Morgunblaðið - 23.07.2005, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
www.kringlukrain.is sími 568 0878
Stuðbandalagið
frá Borgarnesi í kvöld
Sumarkvöld við
orgelið í
Hallgrímskirkju
23. júlí kl. 12.00:
Nigel Potts, orgel
24. júlí kl. 20.00:
Nýsjálenski
orgelsnillingurinn Nigel
Potts leikur fjölbreytta
orgeltónlist.
Sígild tónlist í sögulegu umhverfi
22.-24. júlí 2005
Tónleikarnir verða haldnir í Reykholtskirkju.
Miðapantanir í símum 891 7677 og 552 3208. Miðasala við innganginn.
samhljomur@internet.is • www.vortex.is/festival
Opnunartónleikar föstudaginn 22. júlí kl. 20.00
Flutt verður tónlist eftir Clöru og Robert Schumann.
Miðdegistónleikar laugardaginn 23. júlí kl. 15.00
Donald Kaasch tenór og Steinunn Birna Ragnarsdóttir píanóleikari
flytja ensk lög og þekktar óperuaríur.
Kvöldtónleikar laugardaginn 23. júlí kl. 20.00
Brindisi tríóið flytur píanótríó eftir Haydn og Ravel. Einnig verður
flutt strengjatríó eftir Beethoven.
Lokatónleikar sunnudaginn 24. júlí kl. 16.00
Flutt verða m.a. verk eftir Mozart, Schubert og Chausson.
Flytjendur: Auður Hafsteinsdóttir, Ásdís Valdimarsdóttir, Bryndís
Halla Gylfadóttir, Caroline Palmer, Donald Kaasch, Jacqueline Shave,
Michael Stirling, Philippe Graffin og Steinunn Birna Ragnarsdóttir.
ehf
Þ
að var ekki ónýtt að sitja
á Grábræðratorgi í
hjarta Kaupmannahafn-
ar um hádegisbil þann
fyrsta júlí, nýkominn úr
rigningunni í Reykjavík, snæða
danskt smurbrauð með glasi af öli,
baðandi sig í sól og hlustandi á
Orion-djasslúðrasveitina blása til
djasshátíðar. Það er sosum ekki
merkileg tónlist sem þessir miðaldra
herrar blása í anda gömlu New Or-
leans lúðrasveitanna, en gefur samt
lífinu lit og minnir okkur á að hátíð
er í bæ. Þennan fyrsta dag sótti ég
tvenna stórtónleika með snillingum
sem hafa sótt okkur Íslendinga
heim: Gary Burton og Thomas Clau-
sen í Glassalen í Tívolí og Jan
Garbarek og Hilliard söngkvartett-
inum í Frúarkirkju. Thomas Clau-
sen er einn helsti djasspíanisti
Norðurlanda um þessar mundir og
hefur leikið hérlendis í þrígang. Hin
síðustu ár hefur hann gjarnan verið
með sömbuskotna tónlist á efnis-
skránni og hún skipaði einnig veg-
legan sess er átta manna hljómsveit
hans lék ásamt víbrafónsnillingnum
Gary Burton á fyrri hluta fyrstu tón-
leika djasshátíðarinnar í Glassalen í
Tívolí. Samvinna Thomasar og Bur-
tons er ekki ný af nálinni; en þeir
léku saman er Jazzpar-verðlaunin
voru afhent í fyrsta sinni í Kaup-
mannahöfn 1990, m.a. Café Noir eft-
ir Thomas, sem var á efnisskrá
þeirra þarna í Tívolí ásamt verkum
eftir Jobim og fleiri snillinga. Það
lýtti þessa tónleika dálítið hversu
illa gekk að fá rétta hljóðið í salinn.
Glassalen er ekki auðveldur við-
fangs en mögnunin á píanói Thom-
asar var ótrúlega misheppnuð. Mað-
ur lét það þó ekki á sig fá og
skemmst er frá að segja að fegurri
túlkun á Samba de saudade Jobims
hefur maður sjaldan heyrt. Eftir hlé
lék Burton með unglingakvartett
sínum þar sem einna eftirtektar-
verðastur var úkraníski píanistinn
Vadim Neselovskíj, vel klassískt
skólaður. Því miður varð ég að yf-
irgefa tónleikana meðan kvintett
Gary Burtons, mesta víbrafóndjass-
leikara sem nú er á lífi, var enn að
leika því í Frúarkirkju beið norski
saxófónjöfurinn Jan Garbarek
ásamt bresku miðaldasöngvurunum.
Tónleikar Garbareks og Hilliards í
Hallgrímskirkju á RúRek-
djasshátíðinni 1996 verða lengi í
minnum hafðir og satt best að segja
varð ég mjög undrandi er þeir sögðu
mér að þeir hefðu aldrei hljómað
jafn vel í 20. aldar kirkju og þar.
Jafnvægið sem ríkti milli saxófóns-
ins og raddanna var ekki jafngott í
Frúarkirkju. Saxófónninn var mun
sterkari sem var að sjálfsögðu betra
en ef raddirnar hefðu yfirgnæft
hann því í saxófónleik Garbareks
kristallast snilli þessa samspils mið-
alda og nútíma. Þarna mátti heyra
rússneska sálma og skoskar ball-
öður frá 16. öld, þjóðlög frá Norður-
jafnt sem Suður-Ameríku og verk
eftir Tallis, Dufay og Veljo Tormis;
en hápunkturinn voru verk eftir
Garbarek þar sem hann hvarf á
stundum aftur til Rollinsáhrifa æsk-
unnar. Þeir gengu oft fram og aftur
um kirkjuna meðan sungið og spilað
var og töfrarnir fylgdu manni heim á
leið.
Niels-Hennings minnst
Annar dagur hátíðarinnar var
dagur Niels-Hennings. Þriggja tíma
minningartónleikar voru haldnir í
Kongens have og aldrei hef ég séð
slíkan mannfjölda þar. Finn Slum-
strup var kynnir og flutti minning-
arorð með miklum sóma en þrátt
fyrir að flestir helstu djassleikarar
Dana kæmu þarna fram voru tón-
leikarnir ekki jafn magnaðir og efni
stóðu til. Fyrst og fremst voru þeir
of langir og lítt skipulagðir. Á tón-
leikum sem þessum þarf hvert lag
að eiga sér tilgang og þarna vantaði
oft mikið upp á og óskiljanlegt var
hvaða hlutverki popparinn Niels HP
hafði þarna að gegna. Upphafstríóið
með Palle Mikkelborg á trompet,
Helene David á hörpu og Bo Stief á
rafbassa var frábært og blástur
Palle í Skovens dype stille ro magn-
aður. Samvinna Palle og Niels-
Hennings var alla tíð gifturík eins
og í tríóinu með Kenneth Knudsen
sem hér lék á NART-hátíðinni og
dúettleikur Niels-Hennings og Mil-
es Davis í Aura-svítu Palle er orðinn
klassík. Þarna léku líka á bassa
Hugo Rasmussen, Jesper Lund-
gaard og Mads Vinding og tromm-
ararnir Jonas Johansen og Alex
Riel, Carsten Dahl og Ole Kock á pí-
anó og Jakob Fischer á gítar. Jonas
sagði frá því að á öllum ferli sínum
með tríói Niels-Henning hefði að-
eins verið æft tvisvar – aftur á móti
hefði Niels æft alla daga einn. Það
var kannski helsti ókostur við þessa
minningartónleika hve mikið af tón-
listinni var óæft því þótt Niels æfði
ekki með sínum mönnum vissi hann
alltaf upp á hár hvað og hvernig
spila skyldi og þeir skynjuðu það.
Það er aðal snillingsins. Danska út-
varpið mun efna til mikilla minning-
artónleika um Niels-Henning þann
19. desember þar sem Stórsveit
danska útvarpsins og nokkrir er-
lendir stórsólistar munu koma fram.
Þar verður trúlega allt í föstum
skorðum.
Óneitanlega setti það sinn svip á
hátíðina að Niels-Henning var horf-
inn og minntist ég með trega hinna
stórkostlegu einleikstónleika hans í
Þjóðminjasafni Dana er hann hélt er
ég var síðast á djasshátíð í Kaup-
mannahöfn 1998. Það eru líklega
einu einleikstónleikarnir er hann
hélt og bauð hann upp á Gammel
dansk á eftir. Það var líka sjón-
arsviptir að Bent Jædig, tenórsax-
istanum frækna er lést í fyrra.
Sveiflan hefur ekki verið söm í turn-
um borgarinnar eftir fráfall hans.
Íslandsfarar
Niels og Bent heimsóttu Ísland
margoft og það hefur líka gítarleik-
arinn Doug Raney gert, en hann býr
enn og starfar í Kaupmannahöfn.
Eftir minningartónleikana um Niels
sat ég í góðra vina hópi fyrir utan
Hvít er Doug gekk hjá með gítar um
öxl. Fannst honum gott að hitta Ís-
lendinga og vonast eftir að leika hér
sem fyrst. Um kvöldið hlustaði ég á
hann með danska alsaxistanum
Christinu von Bülow og bassaleik-
aranum Jens Skov. Þetta var fínt
tríó og Doug sjálfum sér líkur þótt
margt hafi drifið á daga hans síðan
hann var hér síðast.
Við Mindeanker Nýhafnar var
kvartett Finn Zieglers að spila á
þriðja í djassi. Jakob Fischer með
honum og hjónin Jens Skov og Be-
nita Haastrup sem hér trommaði á
minningartónleikunum um Jón Kal-
dal með Sophisticated Ladies. Finn
er alltaf jafnmagnaður eins og Ís-
lendingar geta heyrt á nýútkomnum
diski með kvintetti hans og Árna
Schevings. Það er eins og sveiflan sé
hluti af honum, en slíkt verður ekki
sagt um marga norræna djassleik-
ara. Um kvöldið voru stórtónleikar í
Glassalen þar sem trommumeist-
arinn Roy Haynes var í aðal-
hlutverki. Hann hefur verið í uppá-
haldi hjá mér í hálfa öld, eða frá því
Fyrstu tíu daga júlímánaðar var Djasshátíð Kaupmannahafnar haldin í 27. sinn og hefur sjaldan verið jafnglæsileg. Sól
skein í heiði og hitinn yfirleitt nálægt þrjátíu gráðum og uppselt á flesta tónleika og garðar, torg og stræti full af djass-
glöðum Dönum jafnt sem erlendum gestum, en talið er að yfir 300 þúsund manns hafi sótt hátíðina að þessu sinni. Tón-
leikar voru um átta hundruð og haldnir jafnt á klúbbum þar sem aðeins nokkrir tugir gesta rúmuðust sem í Kongens have
þar sem þúsundir minntust frægasta djassleikara Norðurálfu, Niels-Hennings Ørsted Pedersens. Hér segir Vernharður
Linnet frá ýmsu er hann upplifði á hátíðinni makalausu.
Kaupmannahafnar-
djasshátíðin makalausa
Palle Mikkelborg, Jakob Fischer og Hugo Rasmussen leika á minningartónleikunum um Örsted Pedersen.