þróa skipu-
lagið í þá átt að færa marg-
breytileiki borgarlífsins nær út-
hverfunum, þannig að byggðin
verði samverkandi heild og tæki-
færi til samskipta fjöbreytilegri.“
Árvakur/Ómar
Er úthverfamenning þrúgandi fyrir þjóð?
Gengið af göflunum
í úthverfum
Örvænting í úthverfum:
Er úthverfamenning
þrúgandi fyrir þjóð? Og
hvers vegna er hún ávallt
leiksvið hreinnar illsku
og breyskleika manna í
dægurmenningu? Er
Reykjavík úthverfaborg?
Hvað einkennir úthverfi?
Pétur H. Ármannsson
arkitekt og Bryndís
Björgvinsdóttir, meist-
aranemi í þjóðfræði, sem
hefur gert bandarísk út-
hverfi og menningararf
að rannsóknarverkefni
sínu, ræða um úthverfi.
Úthverfin sveipuð hulu
Bryndís rannsakar ímynd út-
hverfa í sjónvarpsþáttum og
kvikmyndum.
Þeir sem búa í eigin húsnæði
vita að það líður aldrei langur tími
án þess að eitthvað bili. Það getur
verið heimilistæki, ofn eða pípu-
lagnirnar. Konur sem búa einar eru
oft í stökustu vandræðum þegar
slíkt kemur upp enda hefur þeim
verið talin trú um að þær geti ekki
gert við án þess að vera með iðn-
próf eða karlmann upp á vasann.
Vantar bara réttu tólin
Það er þó ekki raunin að konur
geti þetta ekki enda eru konur jafn
færar um að sinna léttum heim-
ilisviðgerðum og skrifstofublókin í
næsta húsi. Það eina sem þarf eru
réttu verkfærin og kannski léttar
leiðbeiningar frá sölumanni heim-
ilistækjanna.
Gott dæmi um eitthvað sem
konur geta miklað heilmikið fyrir
sér er að skipta um lás á útidyra-
hurðinni. Staðreyndin er samt sú
að til þess að skipta um lás þarf að-
eins að kaupa nýjan lás, skrúfa burt
tvær skrúfur, skipta um lás og
skrúfa handfangið aftur á. Getur
ekki verið minna mál.
Það þarf heldur ekki prófgráðu
til að skipta um hitastilli á ofnum
enda er bara ein skrúfa undir still-
inum sem þarf að losa og þeim nýja
er svo smellt á. Það sama má segja
ef sjónvarpið og DVD-spilarinn
virka ekki rétt. Þá er einfaldlega
byrjað á því að athuga hvort allar
snúrur eru í sambandi á réttum
stöðum og tengdar við rafmagn og
ef það dugar ekki þá má nær alltaf
finna lausninga í bæklingnum sem
fylgir með. iris@24stundir
Konur eru oft hræddar við léttar heimilisviðgerðir
Ekkert mál að skipta um lás
Auðvelt Konur geta það
sem þær vilja.
Smiðjuvegur 50 (rauð gata), 200 Kópavogur, s 520 3100
Sérhæfðar heildarlausnir
í fjarstýringum fyrir
bílskúrs- og iðnaðarhurðar.
Fjölrásasendar
henta vel fyrir stór og lítil kerfi
upplysingar
Kolbrun S.510 3722
Kolla@24stundir.is Kata@24stundir.is
Katrin s.510 3727
Serblad 24 stunda
tiska