Morgunblaðið - 01.03.2005, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 1. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SVEIN Ludvigsen, sjávarútvegsráð-
herra Noregs, hefur ákveðið einhliða
að aflahlutdeild Norðmanna í norsk-
íslensku síldinni aukist úr 57% í 65%
á þessu ári. Þetta þýðir að Norðmenn
ætla sér um 578.500 tonn af heild-
arkvóta sem er 890 þúsund tonn. Lík-
legt þykir að aðrar þjóðir muni auka
kvóta sína hlutfallslega jafnmikið.
Hlutur Norðmanna í kvótanum
hefur verið 57% en Rússar, Íslend-
ingar, Færeyingar og Evrópusam-
bandið hafa deilt afganginum með
sér. Hefur hluti Íslands verið 15,54%
og miðað við heildarkvóta ársins yrði
hann rúm 138 þúsund tonn. Norð-
menn hafa frá árinu 2002 krafist 70%
hlutdeildar í veiðunum en að hlutur
annarra þjóða minnkaði.
Í samtali við norska dagblaðið
Sunnmørsposten segir Ludvigsen að
þessi aðgerð eigi að sýna að Norð-
mönnum sé alvara með kröfum sín-
um og að þeir muni ekki láta þvinga
sig af minnihlutanum. Hann segir að
65% hlutdeild sé ákveðin málamiðlun
miðað við fyrri kröfur Norðmanna.
Ákvörðun Ludvigsen þýðir að
kvóti Norðmanna eykst um 72 þús-
und tonn og nemur verðmæti þeirra
um 350 milljónum norskra króna eða
nærri 3,4 milljörðum íslenskra
króna, samkvæmt útreikningum
Sunnmørsposten. Sigurd Teige, for-
maður samtaka norskra útgerðar-
manna, fagnar ákvörðun Ludvigsens
en segist samt sem áður halda fast
við kröfuna um 70% hlutdeild í kvót-
anum.
„Mér finnst þetta afskaplega
óskynsamleg ákvörðun hjá honum,“
sagði Árni M. Mathiesen, sjávarút-
vegsráðherra, um ákvörðun Ludvig-
sen í gær. Árni sagðist í samtali við
Fréttavef Morgunblaðsins í gær ekki
gera ráð fyrir því að aðrir myndu
minnka aflahlutdeild sína við þessa
ákvörðun Ludvigsen. „Hættan er sú
að aðrir muni auka við sig á sama
hátt og þeir hafa verið að gera. Við
höfum reynt að fara varlega í þeim
efnum, eins og til dæmis í kolmunn-
anum, og ekki viljað spinna upp
magnið. En hættan er að það gerist
nú,“ sagði sjávarútvegsráðherra.
Aðspurður sagðist hann eiga eftir
að athuga það hvort og hvernig hann
komi til með að bregðast við ákvörð-
un hins norska starfsbróður síns.
„Það er ekki alveg sjálfgefið þótt ein-
hverjir aðrir taki óskynsamlega
ákvörðun að við gerum það líka.
Ef allir gera það í þessu tilfelli, að
hækka kvóta sinn, verður veiðin úr
þessum stofni bara umfram það sem
við og Norðmenn höfum verið sam-
mála um að væri skynsamlegt. Það
er að nálgast kosningar í Noregi og
þessi ákvörðun er greinilegt merki
þess. Og það er slæmt ef menn geta
ekki látið svona mikilvæg mál ósnert
í kosningabaráttu eða aðdraganda
hennar,“ sagði Árni M. Mathiesen.
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, segist einnig
telja þessa ákvörðun Norðmanna af-
ar óskynsamlega. „Ef Norðmenn
framfylgja þessari ákvörðun eigum
við aðeins eitt svar sem er að auka
kvóta okkar. Ég tel mjög líklegt að
aðrar þjóðir geri það sama og það
mun einfaldlega leiða til ofveiði úr
þessum stofni, sem nú er búið að
byggja upp á grundvelli samkomu-
lags frá árinu 1996. Norðmönnum er
þetta fyllilega ljóst og því eru þeir
með þessu að setja stofninn í hættu,“
segir Friðrik.
Norðmenn vilja
meira af síldinni
Morgunblaðið/Kristján
STJÓRNENDUR Samskipa veittu
viðtöku nýju ellefu þúsund tonna
skipi félagsins við hátíðlega athöfn
í Hamborg á föstudag. Hlaut skipið
nafnið Helgafell og leysir af hólmi
gamla Helgafellið á siglingaleiðinni
milli Íslands og Evrópu. Það kom í
hlut Arneyjar Guðmundsdóttur,
starfsmanns í mötuneyti Samskipa,
að gefa skipinu nafn en hún var val-
in til verksins úr hópi allra kven-
kyns starfsmanna félagsins á Ís-
landi í happdrætti sem fram fór við
vígslu nýrra höfuðstöðva Samskipa
á dögunum. Fyrsta áætlunarferð
nýja Helgafellsins verður 1. mars
nk. frá Rotterdam og er það vænt-
anlegt til hafnar í Reykjavík úr
jómfrúarferðinni hinn 9. mars.
Skipið getur flutt 908 gámaein-
ingar, eða rúmlega 200 gámaein-
ingum meira en gamla Helgafellið,
og burðargetan er allt að 11.143
tonn. Ganghraði skipsins er allt að
18,4 sjómílur og það er 138 metra
langt og 21 metra breitt. Í áhöfn
eru ellefu menn, allt Íslendingar, en
skipið er skráð í Færeyjum af
rekstrarlegum ástæðum. Helgafell-
ið nýja er systurskip Arnarfellsins,
sem Samskip fengu afhent í síðasta
mánuði. Bæði skipin voru sérhönn-
uð fyrir Samskip til að annast sigl-
ingar milli Íslands og Evrópu, jafn-
framt því sem krafa var gerð um að
þau væru þannig útbúin að þau
gætu athafnað sig í þröngum höfn-
um. Þýska skipasmíðastöðin JJ
Sietas tók að sér smíði skipanna og
nam kostnaður við hvort skip um
1,7 milljörðum íslenskra króna.
Verkefnið var fjármagnað af HSH
Nordbank og eru skipin í eigu
skipasmíðastöðvarinnar en Sam-
skip leigja þau til sjö ára, með
kauprétti að þeim tíma liðnum.
Helgafell Arney Guðmundsdóttir, starfsmaður Samskipa, mundar kampa-
vínsflöskuna, tilbúin að gefa nýja Helgafellinu nafn. Ólafur Ólafsson,
stjórnarformaður Samskipa, og Knútur G. Hauksson, annar forstjóra fé-
lagsins, fylgjast með ásamt framkvæmdastjóra skipasmíðastöðvarinnar.
Nýtt Helgafell í
þjónustu Samskipa
ÚR VERINU
Í DÓMI Hæstaréttar um framsalskröfu yfir
tæplega þrítugum Pólverja vegna brots sem
hann er sakaður um að hafa framið árið 1997,
segir að lög banni ekki framsalið og að ekki séu
efni til þess að hnekkja mati dómsmálaráðherra
á því að mannúðarástæður komi ekki í veg fyrir
framsal mannsins. Héraðsdómur hafði áður
hafnað framsali vegna mannúðarsjónarmiða.
Maðurinn sem er fæddur árið 1976 hefur ver-
ið búsettur hér á landi frá árinu 2000 og á 18
mánaða gamlan son hér á landi með pólskri sam-
býliskonu sinni.
Í úrskurði héraðsdóms kemur fram að í nóv-
ember 2004 barst íslenskum stjórnvöldum
beiðni pólskra dómsmálayfirvalda um að mað-
urinn yrði framseldur. Var honum gefið að sök
að hafa, ásamt öðrum nafngreindum mönnum,
eignað sér 10.000 svissneska franka, jafnvirði
500.000 króna, sem þeir hefðu fengið úr mynt-
talningar- og skiptivélum í Sviss. Munu þeir
hafa nýtt sér galla í vélunum til að skipta á verð-
litlum rúblum fyrir franka.
Eftir að ríkissaksóknari fór yfir framsals-
gögnin sendi hann dómsmálaráðuneytinu um-
sögn þar sem fram kom að ekki yrði annað séð
en að skilyrðum framsals væri fullnægt en jafn-
framt vakti hann athygli á fjölskylduhögum
mannsins. Þá kom fram að ef hann yrði dæmdur
hér á landi mætti hann búast við 4-6 mánaða
skilorðsbundnum dómi. Samkvæmt íslenskum
reglum fyrnist slíkt brot á 10 árum.
Í Póllandi til 2000
Í bréfi ríkissaksóknara til héraðsdóms var
ennfremur vakin athygli á því að samkvæmt yf-
irlýsingu sem íslensk stjórnvöld gáfu þegar þau
undirrituðu Evrópusamning um framsal saka-
manna frá 1957 gæti Ísland hafnað beiðnum um
framsal eigin ríkisborgara, sem og annarra sem
búsettir eru hér á landi.
Verjandi mannsins taldi að skilyrði fyrir
framsali væru ekki uppfyllt og benti m.a. á að
samkvæmt lögregluskýrslum væri óljóst hvort
og í hversu miklu magni maðurinn tók þátt í
peningaskiptunum og ekki yrði betur séð en að
hann væri einungis grunaður um að hafa tekið
þátt í að skipta jafnvirði um 200.000 íslenskra
króna. Því yrði refsing hans hér á landi vænt-
anlega enn mildari en 4-6 mánaða skilorðsbund-
ið fangelsi. Hér væri því ekki um neinn stórglæp
að ræða enda hefðu bæði svissnesk og pólsk yf-
irvöld haldið að sér höndum varðandi framsalið
og sjö ár liðið frá meintu broti og þar til fram-
salskrafan barst til Íslands. Slíkur seinagangur
væri með ólíkindum og ekki yrði séð að meðferð
málsins hefði verið í samræmi við kröfur um
réttláta málsmeðferð innan hæfilegs tíma eins
og kveðið er á um í Mannréttindasáttmála Evr-
ópu.
Þá benti verjandinn á að maðurinn var búsett-
ur í Póllandi fram til október 2000 og því nægur
tími til að saksækja hann í Póllandi. Hér hefði
hann búið á fimmta ár og allan tímann starfað
hjá sama vinnuveitenda. Hann hefði hreint saka-
vottorð hér á landi og ekkert kæmi fram um að
hann hefði sakarferil í öðrum löndum.
Mat ráðherra
Héraðsdómur komst að þeirri niðurstöðu að
skilyrði fyrir framsali væru ekki uppfyllt og tók
dómurinn tillit til þess að íslensk stjórnvöld geta
hafnað beiðnum um framsal þeirra sem eru bú-
settir hér á landi og til mannúðarsjónarmiða.
Þessum dómi áfrýjaði íslenska ríkið til Hæsta-
réttar sem komst að öndverðri niðurstöðu.
Í dómi Hæstaréttar er bent á að samkvæmt
lögum sé bannað að framselja íslenska ríkis-
borgara en þar sem maðurinn sé ekki íslenskur
ríkisborgari sé ekki bannað að framselja hann.
Synja megi um framsal ef mannúðarástæður
mæli gegn því. „Dómsmálaráðherra hefur metið
aðstæður í þessu máli svo, að slíkar ástæður
standi ekki gegn framsali varnaraðila. Ekki eru
efni til að dómstólar hnekki því mati, eins og
stendur á í málinu. Verður ákvörðunin því ekki
felld úr gildi á þessum grundvelli,“ segir í dómi
Hæstaréttar sem taldi að því yrði ekki hjá því
komist að fella úrskurð héraðsdóms úr gildi.
Málið dæmdu Garðar Gíslason, Árni Kol-
beinsson og Jón Steinar Gunnlaugsson. Ragn-
heiður Harðardóttir sótti málið f.h. ríkisins en
Guðrún Sesselja Arnardóttir hdl. var til varnar.
Hæstiréttur taldi ekki efni til að dómstólar hnekktu mati ráðherra
Framseldur vegna
afbrots árið 1997
Refsing hér á landi yrði 4–6 mánaða skilorðsbundið fangelsi
Morgunblaðið/Kristinn
 Desember 1997 – Meint brot framin í Sviss
 Október 2000 – Maðurinn flytur til Íslands
frá Póllandi
 Október 2001 – Svisslendingar biðja um
réttaraðstoð Pólverja
 Nóvember 2004 – Pólverjar fara fram á
framsal
 Febrúar 2005 – Hæstiréttur kveður upp dóm
Sjö ár frá broti
til framsals
FRAMÚRSKARANDI þátttaka var í svo-
kallaðri tívolísyrpu skákfélagsins Hróks-
ins á sunnudagin. 56 börn tefldu og voru
allir flokkar vel mannaðir, segir í frétt frá
Hróknum.
Tveir keppendur náðu fullu húsi stiga,
þau Hjörvar Steinn Grétarsson og Elsa
María Þorfinnsdóttir. Keppt var í húsi Ís-
landsbanka á Kirkjusandi.
Morgunblaðið/Ómar
Góð þátttaka
í tívolísyrpu
LYFJAFYRIRTÆKIÐ Actavis hefur gefið
út nýja fræðslubæklinga um þunglyndi og
geðhvörf. Héðinn Unnsteinsson, ráðgjafi
hjá Geðheilbrigðisáætl-
un Evrópuskrifstofu Al-
þjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar, skrifaði
bæklinginn um geðhvörf
og Ólafur Þór Ævarsson
geðlæknir skrifaði bæk-
linginn um þunglyndi.
„Sjúklegt þunglyndi
og kvíði eru algengar geðraskanir sem
snerta marga og er af þeim sökum rík þörf
fyrir fræðslu,“ segir í tilkynningu frá Actav-
is. „Geðklofi og geðhvörf eru mun sjaldgæf-
ari sjúkdómar en geta valdið miklum þján-
ingum og röskun á lífi fólks og því er þörf
fyrir mjög sérhæfða meðferð.“ Bæklingarn-
ir eru ókeypis, og er hægt að finna á heilsu-
gæslustöðvum, læknastofum og í apótekum.
Bæklingar um
þunglyndi og
geðhvörf
Nýir fræðslubæk-
lingar um þung-
lyndi og geðhvörf.
♦♦♦