Morgunblaðið - 18.01.2005, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2005 35
MINNINGAR
Okkar innilegustu þakkir til allra þeirra er
auðsýndu okkur samúð og vinarhug við and-
lát og útför elskulegs eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður, afa og langafa,
MARÍUSAR SIGURJÓNSSONAR,
Háteigi 2B,
Keflavík.
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki Heil-
brigðisstofnunar Suðurnesja fyrir góða um-
önnun.
Fyrir hönd aðstandenda,
Ragnhildur Steinunn Jónsdóttir.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
GUÐRÚN GUÐMUNDSDÓTTIR,
Lyngholti 22,
Keflavík,
lést á Landspítalanum við Hringbraut laugar-
daginn 15. janúar.
Jarðsungið verður frá Keflavíkurkirkju föstu-
daginn 21. janúar kl. 14.00.
Helga Margrét Guðmundsdóttir, Theodór Magnússon,
Inga Lóa Guðmundsdóttir, Skúli Þ. Skúlason,
Bryndís Björg Guðmundsdóttir, Arnar Þór Sigurjónsson,
Guðrún Birna Guðmundsdóttir, Sveinn Ævarsson,
Guðbjörg Fríða Guðmundsdóttir, Einar M. Guðmundsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginkona mín og móðir okkar,
EYGERÐUR INGIMUNDARDÓTTIR
frá Hrísbrú,
Reykjabyggð 28,
Mosfellsbæ,
verður jarðsungin frá Mosfellskirkju fimmtu-
daginn 20. janúar kl. 13.00.
Fyrir hönd fjölskyldunnar og annarra
aðstandenda,
Henning Kristjánsson,
Inga Elín Kristinsdóttir, Jóna Margrét Kristinsdóttir,
Bóel Kristjánsdóttir, Steinunn Kristjánsdóttir.
Móðir mín hlaut
dýrmætar vöggugjafir
í farteski sitt er hún
lagði upp í vegferð
sína.
Hún var mjög vel gefin til bók-
náms og lestrarhestur svo af bar,
ekki var hún síðri handverkskona,
var sérlega útsjónarsöm við verk,
„meira vinnur vit en strit“ var
hennar mottó, það sem hún vann
var fádæma vel gert.
Er á leið fékk hún sér tölvu og
nýtti sér veraldarvefinn til fróð-
leiks og dægrastyttingar, sökkti
sér í kapla og þrautir til að æfa
hugann.
Hún innprentaði okkur börnum
sínum að því meira sem við gerðum
fyrir aðra á óeigingjarnan máta,
því meiri rétt hefðum við til að
gera nokkuð fyrir okkur sjálf.
Hugur hennar hvarflaði oft til
þeirra milljóna manna um víða ver-
öld sem beittir eru kúgun og svik-
um, bar hag alþýðunnar fyrir
brjósti, en hugsaði minna um sinn
eigin.
Hún hafði býsna fastmótaðar
skoðanir á mörgu er viðkemur
ÁSDÍS
ÞÓRÐARDÓTTIR
✝ Ásdís Þórðar-dóttir fæddist í
Hvammi á Völlum í
S-Múlasýslu 25. apríl
1927. Hún lést á
sjúkrahúsinu í Nes-
kaupstað 27. desem-
ber síðastliðinn og
fór útför hennar
fram frá Egilsstaða-
kirkju 3. janúar.
samfélögum manna og
var ekki auðsveigð frá
afstöðu sinni þar, hafði
enda í drjúgan sjóð að
leita til stuðnings sínu
máli ef henni bauð
svo, og alltaf var henni
ágirnd mannanna í
veraldlega hluti og auð
jafnmikil ráðgáta,
skildi ekki þá fádæma
sóun á kröftum eftir
öllu því sem engin leið
væri að hafa meðferðis
þegar að burtkvaðn-
ingunni kæmi.
Hún var afkomend-
um sínum dýrmæt kjölfesta, kom
fram við börnin eins og fullorðið
fólk, talaði við þau um lífið og til-
veruna en var ekki alltaf að hampa
þeim og kjassa, henni var ljós sú
staðreynd að börnin í dag eru þjóð-
in á morgun og vann að þeim með
það í huga, hún miðlaði þeim af
reynslu sinni og visku, þessar gjafir
hennar eru ómetanlegar og endast
ævilangt.
Ásdís Þórðardóttir, okkar ást-
kæra móðir, amma og langamma,
hefur kvatt okkur í bili, hinn 7. des-
ember kl. 9.15 hætti hjartað hennar
að slá og yfir andlitið færðist
himneskur friður… já það er svo
sannarlega satt að enginn veit hvað
átt hefur fyrr en misst hefur.
Ég trúi að allt það er hún gerði
fyrir okkur komi henni nú til góða
þegar hún haslar sér völl á nýju
sviði alheimsins.
Hafðu þökk fyrir allt,
Brynjólfur Vignisson.
Haustið 1966 var
okkur nýnemunum við
Háskóla Íslands sagt
að við þyrftum að
passa okkur sérstaklega á inngangs-
námskeiði í almennum málvísindum
sem prófessor Hreinn Benediktsson
kenndi. Það væri alveg svakalega
erfitt og menn féllu eins og flugur á
því, var sagt. Þetta var skyldunám-
skeið og meðal þeirra nýjunga sem
Hreinn hafði beitt sér fyrir sem
deildarforseti. Þetta námskeið hafði
reyndar svo mikil áhrif á sum okkar
að við erum enn að fást við málvís-
indi. Kennslan var í sérflokki.
Seinna höfðum við Hrein sem
kennara í sérhæfðari námskeiðum.
Því lengur sem við stunduðum nám-
ið, því nánara varð sambandið við
kennarann og hann fór að láta sér
annt um okkur. Ég var svo heppinn
að fá að vinna sem aðstoðarmaður
við rannsóknaverkefni hjá honum og
það var ákaflega lærdómsríkt. Síðar
aðstoðaði hann mig við að komast í
framhaldsnám erlendis og ég fann
að hann fylgdist vel með því hvað ég
var að gera. Loks urðum við sam-
starfsmenn og skrifstofur okkar
lágu saman. Það var ánægjulegt að
geta launað að nokkru alla aðstoðina
og vinsemdina með því að taka þátt í
vinnu við greinasafn hans sem Mál-
vísindastofnun gaf út í tilefni af sjö-
tugsafmælinu.
Hreinn var fremur formlegur og
virðulegur kennari, einkum þegar
hann var að kenna byrjendum.
Hann var líka nákvæmur, nokkuð
strangur og gat verið stífur, mikill
prinsípmaður, sögðu menn. En hann
var líka gamansamur, hjálpsamur
og hlýr undir niðri. Það var til dæm-
is ákaflega gaman að vera með hon-
um erlendis. Hann rataði óðara um
allt og kunni skil á öllu, var heims-
maður. Hann hafði líka gaman af að
heimsækja okkur nemendur sína í
útlöndum og var þá eins og einn af
fjölskyldunni, talaði við alla, líka
börnin, enda ákaflega barngóður. Ef
við skruppum heim til Íslands með-
an á námsdvölinni stóð vildi hann
endilega hitta okkur, kannski bjóða
okkur í hádegismat í Grillinu til að
spjalla.
Við Sigga minnumst Hreins með
þakklæti og virðingu og vottum að-
standendum hans innilega samúð.
Höskuldur Þráinsson.
Það var fyrir liðlega fjörutíu árum
að fundum okkar Hreins Benedikts-
sonar bar fyrst saman. Haustið 1964
hugðist ég hefja nám í íslensku við
Háskóla Íslands. Ég pantaði viðtal
hjá Hreini án þess þó að vita ná-
kvæmlega hvað ég vildi ræða. Það
kom þó ekki að sök því að það kom
strax í ljós að Hreinn hafði mjög
fastmótaðar skoðanir. Hann ráð-
lagði mér að doka við, ári síðar hæf-
ist nám samkvæmt nýrri námsskip-
an. Ég fór að ráðum Hreins og naut
handleiðslu hans og annarra góðra
manna næstu árin. Að námi loknu
fór ég fyrir milligöngu Hreins til
Þýskalands og þremur árum síðar
var ég ráðinn að Háskóla Íslands.
Það má því segja að fundur okkar
Hreins haustið 1964 hafi reynst af-
drifaríkur fyrir mig. Þarna hitti ég
mann sem átti eftir að verða mér allt
í senn, lærifaðir, starfsfélagi og vin-
ur.
Hreinn var afburða fræðimaður
og frábær kennari. Það þarf því ekki
að fara mörgum orðum um það hví-
líkur fengur það var fyrir Háskóla
Íslands að fá hann til starfa. En
Hreinn var ekki einungis afreks-
HREINN
BENEDIKTSSON
✝ Hreinn Bene-diktsson fæddist
á Stöð í Stöðvarfirði
10. október 1928.
Hann lést á hjúkrun-
arheimilinu Skóg-
arbæ í Reykjavík 7.
janúar síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík 17.
janúar.
maður á sínu sviði
heldur var hann einnig
ágætur skipuleggjandi.
Þannig beitti hann sér
fyrir nýrri námsskipan
í íslensku, var einn
stofnenda Málvísinda-
stofnunar Háskólans,
var ritstjóri tímarits
um íslenska tungu og
tók virkan þátt í nor-
rænu og alþjóðlegu
samstarfi innan sinnar
greinar svo að nokkuð
sé nefnt. Fyrir nokkr-
um árum gáfu nokkrir
nemenda Hreins út
safn fræðigreina hans og var hann
mjög ánægður með það framtak.
Safnrit þetta mun lengi standa sem
órækur vottur um framlag Hreins á
sviði íslenskrar málfræði og al-
mennra málvísinda. Fyrir nokkrum
árum lét Hreinn þau orð falla við
undirritaðan að ef heilsa hans hefði
leyft hefði hann unnið að ýmsum
þeim efnum sem hann hafði í huga
og lét þau orð falla að þau hefðu
sómt sér vel í safnritinu. Þetta
fannst undirrituðum orð að sönnu,
framlag Hreins til fræðanna hefði
orðið miklu meira hefði hann haldið
starfsþreki sínu. En það tjáir ekki
að fást um það.
Síðustu árin átti Hreinn við ill-
vígan sjúkdóm að stríða. Eins og
hans var von og vísa barðist hann
hetjulega en þessa hildi gat hann
ekki unnið. Nú skilur leiðir, undirrit-
aður kveður læriföður, starfsfélaga
og góðan vin.
Jón G. Friðjónsson.
Stundum er látið að því liggja að
fræðimenn skiptist í tvo hópa. Sumir
gjörþekki heimildir og gögn, en aðr-
ir séu hugsuðir og kenningasmiðir
sem hirði lítt um smáatriði en sköp-
unargleði þeirra sé þeim mun meiri.
Þetta er auðvitað aðeins goðsögn og
ef einhver afsannaði hana í verki var
það Hreinn Benediktsson.
Fyrir nokkrum árum tók ég að
mér að lesa próförk af ritsafni hans.
Það kom út þegar hann lét af störf-
um eftir að hafa verið prófessor við
Háskóla Íslands í ein 40 ár. Þó að
mér væri Hreinn vel kunnur gat ég
ekki annað en undrast það hversu
vel hann sameinaði einmitt þetta
tvennt: annars vegar þekkingu á
minnstu smáatriðum um íslenskt
mál og heimildum þar um, hins veg-
ar frjóa og skipulega hugsun um
tungumál. Þetta kemur fram í öllum
verkum hans.
Meðal þess sem Hreinn lætur eft-
ir sig er vönduð útgáfa á hinni svo-
nefndu Fyrstu málfræðiritgerð. Sú
var rituð af einum frumlegasta
hugsuði 12. aldar, ónafngreindum
Íslendingi sem hugsaði um málfræði
á svipaðan hátt og fór að tíðkast
mörgum öldum síðar. Það er viðeig-
andi að rit þetta berist einkum til
nútímamanna með hjálp Hreins því
að hann var á sinn hátt arftaki
Fyrsta málfræðingsins. Hreinn til-
einkaði sér ekki aðeins strauma og
stefnur í málfræði 20. aldar heldur
vöktu skrif hans um þau efni athygli
víða um heim. Fáir hafa verið betri
auglýsing fyrir íslenskt fræðasam-
félag en Hreinn Benediktsson.
Hann var þó aldrei víðkunnur hér á
landi enda með afbrigðum hógvær.
Þeim mun þekktari var hann meðal
fræðimanna erlendis.
Fyrir tíu árum sat ég tíma hjá
Hreini, líklega einn af seinustu nem-
endum hans. Hreinn var ekki mann-
blendinn og námskeið hans erfið svo
að fáir voru til frásagnar um kosti
hans sem kennara. En hann reynd-
ist afburðakennari, fær um að gera
flóknustu efni skiljanleg og gæða
horfin tungumál lífi.
Það er heiður að hafa verið nem-
andi Hreins Benediktssonar. Þó að
hann sé nú fallinn frá mun hann
lengi lifa í óbrotgjörnum verkum
sínum.
Ármann Jakobsson.
Það var með talsverðri eftirvænt-
ingu sem við nokkrir nemendur á
öðru ári í íslensku við Háskóla Ís-
lands skráðum okkur í námskeið hjá
Hreini Benediktssyni vorið 1990.
Hrein höfðum við aldrei hitt en við
höfðum lesið sum af hinum fjöl-
mörgu verkum hans: útgáfu á
Fyrstu málfræðiritgerðinni, Early
Icelandic Script og nokkrar af (að
því er okkur virtist óteljandi) rit-
gerðum hans um íslenska málsögu
og germanska. Málfræðiskrif
Hreins voru okkur mikill skóli: þar
var sérhvert orð þaulhugsað af ein-
stakri rökvísi og yfirburðaþekkingu
á viðfangsefninu. Okkur blandaðist
því ekki hugur um að Hreinn var
vísindamaður á heimsmælikvarða og
satt best að segja þótti okkur ekki
alveg sjálfgefið að maður sem náð
hafði slíkum árangri á sínu fræða-
sviði og kominn var á sjötugsaldur
hefði mikinn áhuga á að leiðbeina
byrjendum eins og okkur. Sá uggur
reyndist þegar til kom með öllu
ástæðulaus. Hreinn tók okkur ákaf-
lega vel, svaraði glaðlega öllum okk-
ar misgáfulegu spurningum og virt-
ist hafa ánægju af að kenna okkur
„unglingunum“. Námskeiðin hjá
Hreini urðu því fleiri á næstu árum
og síðar þegar ég fór til framhalds-
náms vestur til Bandaríkjanna
skynjaði ég enn betur hve mikillar
virðingar Hreinn naut í hinu alþjóð-
lega fræðasamfélagi: allir sem eitt-
hvað höfðu fengist við forngerm-
anska málsögu þekktu nafn Hreins
Benediktssonar. Hreinn hélt tryggð
við nemendur sína eftir að þeir luku
námi og það var jafnan gott að leita
til hans, einnig eftir að hann hafði
látið af störfum við Háskóla Íslands
og heilsa hans var tekin að bila. Síð-
ustu árin barðist hann við parkin-
sonsveiki en sinnti áfram fræða-
störfum eftir því sem kraftar leyfðu.
Þegar fundum okkar bar síðast sam-
an í desember fékkst hann enn við
málfræðileg úrlausnarefni af al-
kunnri skarpskyggni. Á kveðju-
stund er gömlum nemanda efst í
huga virðing og þakklæti; það eru
mikil forréttindi að hafa fengið að
njóta traustrar leiðsagnar og vin-
áttu Hreins Benediktssonar.
Haraldur Bernharðsson.
Morgunblaðið birtir minningargrein-
ar alla útgáfudagana.
Skil Minningargreinar skal senda í
gegnum vefsíðu Morgunblaðsins:
mbl.is (smellt á reitinn Morgunblað-
ið í fliparöndinni – þá birtist valkost-
urinn „Senda inn minningar/af-
mæli“ ásamt frekari upplýsingum).
Skilafrestur Ef birta á minningar-
grein á útfarardegi verður hún að
berast fyrir hádegi tveimur virkum
dögum fyrr (á föstudegi ef útför er
á mánudegi eða þriðjudegi). Ef útför
hefur farið fram eða grein berst
ekki innan hins tiltekna skilafrests
er ekki unnt að lofa ákveðnum birt-
ingardegi. Þar sem pláss er tak-
markað getur birting dregist, enda
þótt grein berist áður en skilafrest-
ur rennur út.
Lengd Minningargreinar séu ekki
lengri en 2.000 slög (stafir með bil-
um - mælt í Tools/Word Count). Ekki
er unnt að senda lengri grein. Hægt
er að senda örstutta kveðju,
HINSTU KVEÐJU, 5-15 línur, og
votta þeim sem kvaddur er virðingu
sína án þess að það sé gert með
langri grein. Ekki er unnt að tengja
viðhengi við síðuna.
Formáli Minningargreinum fylgir
formáli, sem nánustu aðstandendur
senda inn. Þar koma fram upplýs-
ingar um hvar og hvenær sá, sem
fjallað er um, fæddist, hvar og hve-
nær hann lést, um foreldra hans,
systkini, maka og börn og loks hvað-
an útförin fer fram og klukkan hvað
athöfnin hefst. Ætlast er til að
þetta komi aðeins fram í formál-
anum, sem er feitletraður, en ekki í
minningargreinunum.
Undirskrift Minningargreinahöfund-
ar eru beðnir að hafa skírnarnöfn
sín en ekki stuttnefni undir grein-
unum.
Minningargreinar