Morgunblaðið - 20.09.2005, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005 15
ERLENT
21
Peking. AFP, AP. | Stjórnvöld í Norður-Kóreu
hétu því í gær að afsala sér kjarnavopnum
og hætta þróun slíkra vopna. Í staðinn lof-
uðu bandarísk stjórnvöld að ráðast ekki á
Norður-Kóreu, auk þess sem þau hétu land-
inu aðstoð í orkumálum og efnahagslegu
samstarfi.
Þetta er niðurstaða fjórðu lotu samninga-
viðræðna Bandaríkjanna, Norður-Kóreu,
Kína, Japans, Rússlands og Suður-Kóreu.
Stjórnvöld í grannríkjum Norður-Kóreu
fögnuðu þessum árangri en viðbrögð þeirra
voru þó varfærnisleg. Þau sögðu að sam-
komulagið drægi úr hættunni á vígbúnaðar-
kapphlaupi í Austur-Asíu en væri þó aðeins
fyrsta skrefið í átt að kjarnorkuafvopnun.
Mikilvægasti
áfanginn til þessa
Kínversk stjórnvöld sögðu að samkomu-
lagið væri mikilvægasti áfanginn til þessa í
tveggja ára samningaviðræðum við Norður-
Kóreu um kjarnorkuáætlun landsins. Stjórn
Japans varaði við því að erfitt yrði að koma
samkomulaginu í framkvæmd.
Mohamed ElBaradei, yfirmaður Alþjóða-
kjarnorkumálastofnunarinnar (IAEA), fagn-
aði samkomulaginu og kvaðst vona að sér-
fræðingar stofnunarinnar gætu hafið
vopnaeftirlit í Norður-Kóreu sem fyrst. „Því
fyrr sem við förum þeim mun betra,“ sagði
hann.
Christopher Hill, aðalsamningamaður
Bandaríkjanna, fagnaði einnig samkomulag-
inu og sagði að Norður-Kóreustjórn hefði
tekið mikilvægt skref í rétta átt. „Velgengni
eða hagsæld Norður-Kóreu ræðst ekki af
kjarnavopnum, heldur af samskiptunum við
önnur ríki. Þetta er þess vegna mjög mik-
ilvæg stund í sögu landsins.“
Hill hvatti Norður-Kóreumenn til að
standa við loforðin þegar í stað með því að
loka umdeildu kjarnorkuveri í Yongbyon.
Í samkomulaginu felst að Norður-Kór-
eumenn lofuðu að eyða kjarnavopnum sínum
og hætta þróun slíkra vopna. Þeir hétu því
einnig að gerast á ný aðili að alþjóðlegum
samningi um bann við útbreiðslu gereyðing-
arvopna og heimila þar með vopnaeftirlit í
Norður-Kóreu á vegum Alþjóðakjarnorku-
málastofnunarinnar.
Hin ríkin fimm lofuðu að „viðurkenna“
kröfu Norður-Kóreumanna um að fá að hag-
nýta kjarnorkuna í friðsamlegum tilgangi og
sögðu að krafa þeirra um að fá léttvatns-
kjarnakljúf til orkuframleiðslu yrði rædd
einhvern tíma síðar. Hill sagði að þetta mál
yrði ekki rætt fyrr en eftir að Norður-
Kóreumenn gerðust aðilar að samningnum
um bann við útbreiðslu gereyðingarvopna og
hleyptu vopnaeftirlitsmönnum inn í landið.
Mörg ágreiningsmál
enn óleyst
Næsta lota samningaviðræðnanna á að
hefjast í nóvember. Aðalsamningamaður
Japans, Kenichiro Sasae, sagði að fram-
haldið yrði mjög erfitt. „Við höfum fallist á
sameiginlegt skjal en það þýðir ekki að
lausn hafi fundist á vandamálum okkar,“
sagði hann. Fréttaskýrendur breska ríkisút-
varpsins BBC sögðu að mörg ágreiningsmál
væru enn óleyst, þótt samkomulagið virtist
mikilvægt skref í rétta átt. Til að mynda
væri enn ágreiningur um hversu umfangs-
mikil kjarnorkuáætlun Norður-Kóreu væri.
Ekki hefði enn verið samið um hvernig
standa ætti að vopnaeftirliti í landinu og það
mál gæti orðið helsta fyrirstaða endanlegs
samkomulags.
Áður en samkomulagið náðist í gær virt-
ust litlar líkur á því að viðræðurnar bæru
árangur. Fréttamenn BBC sögðu að um
tíma hefði litið út fyrir að samningamenn
Bandaríkjanna myndu slíta viðræðunum og
það kynni að hafa orðið til þess að Norður-
Kóreumenn gáfu eftir.
Segjast eiga kjarnavopn
Bandaríkin og Norður-Kórea náðu samn-
ingi árið 1994 um að Norður-Kóreumenn
hættu við að þróa kjarnavopn gegn því að
þeir fengju tvo léttvatnskjarnaofna, en erf-
iðara er að nota slíka ofna til að framleiða
kjarnavopn. Deilan blossaði upp að nýju fyr-
ir þremur árum þegar bandarískir embætt-
ismenn sögðu að stjórnvöld í Norður-Kóreu
hefðu viðurkennt að þau væru að auðga úr-
an í kjarnavopn á laun.
Talið er að Norður-Kóreumenn eigi nú
þegar nógu mikið af plútoni í um sex kjarn-
orkusprengjur. Þeir lýstu því yfir í febrúar
að þeir ættu kjarnavopn en ekki er vitað til
þess að þeir hafi sprengt kjarnorkusprengju
í tilraunaskyni.
Blendin viðbrögð við
loforðum Norður-Kóreu
Norður-Kóreumenn lofuðu því að afsala sér kjarnavopnum en líklegt
þykir að erfitt verði að koma samkomulaginu í framkvæmd
Basra. AP, AFP. | Breskir hermenn notuðu í gær
skriðdreka til að brjótast inn í fangelsi í borg-
inni Basra í Suður-Írak og frelsuðu tvo Breta
sem íraska lögreglan handtók og sakaði um að
hafa skotið tvo íraska lögreglumenn til bana.
Sjónarvottar sögðu að um 150 íraskir fangar
hefðu einnig sloppið úr fangelsinu.
Fyrr um daginn kom til átaka í Basra milli
hóps Íraka og breskra hermanna. Var kveikt í
tveimur breskum skriðdrekum og hermenn-
irnir grýttir.
Áður hafði íraska lögreglan handtekið Bret-
ana tvo og neitað að láta þá lausa. Fregnir
hermdu að þeir væru hermenn en hefðu verið
óeinkennisklæddir.
Bílsprengjur sprungu við tvær varðstöðvar
fyrir sunnan Bagdad í gær en um þær fóru
þúsundir íraskra sjíta í pílagrímsgöngu til
hinnar helgu borgar Karbala. Að minnsta kosti
10 manns féllu í árásunum.
Mikil öryggisgæsla var við alla vegi til
Karbala en Abu Musab al-Zarqawi, æðsti mað-
ur al-Qaeda-hryðjuverkasamtakanna í Írak,
hefur lýst yfir allsherjarstríði gegn sjítum í
landinu.
Reuters
Breskur hermaður stekkur af brennandi
skriðdreka eftir átök í írösku borginni Basra.
Réðust inn
í fangelsi