Eintak - 16.06.1994, Page 12

EINTAK
Gefið út af Nokkrum íslendingum hf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Framkvæmdastjóri: Hafsteinn Egilsson
Auglýsingastjóri: Örn ísleifsson
Dreifingastjóri: Trausti Hafsteinsson
HÖFUNDAR EFNIS í ÞESSU BLAÐI
Andrés Magnússon, Árni E. Bjarnason, Bjarni Hinriksson,
Björn Ingi Hrafnsson, Björn Malmquist, Bonni, Davíð Alexander,
Friðrik Indriðason, Gauti Bergþóruson Eggertsson, Gerður Kristný,
Hallgrímur Helgason, Hilmar Örn Hilmarsson, Jói Dungal,
Jón Óskar Hafsteinsson, Jón Kaldal, Jón Magnússon, Júlíus Kemp,
Loftur Atli Eiríksson, Óttarr Proppé, Sigrún Sigurðardóttir,
Sigurjón Kjartansson, Steingrímur Eyfjörð, Þorri Hringsson og Þór-
arinn Leifsson.
Setning og umbrot: Nokkrir íslendingar hf.
Filmuvinnsla og prentun: Prentsmiðjan Oddi.
Verð í lausasölu kr. 195.
Áskriftarverð kr. 1.200 á mánuði fyrir tvö blöð í viku.
Þeir sem greiða með greiðslukorti fá 10 prósenta afslátt.
Ritskoðun á
forræðismálum
EINTAK hefur birt fréttir af máli Dían Vals Dantchev
undanfarnar vikur. Hann hefur nú verið í hungurverkfalli
í 35 daga til að leggja áherslu á kröfur sínar um að forræð-
ismál hans og fyrrum eiginkonu hans, vegna sonar þeirra,
verði tekið upp. Þessi aðgerð hans hefur ekki leitt til
neinna viðbragða af hálfu dómsmálayfirvalda. Á sama hátt
hafa aðrar tilraunir hans til þess að fá leiðréttingu sinna
mála reynst gagnlausar.
EINTAK hefur nokkuð fjallað um forræðismál að und-
anförnu og fleiri en það sem Dían Valur stendur í. Sem
kunnugt er þá eru þessi mál vandmeðfarin. Þau hafa tvær
hliðar og jafnvel fleiri eins og öll mál. Og þau fjalla oft um
persónuleg málefni; persónuleika fólks og persónusögu.
Þetta hefur leitt til þess að flestir fjölmiðlar hafa tekið þá
ákvörðun að fjalla ekki um þessi mál. Alþingi hefur af
sömu ástæðum sett sérstök ákvæði í lög sem takmarka alla
umfjöllun um þessi mál.
Nú kann einhverjum að þykja þetta skynsamlegt. Að
sökum þess að mál séu erfið viðfangs og geti valdið fólki
sárindum sé réttast að sleppa því alfarið að minnast á þau.
Láta eins og þau séu ekki til.
Það fólk sem telur sig hafa verið beitt misrétti í forræðis-
málum getur hins vegar aldrei sætt sig við slíkt. Hverjar
svo sem ástæður og rök barnaverndaryfirvalda eru, þá
stendur þetta fólk frammi fyrir því að vera neitað um að
umgangast þá sem því þykir vænst um. Og niðurstaðan
þar um er í raun vantraustsyfirlýsing gagnvart því sem
manneskjum. Efvið erum ekki fær um að umgangast börn
okkar — og ríkisvaldinu er beitt til þess að hindra okkur í
því — þá er ekki mikið eftir af sjálfsvirðingu okkar.
Með því að takmarka almenna umfjöllun um mál þessa
fólks, annars vegar með starfsreglum fjölmiðla og hins
vegar með lagaboði, er verið að svipta þetta fólk tækifæri
til að berjast fyrir því að endurheimta sjálfsvirðingu sína
og réttinn til að hitta og/eða umgangast þá sem því þykir
vænst um. Það er þung refsing til viðbótar dómi barna-
verndaryfirvalda.
En þessi ráðstöfun hefur aðra hættu í för með sér. Eitt af
þeim tækjum sem við höfum til að veita þeim, sem við fel-
um vald til að ráðskast með líf okkar, er að tryggja að við
getum fylgst með störfum þeirra. Þess vegna eru réttar-
höld opin nema sérstakar ástæður séu til annars. Fundir
barnaverndarnefnda eru lokaðir og þess vegna getum við í
raun lítinn dóm lagt á hvernig þær inna starf sitt af hendi
— ekki nema þau okkar sem hafa þurft að mæta fyrir þess-
ar nefndir. Það er því sérkennilegt ef það á í ofan á lag að
banna okkur að ræða úrskurði þeirra eftir að þær hafa fellt
hann. Þrátt fyrir að slíkt fírri eitthvert fólk sárindum þá
hlýtur sú ráðstöfun að teljast í hæsta máta varasöm.
Eins og áður sagði er Dían Valur búinn að svelta sig í 35
daga. Einsog fram kemur í EINTAKI1 dag er hann orðinn
æði máttfarinn og langt leiddur. Það er von blaðsins að
dómsmálayfirvöld leggi eyru við umkvörtunum hans
-sem sannanlega virðast eðlilegar. 0
Ritstjórn og skrifstofur
Vesturgata 2,
101 Reykjavík
sími 1 68 88 og fax 1 68 83.
Misiafnar söluhorfur
á síldarafurðum
Ekki samið um nýtingu norsk-íslenska stofnsins
Eftir gleði og fortíðarglampa sem
kom í augu manna, þegar fréttist af
endurkomu norsk-íslenska síldar-
stofnsins á fslandsmið, eru fram-
leiðendur farnir að hugsa um
hvernig eigi að koma síldarmjöli og
lýsi í verð á heimsmarkaði. Horfur
á sölu lýsis þykja fremur slæmar, en
verð á mjöli hefur verið ágætt und-
anfarið og ekki er búist við að það
lækki á næstunni.
íslensk yfirvöld hafa lengi óskað
eftir samningum við Norðmenn og
Rússa vegna norsk-íslenska síldar-
stofnsins en í ljósi nýjustu atburða
við Svalbarða má búast við því að
þær viðræður dragist enn á lang-
inn.
f gær voru um 18 skip á sildar-
miðunum og búist er við að fleiri
bætist í hópinn á næstu dögum.
Hólmaborgin frá Eskifirði kom til
Neskaupstaðar á þriðjudaginn með
einn stærsta síldarfarm sem sögur
fara af, rúm 1500 tonn, og í gær var
Börkur NK að landa um 1200 tonn-
um á Seyðisfirði en þar opnaði SR-
mjöl verksmiðju sína á þriðjudags-
kvöld.
Lýsisverð lágt
en mjöl viðunandi
Þórður Jónsson, rekstrarstjóri
SR-mjöls, segir að tilkoma síldar-
innar og vinnsla hér á landi muni
sennilega hafa lítið að segja um
verð á heimsmarkaði fyrir mjöl og
lýsi. „Ég get auðvitað ekki sagt fyrir
um hversu mikið magn verður
framleitt, en það er hins vegar ljóst
að við þurfúm að veiða yfir 50 þús-
und tonn ef þessi framleiðsla á að
hafa áhrif á afkomu verksmiðj-
anna.“
Sólveig Samúelsdóttir, jnark-
aðsstjóri hjá SR-mjöli, segir að
söluhorfur fyrir lýsi séu ekki góðar
en það líti hins vegar betur út með
sölu á mjöli. „í rauninni sækist
enginn eftir lýsi núna, því kaup-
endur eru vel birgir. Perúmenn
hafa verið að framleiða mikið und-
anfarið og hafa þurft að losa sig við
lýsið á mjög lágu verði. Lýsistonnið
hefur verið á 325 til 330 dollara, en
ef við framleiðum mikið í sumar,
gæti það fallið niður í 310 dollara.
Það lítur hins vegar betur út með
mjölið,“ segir Sólveig. „Perúmenn
hafa einnig framleitt mikið af því,
en þeir selja það mestallt til Asíu,
þannig að verðið á Evrópumarkaði,
þangað sem við seljum, hefur ekki
fallið eins og raunin er með lýsi.
Eftirspurnin er þess vegna meiri og
kaupendur eiga elcki miklar birgðir.
Nú fer mjölið á 315 til 320 pund
tonnið og við erum þegar búin að
gera nokkra samninga um sölu á
þessu verði.“ Hún vill hins vegar
ekki gefa upp umfang þessara
samninga. „Ég vil hins vegar vara
við of mikilli bjartsýni varðandi
þessa vertíð,“ segir Sólveig. „Veið-
arnar eru rétt að byrja og það er
einfaldlega of snemmt að spá ein-
hverju um útkomuna.“
Ekki sami
gróðavegurinn
„Málið er einfaldlega það að
þessi iðnaður er ekki sá gróðavegur
sem hann einu sinni var,“ segir
Þórður. „Heimsmarkaðsverð hefur
fallið, og raunverulegar tekjur af
bræðslu eru kannski þriðjungur
þess sem þær voru fyrir þremur
áratugum," segir Þórður.
En þá blasir við að spyrja hvers
vegna síldarverksmiðjurnar séu að
Frakkinn Bernard Granotier
sem setið hefur í gæsluvarðhaldi í
hálfan annan mánuð hefur fengið
svar frá Mannréttindadómstóli
Evrópu við bréfi sem hann sendi
dómstólnum i síðasta mánuði. I
bréfi sínu óskaði Bernard eftir upp-
lýsingum um hvernig hann gæti
sent mál sitt til dómstólsins. Sem
kunnugt er af fréttum er Bernard
sakaður um að hafa kveikt í sam-
komuhúsi Bahái-safnaðarins í
Reykjavík. I dag verður væntanlega
lagt fram sakhæfisvottorð í máli
Frakkans en um hálfur mánuður er
síðan rannsóknarlögreglan sendi
mál hans frá sér til ríkissaksóknara.
I svarbréfi Mannréttindadóm-
taka á móti síldinni ef hagnaður af
þessu er takmarkaður?
„Þessi viðbót sem felst í síldinni
hefur það auðvitað í för með sér að
vinnslutíminn í verksmiðjunum
lengist,“ segir Þórður. „Það borgar
sig að vinna þennan fisk og öll við-
bót er til góða því þá nýtum við
fjárfestingar okkar betur. Við erum
ekki í þessu til að tapa peningum.“
Síldarsamningar
ekki ræddir
Undanfarin ár hafa íslendingar
óskað eftir samningum við Norð-
menn og Rússa varðandi norsk-ís-
lenska síldarstofninn en þessar
þjóðir hafa stýrt veiðum á síldinni.
Eftir að stofninn tók að rétta við
fyrir nokkrum árum, hefur það
verið fyrirséð að hann myndi leita á
íslandsmið eftir átu, eins og Hjálm-
ar Vilhjálmsson sagði í sámtali við
EINTAK á mánudaginn. Rússar og
Norðmenn hafa skipt með sér ár-
legum kvóta og veiða Norðmenn
tæplega 90 prósent af því magni
sem árlega er veitt úr þessum
stofni. Síðan síldveiðar hófust hér í
síðustu viku hafa engar viðræður
farið fram milli þjóðanna og eftir
stólsins er að finna leiðbeiningar
um hvernig Frakkinn geti snúið sér
til dómstólsins telji hann að brotið
hafi verið gegn mannréttindum
sínum á íslandi. Hins vegar liggur
ekki fyrir hvort Bernard ætli sér að
kæra málsmeðferð sína hérlendis til
dómstólsins.
Þegar sakhæfivottorðið liggur
fyrir verður hægt að leggja fram
ákæru í málinu og verður ákæran
væntanlega í hlutfalli við sakhæfi
Frakkans. Gæsluvarðhaldsúrskurð-
ur sem kveðinn var upp í síðasta
mánuði gildir til 1. júlí næstkom-
andi.
Þegar Bernard var vísað frá Nor-
egi á sínum tíma var það á grund-
nýjustu atburði við Svalbarða má
búast við að þessar viðræður drag-
ist enn á langinn.
„Þegar ég hóf störf hér í sjávarút-
vegsráðuneytinu var búið að óska
eftir viðræðum við Norðmenn,“
segir Árni Kolbeinsson, ráðuneyt-
isstjóri. „Við höfum hvatt til þess
að þjóðir sem eiga aðild að þessum
stofni settust niður og töluðu sam-
an, en hingað til hafa Norðmenn
ekki talið það tímabært. Islending-
ar hafa einnig fylgst með ástandi
stofnsins og hvatt til skynsamlegrar
nýtingar á honum og ég tel að það
starf hafi borið árangur,“ segir
Árni.
Munu yfirvöld nota síldveiðar ís-
lendinga sem skiptimynt þegar kem-
ur að því að semja við Norðmenn
utn veiðiréttindin sem nú er deilt
utn?
„Ég tel að það sé mikilvægast að
ná heildarsamkomulagi um nýt-
ingu á sameiginlegum fiskistofn-
um. Að mínu áliti væri það ekki
rétt að nota einn stofn sem einhvers
konar skiptimynt, heldur verður að
ná samkomuiagi um sanngjarna
nýtingu hvers stofns fyrir sig,“
sagði Árni Kolbeinsson. 0
velli þess að hann væri ósakhæfur. I
Noregi fékkst Bernard ekki til að
ræða við geðlækni en hérlendis
ræddi hann við geðlækni í hálfan
annan tíma.
Bruninn í samkomuhúsi Baháía
kom upp aðfararnótt laugardagsins
23. apríl. Mikil leit var gerð að
Bernard í kjölfar brunans og fannst
hann viku síðar í bústað við Elliða-
vatn. Hann var úrskurðaður i
gæsluvarðhald meðan á rannsókn
stóð og gert að sæta geðrannsókn.
Rannsókn RLR lauk fyrir hálfurn
mánuði og niðurstöður geðrann-
sóknar liggja líklega fyrir á morg-
un. ©
Sakhæfivottorð Bernards Granotier liggur fyrir í dag
Mannréttindadómstóllinn
svarar bréfi Frakkans
FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ1994