Morgunblaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005 17
ERLENT
RÉTTARHÖLD yfir fyrrverandi sjóliðsforingja í
her Argentínu hófust á Spáni í gær. Maðurinn er
sakaður um að hafa tekið af lífi pólitíska andstæð-
inga stjórnvalda í „skítuga stríðinu“ svonefnda
þegar herforingjar réðu lögum og lofum í Róm-
önsku-Ameríku.
Læknar sem skoðuðu hinn 58 ára gamla Adolfo
Scilingo sögðu hann færan um að mæta til rétt-
arhaldanna þrátt fyrir að hann hafi að undanförnu
verið í mótmælasvelti.
Réttarhöldin eru þau fyrstu sem fram fara er-
lendis yfir manni sem beinlínis er bendlaður við
glæpaverk herforingjastjórnarinnar í Argentínu.
Samkvæmt spænskum lögum frá árinu 1998 má
efna til réttarhalda þar í landi yfir útlendingum
sem sakaðir eru um þjóðarmorð og viðlíka glæpa-
verk í öðru ríki.
Scilingo komst í fréttirnar fyrir sjö árum þegar
hann greindi spænskum blaðamanni frá því að
hann hefði tekið þátt í svonefndum „flugferðum
dauðans“ í Argentínu. Herforingjastjórnin sem
þar var við völd á árunum 1976-1983 safnaði þá
nokkrum sinnum saman pólitískum andstæðing-
um sínum. Fangarnir voru fluttir undir áhrifum
deyfilyfja um borð í flugvélar sem floti Argentínu
réð yfir. Flogið var út yfir Atlantshafið og þar var
föngunum varpað út úr flugvélunum.
„Við klæddum þá úr
fötunum og köstuðum þeim út“
„Þeir voru meðvitundarlausir. Við klæddum þá
úr fötunum og þegar foringinn gaf fyrirskipunina,
opnuðum við dyrnar og köstuðum þeim út, einum í
einu,“ sagði Scilingo m.a. í viðtali við argentínska
blaðamanninn Horacio Verbitsky en hann ritaði
bók um málið sem nefnist „Flugferðin“ („El
Vuelo“ á spænsku).
Á þessum árum starfaði Scilingo við Vélvirkja-
skóla flota Argentínu, ESMA („Escuela de Mec-
ánica de la Armada Argentina“), þar sem fram
fóru aftökur, nauðganir og pyntingar.
Síðar dró Scilingo til baka ummæli sín og heldur
hann nú fram sakleysi sínu. Hann hefur neitað að
meðtaka fæðu frá því í desember og síðustu dag-
ana hefur hann ennfremur hafnað vökva. Á mið-
vikudag leið yfir hann í fangaklefanum.
Scilingo var afar þreytulegur að sjá þegar hann
kom til dómshússins í Madríd í gær og þurftu tveir
lögregluþjónar að bera hann í sæti sitt. Var gert
hlé á meðan læknar skoðuðu hann að nýju en
stuttu síðar var því lýst yfir að hann gæti haldið
áfram. Var hann þá kominn í hjólastól. Scilingo
neitaði að svara spurningum dómarans og var
réttarhaldinu frestað til mánudags.
Krefjast 6.626 ára fangelsis
Þekktasti dómari Spánar, Baltasar Garzón, hef-
ur undanfarin sjö ár rannsakað mál Scilingo.
Hann hefur jafnframt reynt að fá Augusto Pinoch-
et, leiðtoga herforingjastjórnarinnar í Chile, fyrir
rétt á Spáni en ekki haft erindi sem erfiði.
Kærurnar sem lagðar hafa verið fram gegn Scil-
ingo eru viðamiklar. Hann er m.a. sakaður um 30
morð og ógnarverk, og að hafa pyntað 286 manns.
Lögfræðingar mannréttindasamtaka og ættingja
fórnarlamba hafa krafist þess að Scilingo verði
dæmdur í 6.626 ára fangelsi. Afstaða ákæruvalds-
ins liggur ekki fyrir í þessu efni.
Sem fyrr sagði voru glæpaverk þessi unnin á ár-
unum 1976-1983. Þá er talið að tíu til þrjátíu þús-
und manns hafi verið tekin af lífi eða „horfið“ í
Argentínu. Stjórnvöld segja að þar ræði um 13.000
andstæðinga herforingjastjórnarinnar en mann-
réttindasamtök telja að allt að 30.000 vinstrisinnar
hafi verið myrtir á þessu sjö ára tímabili.
Réttarhöldin yfir Scilingo þykja marka þátta-
skil í réttarsögu Spánar. Áður hefur verið reynt að
fá menn sem báru ábyrgð á glæpaverkum í Chile
og Argentínu leidda fyrir rétt þar í landi en það
ekki tekist fyrr en nú.
Foringi úr „skítuga
stríðinu“ fyrir rétt á Spáni
Reuters
Tveir lögregluþjónar hjálpa Adolfo Scilingo,
fyrrverandi sjóliðsforingja í her Argentínu,
þegar hann kom fyrir rétt á Spáni í gær.
Sakaður um að hafa tekið þátt í „flugferðum dauð-
ans“ í tíð herforingjastjórnarinnar í Argentínu
Neita að
greiða í
sjóð ESB
Genf. AFP.
UTANRÍKISRÁÐHERRA
Sviss lýsti yfir því í gær að ekki
kæmi til greina að landsmenn
inntu af hendi framlag í þróun-
arsjóð Evrópusambandsins
vegna nýrra aðildarríkja þess í
álfunni austanverðri.
„Við erum ekki strengjabrúð-
ur,“ sagði Micheline Calmy-Rey
í viðtali við dagblaðið Tages-An-
zeiger. „Við munum ekki inna af
hendi neinar greiðslur í þróun-
arsjóð ESB en við munum fjár-
magna ákveðnar áætlanir í ein-
stökum ríkjum,“ bætti hún við.
Sviss stendur utan ESB. Í tví-
hliða samningaviðræðum við
embættismenn ESB hafa
fulltrúar Sviss boðist til að
leggja fram allt að 200 milljónir
svissneskra franka (tæpa 11
milljarða króna) til verkefna í
hinum nýju ríkjum ESB í Mið-
og Austur-Evrópu. Fulltrúar
ESB hafa á hinn bóginn krafist
þess allt frá því í júní 2003 að
Sviss greiði framlag sitt í svo-
kallaðan þróunarsjóð ESB.
Calmy-Rey, sem sögð er Evr-
ópusinnuð, sagði að stjórnvöld í
Bern hygðust ekki gefa eftir
fullveldi landsmanna í þessu
efni. „Framkvæmdastjórn ESB
veit að Svisslendingar standa
við gefin loforð. En þrátt fyrir
það ætla Evrópumennirnir að
vaða yfir okkur og krefjast
samnings sem er bindandi fyrir
Sviss,“ sagði hún.