Morgunblaðið - 19.02.2005, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Kær vinur og sam-
herji er látinn. Mig
langar að minnast í
fáum orðum jafnaðar-
mannsins Jóhannesar
Kr. Guðmundssonar. Ég kynntist
Jóhannesi og hans góðu eiginkonu
Guðlaugu um 1964 og hefur sú vin-
átta haldist alla tíð.
Jói, eins og við kölluðum hann í
okkar hópi, var einn af traustustu
mönnum Alþýðuflokksins og jafn-
aðarstefnunnar. Maður sem barðist
alla tíð fyrir réttlætinu. Hann var
einn af þeim sem fékk Vilmund
Gylfason til að fara fram í pólitík og
voru þá haldnir vikulega fundir á
Hótel Esju sem Jóhannes stjórnaði.
Hann var hugmyndaríkur og
fylginn sér og kom fram með mörg
af helstu baráttumálum flokksins í
kosningum. Jóhannes var valinn til
margra trúnaðarstarfa fyrir Al-
þýðuflokkinn, m.a. var hann fram-
kvæmdastjóri Alþýðublaðsins um
árabil og mikilvirkur í öllum kosn-
ingum bæði til borgarmála og Al-
þingis. Hann var um tíma form.
skemmtinefndar Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur. Sem dæmi um dugnað
hans eftir kosningarnar 7́4 fór hann
með 800 manns í sumarferð til
Vestmannaeyja og varð Herjólfur,
sem þá var nýr, að fara tvær ferðir
með hópinn.
Ári seinna fór hann með 18 rútur
í sumarferð flokksins inn í Þórs-
mörk. Þetta segir svo eitthvað sé
nefnt hve öflugur Jóhannes var í
öllu sem hann tók sér fyrir hendur.
Hann fór einnig til útlanda með
hópa á vegum flokksins og fékk þá
ýmsa þekkta þjóðarleiðtoga til að
taka á móti ferðafólkinu.
Jóhannes var mikill félagsmála-
maður og kom víða við, hann stofn-
aði m.a. jafnaðarmannafélag sem
kallað er Súpufélagið sem var mjög
virkt og tók á þeim málum sem efst
voru á baugi hverju sinni og stjórn-
aði þeim fundum af einurð.
Eitt af seinni verkum hans var að
stofna Astma og ofnæmisfélagið og
var hann fyrsti formaður þess.
JÓHANNES KR.
GUÐMUNDSSON
✝ Jóhannes Kr.Guðmundsson
fæddist á Raufar-
höfn hinn 13. októ-
ber 1934. Hann lést á
Landspítalanum í
Landakoti hinn 3.
febrúar síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Fossvogs-
kirkju 15. febrúar.
Starfsemi félagsins er
mjög öflug í dag. Ég
hef aðeins stiklað á ör-
fáu en hægt væri að
bæta mörgu við. Ef til
er eðalkrati þá var Jó-
hannes það í orði og
verki.
Hann var alltaf létt-
ur í lund og frábær fé-
lagi.
Ég og fjölskylda
mín þökkum fyrir að
hafa fengið að kynnast
þessum einstaka
manni og biðjum góð-
an guð að styrkja eig-
inkonu hans og börn á þessum erf-
iðu tímum.
Guðmundur Haraldsson
og fjölskylda.
Þegar undirritaðir tóku þátt í
stofnun Helgarpóstsins snemma árs
1979 voru leiddar saman tvær fylk-
ingar sem ekki var fyrirfram tryggt
að næðu samstöðu um vinnubrögð
og markmið. Annars vegar var
sveit ungra blaðamanna sem stefndi
að útgáfu óháðs vikublaðs með and-
kerfislega afstöðu, án pólitískrar
hagsmunagæslu og rannsóknar-
blaðamennsku að leiðarljósi. Hins
vegar voru aðstandendur Alþýðu-
blaðsins, pólitísks málgagns Al-
þýðuflokksins. Og það merkilega
gerðist, að milli þessara gjörólíku
hópa náðist einstakt samstarf, sem
aldrei bar skugga á. Þar komu ekki
síst til heilindi þeirra heiðursmanna
sem kratarnir lögðu í púkkið. Betri
útgefendur og bakhjarlar eru vand-
fundnir fyrir óstýriláta, ögrandi
blaðamennsku.
Það kom að mestu í hlut Jóhann-
esar Guðmundssonar að halda utan
um daglegan rekstur Helgarpósts-
ins. Þótt blaðið fengi strax hljóm-
grunn hjá lesendum var sá rekstur
oft erfiður og rambaði á köflum á
barmi greiðsluþrots. Við slíkar að-
stæður, eins og raunar allar að-
stæður, voru þolgæði, bjartsýni og
jafnaðargeð Jóa ómetanleg. Hann
gat ekki alltaf borgað út á réttum
tíma en hann borgaði alltaf út. Það
var hreinskilni hans um fjárhags-
stöðuna, sem starfsfólkið kunni að
meta. Og við sáum í augum hans
hversu leitt honum þótti að spyrja:
„Er þér sama þótt þú fáir borgað
eftir helgina?“ Jói var fram-
kvæmdastjóri sem varð vinur
starfsmanna sinna. Hann hafði
hlýja og glaðværa nærveru sem átti
stóran þátt í því jákvæða, skemmti-
lega andrúmslofti sem einkenndi
vinnustað þar sem erfitt starf var
einatt unnið við erfiðar aðstæður.
Ekki er nokkur vafi á því að hann
mátti þola töluvert áreiti og
óánægju ýmissa hagsmunaaðila
sem blaðið komst ekki hjá því að
storka, en hann lét okkur aldrei
finna fyrir því. Hann treysti sínu
fólki og við lærðum að treysta hon-
um. Í hógværð sinni er þessi lág-
vaxni, granni, dökkleiti og kviki
maður með eftirminnilegustu fé-
lögum sem við höfum kynnst á
blaðamannsferlinum. Jói, sem
gjarnan var með sígarettuna í
munnvikinu, átti, trúlega af þeim
sökum, við heilsubrest að stríða
seinni ár, en húmorinn yfirgaf hann
ekki. „Hvernig hefurðu það, Jói
minn?“ var hann eitt sinn spurður
þar sem hann kastaði mæðinni með
nokkrum harmkvælum. „Mjög
gott,“ svaraði Jói brosandi, „ef ég
þyrfti ekki að anda!“
Nú dregur Jóhannes Guðmunds-
son ekki andann lengur. Blessuð sé
minning hans. Við sendum aðstand-
endum hans innilegar samúðar-
kveðjur.
Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Jóhannes Guðmundsson var
ósvikinn félagshyggju– og jafnaðar-
maður í bestu merkingu þeirra
orða. Allt frá árinu 1977 til síðustu
sjúkrahússlegunnar hafði hann um-
sjón með og stjórnaði líflegri þjóð-
málaumræðu, sem fram fór á há-
degisfundum, er haldnir voru vítt
um bæ, lengst af í Rúgbrauðsgerð-
inni.
Fundir þessir voru í upphafi á
vegum málfundafélagsins Guma,
sem starfaði innan Alþýðuflokksins.
Síðustu 15 árin hafa þeir verið á
vegum Rósarinnar, Landsfélags
Jafnaðarmanna. Þann tíma var
Guðmundur Haraldsson, vinur hans
og félagi honum til hjálpar við
fundahöldin. Fundir þessir voru
kallaðir súpufundir og fundafólkið
Súpufélagið. Frá hausti til vors
voru fundir að jafnaði einu sinni í
mánuði og mæting oftast 25 til 35
manns, stundum þó minna og
stundum meira. Jóhannes sat æv-
inlega fyrir borðsenda og stjórnaði
fundum. Oftast var Guðlaug eig-
inkona hans honum við hlið og sá
um að fundargestir skráðu sig og
greiddu veitingarnar. Jóhannes var
rómaður fyrir hvað honum var lagið
að laða fólk til þátttöku í umræðum
og hvað hann var snar að stöðva
frávik frá dagskrá og langlokur í
efnistökum og skipti þá engu hvort
um var að ræða ráðherra eða fasta-
gest. Ef hann greip inn í til að aga
fundargest þá gerði hann það oftast
með svo hárfínni kímni að allir
höfðu gaman af.
Súpufundirnir voru á laugardög-
um frá kl. tólf til hálf tvö. Þeir voru
með þeim hætti að frummælandi
með þekkingu á umræðuefninu
ræddi það í tuttugu mínútur eða
svo, og síðan voru almennar um-
ræður. Jóhannes kom á þeim aga
að enginn talaði meir en eina til
tvær mínútur í senn. Þannig tömd-
ust menn og konur til að ræða aðal-
atriði mála og fundargestir gátu
oftast allir komið skoðunum sínum
á framfæri. Jóhannes lagði sig fram
og reyndi alla tíð að fá sem flestar
konur til þátttöku í súpufundum
bæði sem frummælendur og gesti.
Þegar best lét voru súpufundirnir
eftirsóttir af stjórnmálamönnum til
að kynna hugmyndir og leita álits á
þeim. Oft báðu stjórnmálamenn Jó-
hannes að halda fund svo þeir gætu
heyrt álit hreinskilinna samherja á
verkum sínum því knappt funda-
form súpufundanna leiddi af sér að
fólk hélt sig við kjarna máls og
sagði meiningu sína umbúðalaust.
Súpufundirnir voru því þroskandi
og oftast gagnlegir og aldrei leið-
inlegir.
Nú er Jóhannes vinur okkar fall-
inn frá. Eftir situr í Súpunni hníp-
inn hópur í vanda, en þó með þann
ásetning í huga að merkið standi þó
maðurinn falli.
Við „Súpufélagarnir“ minnumst
Jóhannesar með virðingu og þökk-
um dýrmæta samfylgdina með hon-
um og vottum eiginkonu hans og af-
komendum einlæga og innlega
samúð okkar.
Félagar í Súpufélaginu.
Með þessum fáu línum vil ég
minnast góðs félaga nokkrum orð-
um, þegar hann er nú horfinn yfir
móðuna miklu.
Hann barðist við sjúkdóm, sem
háði honum seinustu árin. Það gerði
hann á sama hátt og annað, sem
hann barðist við á lífsleiðinni, en
það var af ótrúlegum hetjuskap
með bjartsýnina að vopni.
Félagsmál og félagslegt réttlæti
var honum ofarlega í huga alla ævi.
Hann lét ekki sitt eftir liggja, þegar
taka þurfti á og berjast varð fyrir
því, sem honum þótti einhverju
máli skipta. Hann var úrræðagóður
félagi og ódeigur svo af bar.
Oft var ég hræddur um að hann
ofgerði sér því hugurinn var mikill.
Leiðir okkar Jóhannesar lágu
fyrst saman í starfi fyrir Alþýðu-
flokkinn.
Hann var framkvæmdastjóri Al-
þýðublaðsins og hann var einnig
síðar formaður í félagi okkar í
Reykjavík. Hann var driffjöður í
starfi að fjölbreyttum áhugamálum,
sem við, margir félagarnir hans,
áttum saman. Í málfundafélagi okk-
ar var hann skörungur og er fram-
ganga hans og réttsýni, sem hann
sýndi við stjórn þess félags, rétti-
lega rómuð.
Jóhannes var lánsmaður á marg-
an hátt. Hann sá á ævinni marga
drauma sína rætast um betra og
jafnvel réttlátara þjóðfélag.
Hann átti góða fjölskyldu og
maka sem stóð við hlið hans og
deildi með honum þeirri réttlæt-
iskennd, sem svo mjög einkenndi
allt hans líf.
Fyrir hönd félaga okkar í Al-
þýðuflokksfélaginu í Reykjavík
þakka ég Jóhannesi samveruna og
stundirnar allar, sem við áttum
saman.
Fjölskyldu hans og ættingjum
eru sendar innilegar samúðarkveðj-
ur að þessum leiðarlokum.
Pétur Jónsson.
Trúðu á tvennt í heimi
tign sem æðsta ber.
Guð í alheims geimi
og guð í sjálfum þér.
Jóhannes hjálpaði mér að öðlast
nýjan og dýpri skilning á þessu
heilræði, mér var það þó ekki ljóst
fyrr en í eina skiptið sem ég minn-
ist þess að við ræddum trúmál. Það
gerðist fyrir nokkrum árum þegar
ég hitti hann á sjúkrahúsi, hann var
að jafna sig eftir mikla aðgerð á
lungunum. Jóhannes sagði þá við
mig: „Veistu að þegar maður sefur
þá er guð að reyna að tala við
mann.“ Jóhannes hafði þá í margar
vikur legið fársjúkur, háð hetjulega
baráttu við dauðann og þá haft sig-
ur.
Leiðir okkar Jóhannesar lágu
fyrst saman á skrifstofu Alþýðu-
flokksins. Ég hafði þá tekið að mér
starf fræðslustjóra flokksins. Al-
þýðublaðið bjó þá við krónískan
rekstrarvanda sem allir vissu að
vonlaust var að leysa. Lagt var að
mér að veita blaðinu forystu og var
Jóhannes einn þeirra. Sagði ég hon-
um að það væri vonlaust verk, auk
þess þekkti ég ekki innviði flokks-
ins né heldur fólkið sem í honum
væri. Að lokum sagðist ég vera
tilbúinn í slaginn með því skilyrði
að hann kæmi með mér, hann
þekkti flokkinn. Hann lofaði mér
því og stóð við sitt og vel það.
Þeir sem boða jafnaðarstefnuna
minnast Jóhannesar sem ötuls bar-
áttumanns enda Jóhannes krati í
besta skilningi þess orðs og hvikaði
aldrei frá þeirri lífsskoðun sinni.
Jóhannes lagði mikið á sig í próf-
kjörum þeim sem ég tók þátt í og
urðu til þess að mér hlotnaðist sú
gæfa að vera borgarfulltrúi Alþýðu-
flokksins. Hann vann með mér á
þeim vettvangi og sat meðal annars
í ferðamálaráði borgarinnar. Veit
ég að hann vann þar gott starf.
Það var bæði gaman og gott að
fá vera samferða Jóhannesi. Margs
að minnast og þá sérstaklega þegar
hugur hans tókst á flug, þá var
ótrúlegt hvað honum gat dottið í
hug og oft langt á undan samtíð-
inni.
Nú þegar andi Jóhannesar er
með guði í alheimsgeimi þakka ég
drenglyndið og samfylgdina og
minnist góðs drengs. Bið guð að
styrkja Guðlaugu og börnin öll.
Bjarni Pétur Magnússon.
Fallinn er frá Jóhannes Kr. Guð-
mundsson, fyrsti formaður Samtaka
lungnasjúklinga. Samtökin voru
stofnuð árið 1997 og átti Jóhannes
sinn stóra þátt í því – enda eldhugi
og hugmyndaríkur maður með
sterkar skoðanir. Hann vissi sem
var, að úrbætur í þjóðfélaginu hafa
ekki endilega komið af sjálfu sér.
Samtaka- og baráttumáttur hefur
reynst nauðsynlegur. Með sterkri
sannfæringu, skýrum markmiðum
og innsæi til þess að koma sjón-
armiðum sínum á framfæri á rétt-
um stöðum, verður miklu áorkað.
Þetta eru þeir persónueiginleikar
sem hvað dýrmætastir eru meðal
fulltrúa hagsmunasamtaka. Þessa
eiginleika hafði Jóhannes í ríkum
mæli. Þessa eiginleika nýtti hann
vel og sem einn af frumkvöðlum
Samtaka lungnasjúklinga lagði
hann grunn að blómlegu starfi sam-
takanna þar sem fjölmargir hafa
notið og munu njóta. Það lá því
beint við að árið 2004 voru Jóhann-
es og eftirlifandi eiginkona hans,
Guðlaug Guðlaugsdóttir, gerð að
heiðursfélögum Samtaka lungna-
sjúklinga.
Samtök lungnasjúklinga gerðust
eitt af aðildarfélögum SÍBS, Sam-
bands íslenskra berkla- og brjóst-
holssjúklinga, árið 1998. Jóhannes
var frá fyrstu tíð dugandi liðsmaður
SÍBS, þar sem frjóar skoðanir hans
og hugmyndir smituðu út frá sér.
Hann var ófeiminn við að koma
þeim á framfæri – gjarnan með
festu en um leið með hlýju og góð-
látlegri kímni. Þessir mannkostir
Jóhannesar gerðu það að verkum
að manni leið vel í návist hans. Jó-
hannes var fulltrúi í kynningar- og
markaðsnefnd SÍBS frá 1998 og
fulltrúi í ritnefnd SÍBS-blaðsins frá
árinu 2000. Það var gott að leita til
Jóhannesar og naut hann þess að
gefa ráð. Ég heyrði síðast í Jóhann-
esi fyrir fáum vikum, eftir að hann
hafði lesið yfir handrit að kynning-
armynd um starfsemi SÍBS. Þrátt
fyrir mikil og erfið veikindi lagði
hann í þessu tilfelli, eins og svo oft
áður, gott til mála.
Ég vil fyrir hönd SÍBS þakka Jó-
hannesi góða samfylgd og óeigin-
gjarnt framlag til málefna SÍBS og
votta Guðlaugu og öðrum ástvinum
hans dýpstu samúð. Megi góður
Guð blessa minningu Jóhannesar
Kr. Guðmundssonar.
F.h. SÍBS, Sambands íslenskra
berkla- og brjóstholssjúklinga,
Helgi Hróðmarsson,
framkv.stj.
Í dag verður borinn til grafar
okkar ágæti félagi, Jóhannes Kr.
Guðmundsson, eftir langa og hetju-
lega baráttu við erfiðan sjúkdóm.
Jóhannes var einn af frumkvöðl-
um stofnunar Samtaka lungnasjúk-
linga en stofnfundurinn var haldinn
á Reykjalundi 20. maí, 1997. Um
störf hans á þágu Samtaka lungna-
sjúklinga og SÍBS væri hægt að
skrifa margar síður, en ef til vill
lýsir ekkert betur baráttuvilja og
viljastyrk Jóhannesar við sjúkdóm
sinn og brennandi áhuga og einurð
fyrir stofnun Samtakanna en hvern-
ig hann komst á stofnfundinn.
Hann var á þessum tíma á Reykja-
lundi í endurhæfingu á lungnadeild-
inni. Hann var ákaflega mikið veik-
ur og var verið að reyna að draga
úr honum að fara niður í sam-
komusal til að sitja fundinn, en það
var nú aldeilis ekki inni í myndinni
að sleppa stofnfundinum. Honum
var ekið niður í salinn í hjólastól
eftir að búið var að dæla í hann alls
konar lyfjum – og hér gerði hann
ekki endasleppt, heldur hélt sínu
striki, sté í ræðustól og flutti, fullur
bjartsýni og jákvæðni, ávarp, sem
búið var að setja á dagskrá fund-
arins. Jóhannes var kjörinn formað-
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Önnumst alla þætti útfararinnar
Þegar andlát ber að höndum
Arnór L. Pálsson
framkvæmdastjóri
Ísleifur Jónsson
útfararstjóri
Frímann Andrésson
útfararþjónusta
Svafar Magnússon
útfararþjónusta
Hugrún Jónsdóttir
útfararþjónusta
Guðmundur Baldvinsson
útfararþjónusta
Halldór Ólafsson
útfararþjónusta
Ellert Ingason
útfararþjónusta