Morgunblaðið - 21.03.2005, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. MARS 2005 13
ERLENT
TILLÖGUR sænskrar þingnefndar um að
lækka verulega skatta á áfengi hafa valdið
nokkrum titringi á Norðurlöndum og þá að-
allega í Noregi og Danmörku.
Ástæðan er sú, að verði tillögurnar sam-
þykktar, munu þær hafa mikil áhrif á það
verslunarmynstur, sem nú er varðandi áfeng-
iskaup. Það er þannig, að Norðmenn leita til
Svíþjóðar eftir áfengi en Svíar fara aftur yfir
til Danmerkur.
Verði skattar á sænsku áfengi lækkaðir nið-
ur undir það, sem er í Danmörku, munu áfeng-
iskaup Norðmanna í Svíþjóð stóraukast en
áfengiskaup Svía í Danmörku minnka að sama
skapi.
Hrun á norskum
áfengismarkaði
„Þetta gæti haft mikil áhrif á verslunina í
Danmörku, einkum í bæjum eins og Hels-
ingjaeyri,“ segir Susanne Bygvraa en hún
starfar við danska stofnun, sem fjallar um ým-
is mál tengd landamærabyggðinni.
Ivar Amundsen, formaður í samtökum
norskra áfengisinnflytjenda, segist óttast, að
kaup Norðmanna á sterku víni í Svíþjóð muni
fljótlega tvöfaldast og fara í tvær milljónir lítra
og kaup á léttu víni úr 5,5 millj lítra í sjö.
„Þetta myndi þýða hrun og stjórnleysi á
áfengismarkaðnum hér í Noregi,“ sagði
Amundsen.
Skattur á venjulega flösku af sterku víni er
nú 1.488 ísl. kr. í Noregi, 1.248 kr. í Svíþjóð en
aðeins 451 kr. í Danmörk. Á léttu víni er skatt-
urinn 326 kr. í Noregi, 139 í Svíþjóð og 53 kr. í
Danmörk. Verði sænsku tillögurnar sam-
þykktar mun skatturinn á sterka víninu fara í
749 kr. og á létta víninu í 91 kr.
Vaxandi smygl
Salan hjá sænsku áfengiseinkasölunni hefur
minnkað mikið eftir að Evrópusambandið
neyddi sænsk stjórnvöld í fyrra til að auka það
magn, sem hver Svíi má taka með sér heim frá
öðrum ríkjum innan sambandsins. Þá hefur
smygl á víni frá hinum nýju aðildarríkjum í
austri, Eystrasaltsríkjunum og Póllandi, auk-
ist verulega. Sem dæmi má nefna, að 1996 var
neyslan í Svíþjóð átta lítrar á mann af hreinum
vínanda en var komin í 10,5 lítra á síðasta ári.
Á sama tíma jókst salan á mann í áfengiseinka-
sölunni aðeins úr 2,7 lítrum í 2,8.
Sænsku tillögurnar eiga að ráða nokkra bót
á þessu en í Finnlandi vara hins vegar margir
granna sína við að fara þessa leið. Eftir að
áfengisskattar voru lækkaðir í Finnlandi fyrir
réttu ári, hefur áfengisneyslan aukist og einn-
ig fylgifiskar hennar, ofbeldi og glæpir.
Horfur á lægra vínverði í Svíþjóð valda skjálfta
Kaup Norðmanna í Sví-
þjóð gætu stóraukist
og kaup Svía í Dan-
mörku snarminnkað
Stokkhólmi. AFP.
YFIRMAÐUR bresku leyniþjón-
ustunnar erlendis sagði Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands,
á sínum tíma, að Bandaríkjastjórn
hefði „lagað til í hendi sér og búið
til“ rökin fyrir innrásinni í Írak til
að þau féllu að stefnu hennar.
Kemur þetta fram í heimildaþætti,
sem sýna átti í BBC, breska rík-
issjónvarpinu, í gær.
Richard Dearlove, yfirmaður
MI6, ræddi við Blair og nokkra
ráðherra á fundi, sem haldinn var
níu mánuðum áður en ráðist var
inn í Írak í mars 2003. Var hann
þá nýkominn af fundi í Wash-
ington og það var hans mat, að
ekkert myndi koma í veg fyrir, að
Bandaríkjamenn réðust á Írak.
Sagði Dearlove, að „staðreyndir
og upplýsingar“ hefðu verið
„sniðnar“ að stefnu George W.
Bush og ríkisstjórnar hans. Kom
þetta fram í Sunday Times í gær,
sem vitnaði í þáttinn áður en hann
var sýndur.
Talið er, að þessar ásakanir
nokkrum vikum fyrir kosningar í
Bretlandi geti kynt aftur undir úlf-
úð milli Blairs og breska ríkisút-
varpsins en mjög stirt var með
þeim á síðasta ári eftir að einn
fréttamaður BBC sakaði ríkis-
stjórnina um að hafa blásið upp og
ýkt rökin fyrir innrásinni í Írak.
Í heimildamyndinni er því haldið
fram, að Blair hafi fallist á að
styðja Bush við að koma á stjórn-
arskiptum í Írak þegar í apríl
2002.
Gereyðingarvopnin
voru ekki ástæðan
Robin Cook, þáverandi utanrík-
isráðherra, sem sagði af sér vegna
ágreinings um Írakstríðið, segir,
að óttinn við hugsanleg gereyðing-
arvopn í höndum Saddams Huss-
eins Íraksforseta hafi ekki verið
hin raunverulega ástæða fyrir
stuðningi Blairs.
„Það, sem knúði Blair áfram,
var, að hann vildi vera nánasti
bandamaður Bandaríkjanna,“ seg-
ir Cook í heimildamyndinni að
sögn Sunday Times. „Vandinn var
hins vegar sá, að tilgangur Bush
var stjórnarskipti en ekki afvopn-
un. Tony Blair vissi alveg hvað
hann var að gera en hann gat ekki
verið heiðarlegur og hreinskilinn
um það, hvorki gagnvart bresku
þjóðinni né þingmönnum Verka-
mannaflokksins. Þess vegna flagg-
aði hann gereyðingarvopnunum.“
Sýna átti heimildamynd BBC
daginn eftir að tugþúsundir manna
efndu til mótmæla í London gegn
veru bresks hers í Írak og kröfð-
ust þess, að Bretar tækju ekki
framar þátt í „Bush-stríðum“.
Rök fyrir Íraksstríði
„löguð“ að stefnu Bush
Yfirmaður MI6
skýrði Tony
Blair frá þessu
níu mánuðum
fyrir innrásina
að sögn BBC
London. AFP.
Reuters
Víða var efnt til mótmæla gegn Íraksstríðinu í gær en þá voru tvö ár liðin
frá upphafi innrásarinnar. Myndin er frá Sydney í Ástralíu en fjölmenn-
ustu mótmælin, 50 til 100.000 manns, voru í London.
GEORGE W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, bjóst í gær til að undirrita
lög um, að heiladauð kona í Flórída
verði aftur tengd búnaði, sem haldið
hefur henni á lífi í 15 ár. Finnst
mörgum afskipti þingsins af þessu
máli mjög óeðlileg.
Bush hraðaði sér í gær til Wash-
ington frá búgarði sínum í Texas en
vegna þessa máls hafa flokksbræð-
ur hans á þingi gripið til sérstakra
neyðarlaga og kallað þingmenn til
starfa úr páskaleyfi.
Terri Schiavo hefur verið í dái frá
1990 þegar hjarta hennar stöðvaðist
en það olli um leið miklum heila-
skemmdum. Alla tíð síðan hefur
henni verið haldið á lífi með tækja-
búnaði en fyrrverandi eiginmaður
hennar og forsjármaður, Michael
Schiavo, fékk dómsúrskurð fyrir
því, að tækin yrðu tekin úr sam-
bandi. Var það gert síðastliðinn
föstudag en læknar telja, að án hans
geti Terri ekki lifað nema í hálfan
mánuð.
Foreldrar Terri og systkin voru
þessu andvíg og undir það hafa
repúblikanar á Bandaríkjaþingi tek-
ið. Búist var við, að lagafrumvarpið
yrði samþykkt á þingi í gær eða í
dag og að því búnu tekið fyrir hjá
alríkisdómstól. Á meðan verður
Terri tengd búnaðinum.
Afskiptin gagnrýnd
Ýmsir gagnrýna þingið harðlega
og segja frumvarpið hættulegt for-
dæmi fyrir afskiptum af réttar-
farinu í landinu. Michael Schiavo,
sem hafnaði boði kaupsýslumanns
um eina milljón dollara, tæplega 60
millj. ísl. kr., léti hann foreldrunum
eftir forsjána, sagði á laugardag, að
gæti þingið gripið inn í gagnvart sér
og lögunum, gæti það gert það
sama gagnvart öllum öðrum þegn-
um landsins.
Þingið grípur
inn í Terri-málið
Washington. AFP.
ÖFLUGUR jarðskjálfti, 7 á Richter-
kvarða, skók japönsku eyna Kyushu í
gær. Að minnsta kosti ein manneskja
týndi lífi og um 400 slösuðust. Olli
jarðskjálftinn olli nokkrum skemmd-
um á mannvirkjum, húsum og vegum,
og nokkuð var um skriðuföll. Varaði
japanska veðurstofan við hugsanlegri
flóðbylgju en ekkert varð þó af henni.
Er ástæðan sögð sú, að við skjálftann
hreyfðist jarðskorpan til hliðar en
ekki upp og niður. Vitað er um 75 ára
gamla konu, sem lést er múrveggur
hrundi á hana en flestir þeirra, sem
slösuðust, skárust á brotnu gleri.
Upptök hræringanna voru aðeins
níu km undir sjávarbotni í um 20 km
fjarlægð frá Fukuoka, helstu borginni
á norðurhluta eyjarinnar. Fundust
þær mjög víða, til dæmis á sunnan-
verðum Kóreuskaga.
Myndin er af skemmdum húsum í
Fukuoka en það voru aðallega gömul
hús og ótraust, sem urðu illa úti.
Land-
skjálfti
í Japan
AP
BRESKUR maður týndi lífi og 12
særðust í gær í sjálfsmorðsárás rétt
við breskan skóla í Doha, höfuðborg
Qatars. Óttast sumir, að Qatar sé
orðið eitt af skotmörkum hryðju-
verkamanna en innrásinni í Írak var
stjórnað þaðan.
Það var egypskur maður, Omar
Ahmad Abdullah Ali, sem sprengdi
sjálfan sig upp með bíl, sem hann
hafði lagt við leikhús, næst enskan
skóla í Doha. Var þá margt manna
saman komið í leikhúsinu.
Hryðjuverkið í gær var unnið á
tveggja ára afmæli innrásarinnar í
Írak og hafa margir áhyggjur af því,
að ofbeldi af þessu tagi eigi eftir að
vaxa í Persaflóaríkjunum.
Ali, hryðjuverkamaðurinn, hafði
unnið sem forritari í Qatar frá 1990
og var ákafur trúmaður að sögn
konu hans.
Hryðjuverkaárás í Doha
Doha. AFP.