Morgunblaðið - 21.03.2005, Side 1

STOFNAÐ 1913 78 . TBL. 93. ÁRG. MÁNUDAGUR 21. MARS 2005 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS mbl.is
Ógleymanleg
stund
Sigrún Eðvaldsdóttir og James
Lisney heilluðu Jónas Sen | Menning
Fasteignir og Íþróttir
Fasteignir | Blönduð byggð í Kórahverfi
Íslendingar miðjarðar-
hafslegir í hugsun
Eins og vin í skóglausu landi Íþróttir | Þolinmóðir
Haukar hrukku í gang
Liverpool saxaði á forskot Everton
KÖNNUN á lyfjanotkun aldraðra, sem njóta
heilbrigðisþjónustu heima fyrir í nokkrum Evr-
ópulöndum, bendir til þess að nær fimmtungur
þessa hóps geti mögulega verið að neyta óvið-
eigandi lyfja. Frá þessu er greint í nýjasta hefti
bandaríska læknatímaritsins The Journal of the
American Medical Association.
Stærsta frávik þeirra sem voru mögulega
með eitt óviðeigandi lyf var í Tékklandi (41%),
sem gæti skýrst að hluta af efnahagsástandi.
Frávikið í V-Evrópu var að meðaltali 15,8% og
var Ísland rétt undir því. Lægsta frávikið var
5,8% í Danmörku og kann það að skýrast af
kerfi sem gefur læknum afturkast (feedback) á
lyfjameðferð sem þeir beita.
Pálmi V. Jónsson, öldrunarlæknir á Landspít-
ala – háskólasjúkrahúsi, er einn af höfundum
greinarinnar. Í samtali við Morgunblaðið lagði
hann áherslu á að um væri að ræða „mögulega
óviðeigandi“ lyfjagjöf. Um sé að ræða vísbend-
ingar en ekki fullvissu. Í rannsókninni var
stuðst við ákveðin skilmerki sem taka tillit til
breytinga sem verði hjá fólki með aldrinum.
Eiginleikar líkamans breytast með árunum og
þar með hæfnin til að vinna úr lyfjum. Í því sam-
hengi geti sum lyf orðið óæskileg fyrir aldraða
þótt þau séu góð fyrir yngra fólk.
Niðurstöður ná til rannsóknar sem gerð var í
Tékklandi, Danmörku, Finnlandi, Ítalíu, Hol-
landi, Noregi, Bretlandi og á Íslandi. Náði hún
til 2.707 sjúklinga sem nutu heimaþjónustu, þar
af 405 í Reykjavík. Sá hópur var einkennandi
fyrir aldraða notendur heimaþjónustu í Reykja-
vík.
Í rannsókninni var beitt svokölluðu RAI MDS
mælitæki í heimaþjónustu m.a. til að meta færni
og líðan aldraða, bæði andlega og líkamlega.
„Það er munur á milli norðvestlægra Evrópu-
landa og suðaustlægra,“ sagði Pálmi. „Það virð-
ist vera meira um mögulega óviðeigandi lyf í
Tékklandi, Ítalíu og Finnlandi heldur en í lönd-
unum sem eru meira norðvestlæg.“
Það sem helst dró Ísland niður var gjöf hreins
kvenhormóns, sem var viðtekin meðferð þar til
rannsóknir sýndu að meðferðin gæti verið
óæskileg. Mjög hefur dregið úr henni. „Ef þetta
væri skoðað aftur yrði niðurstaðan önnur í dag,“
sagði Pálmi. „Að mörgu leyti komum við vel út,
en við gætum gert aðeins betur.“
Svo virtist sem fátækt og notkun meira en 6
lyfja samtímis, neysla kvíðastillandi lyfja og
merki um þunglyndi tengist mögulegri hættu á
notkun óviðeigandi lyfja. Hins vegar virtust þeir
sem bjuggu einir eða voru eldri en 85 ára vera
síður í áhættu.
Samþættingarverkefni heilsugæslu og fé-
lagsþjónustu í Reykjavík vinnur nú að því að
innleiða RAI MDS mælitækið. Með því verður
eftirlit með skjólstæðingum heimaþjónustunnar
stóreflt, þar með eftirlit með lyfjum.
Hluti aldraðra gæti verið
að nota óviðeigandi lyf
VIKTOR Kristmannsson úr Gerplu var sigursæll á Íslandsmótinu í fim-
leikum sem háð var í Laugardalshöllinni um helgina. Viktor varð sex-
faldur Íslandsmeistari. Hann sigraði í fjölþraut og varð hlutskarpastur
í fimm greinum af sex í keppni á einstökum áhöldum. Á myndinni leikur
Viktor listir sínar á svifránni en þar fagnaði hann sigri. Hjá konunum
skaraði Kristjana Sæunn Ólafsdóttir, Gerplu, fram úr en hún varð Ís-
landsmeistari í fjölþraut og vann þrjár greinar af fimm í keppni á ein-
stökum áhöldum./Íþróttir
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Viktor stóð
undir nafni
KREPPAN í líbönskum stjórnmálum jókst
enn í gær þegar stjórnarandstaðan neitaði
að eiga viðræður við forseta landsins, sem er
hallur undir Sýrlendinga.
Sendimaður Sameinuðu
þjóðanna í Líbanon sagði
í gær, að spennan færi
vaxandi og um leið hætt-
an á nýjum hryðjuverk-
um.
Walid Jumblatt, sem
verið hefur helsti tals-
maður stjórnarandstöð-
unnar, neitaði í gær að
ræða við Emile Lahoud
forseta en eftir sprengjutilræði, sem slasaði
11 manns í kristnum hluta Beirút, hvatti
hann til viðræðna allra flokka í landinu.
Afstaða Jumblatts þýðir, að þráteflið milli
stjórnarandstöðu og stjórnar heldur áfram
og á meðan vex spennan í landinu.
Terje Rød-Larsen, fulltrúi SÞ í Líbanon,
sagði í gær, að hann óttaðist nýtt, pólitískt
morð í líkingu við morðið á Rafiq Hariri,
fyrrverandi forsætisráðherra, í síðasta mán-
uði. Kvaðst hann raunar hafa haft áhyggjur
af ástandinu í landinu fyrir þann tíma.
Jumblatt krefst þess, að Lahoud forseti
greiði fyrir viðræðum með því að segja af sér
og stjórnarandstaðan setur það líka sem
skilyrði fyrir viðræðum, að hafin verði al-
þjóðleg rannsókn á morðinu á Hariri og yf-
irmanni líbönsku leyniþjónustunnar og rík-
issaksóknaranum verði vikið frá.
Vaxandi
spenna
í Líbanon
Walid Jumblatt
Beirút. AP, AFP.
KOFI Annan, framkvæmdastjóri Samein-
uðu þjóðanna, kynnti í gær drög að um-
fangsmiklum breytingum á skipulagi sam-
takanna og á því
öryggiskerfi, sem verið
hefur við lýði frá lokum
síðari heimsstyrjaldar.
Undirrótin að tillög-
unum er að sumu leyti
Íraksstríðið, sem Annan
segir, að hafi verið
ákveðin tímamót fyrir
þjóðir heims. Vill hann,
að leiðtogar þeirra sam-
þykki eða taki afstöðu til
tillagnanna strax á þessu ári.
Megintillögurnar eru, að fulltrúum í ör-
yggisráðinu verði fjölgað úr 15 í 24 og jafn-
vel, að fastafulltrúunum, sem eru nú fimm
og hafa neitunarvald, verði einnig fjölgað.
Þá vill Annan, að settar verði ákveðnar
reglur um það hvenær ríkjum sé heimilt
lögum samkvæmt að hefja hernað.
Að auki leggur Annan til, að aðildarríki
SÞ komi sér saman um skilgreiningu á
hryðjuverkastarfsemi, að komið verði á fót
nýju mannréttindaráði og ríkin skuldbindi
sig til að fylgja áætlunum um þróun, útrým-
ingu fátæktar og lýðræðisvæðingu.
Allar miklar breytingar á skipulagi SÞ
verða að fá samþykki tveggja þriðju aðild-
arríkjanna og einnig fastafulltrúanna fimm,
Bandaríkjanna, Bretlands, Frakklands,
Kína og Rússlands.
Kofi Annan
vill breyt-
ingar á SÞ
Sameinuðu þjóðunum. AFP.
Kofi Annan
UM 10% Evrópumanna til jafnaðar eru að
hluta eða alveg ónæm fyrir alnæmissmiti. Svo
er líklega fyrir að þakka einhverri drepsótt-
anna, sem lögðu milljónir manna að velli á mið-
öldum.
Hópur vísindamanna undir stjórn
Christophers Duncans við háskólann í Liver-
pool hefur rannsakað þetta mál og greinir frá
niðurstöðum sínum í tímaritinu Journal of
Medical Genetics. Ástæðan fyrir ónæminu er
stökkbreyting í frumum, sem framleiða eggja-
hvítuefni og kallast CCR5. Var sagt frá þessu
á fréttavef Aftenposten í gær.
Vísindamennirnir telja, að stökkbreytingin
hafi raunar komið fram fyrst fyrir um 2.500
árum en vegna drepsóttanna á miðöldum sé
hún nú miklu algengari en áður var. Hallast
þeir helst að því, að þetta megi rekja til svarta-
dauða en einnig eru tilgátur um bólusóttina.
Á Sardiníu í Miðjarðarhafi eru um 5% íbú-
anna með þessa stökkbreytingu en í Finnlandi
og Rússlandi um 16%. Getur ástæðan verið sú,
að drepsóttirnar voru miklu lengur að í Norð-
ur-Evrópu en henni sunnanverðri. Styrkur
ónæmisins fer eftir því hvort einstaklingurinn
hefur erft stökkbreytinguna frá öðru foreldr-
inu eða báðum.
Um 10% ónæm fyrir alnæmi
♦♦♦