Morgunblaðið - 20.09.2005, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005 23
UMRÆÐAN
ÚTSÖLUMARKAÐUR
Verðlistans opnar í Fákafeni 9,
2. hæð í dag kl. 12.00
Sólarlandafarar gerið góð kaup á sumarfatnaði
Opið kl. 12-18
mán.-föstud.
KONUR í forystu- og stjórn-
unarstöðum eru hlutfallslega fáar
enda þótt hlutur þeirra hafi vaxið.
Margar bíða nú eftir að fá tæki-
færi til að nýta sér langa mennt-
un sína og hæfni til
að geta látið að sér
kveða á öllum stig-
um þjóðfélagsins
hvort sem það er á
pólitískum vettvangi
eða í atvinnulífinu.
Grunnurinn að
metnaðinum til að
láta að sér kveða er
einna helst lagður í
bernskunni. Foreldr-
arnir og ekki hvað
síst mæðurnar eru
mikilvægustu fyr-
irmyndir dætra
sinna að öðrum
ólöstuðum. Ekki skal
heldur vanmeta
áhrifamátt mæðra
sem mikilvægar fyr-
irmyndir sona sinna.
Þó virðist það hafa
sýnt sig leynt og
ljóst að drengir
horfa gjarnan til
feðra sinna og stúlk-
ur til mæðra sinna
hvað varðar margt sem tengist
spurningum eins og hver er ég,
hvernig á ég að hegða mér og
hverjar eru mínar væntingar til
lífsins?
Barnið safnar upplýsingum um
lífið með því að horfa á foreldr-
ana, hvernig þeir lifa sínu lífi og
hvernig þeir leysa vandamál.
Þetta er hráefni sem barnið notar
til að móta sína eigin framtíð. Sjái
barnið foreldra sína sátta segir
það því að þeir hafa tekið farsæl-
ar ákvarðanir í lífinu og því sé
óhætt að gera eins eða svipað. Ef
þessir sömu foreldrar huga síðan
að því að gera ekki meiri kröfur
til barns síns en sem samsvarar
getu þess og þroska á hverjum
tíma, hvetja það og styðja, hafa
þeir með því lagt góðan grunn að
jákvæðu sjálfsmati þess.
Þeir sem ólust upp á þeim tíma
þegar sjaldgæft var að konur
fylltu ábyrgðarstöður eða væru í
forystuhlutverkum máttu dýpka
sitt innsæi og tileinka sér nýja
hugsun til að geta miðlað til
barnanna breyttu viðhorfi til jafn-
réttis. Ef við viljum sjá dætur
okkar upplifa sig færar í flestan
sjó þegar út í lífið kemur þarf að
hefja ferlið þegar þær eru barn-
ungar. Fyrirmyndir í
bernsku skipta sköp-
um hvað varðar upp-
byggingu á góðu
sjálfsmati og sjálfs-
öryggi.
Í þessu þjóðfélagi
þarf að auka hlutfall
kvenna á þeim stöðum
þar sem þær eru eng-
ar fyrir eða í miklum
minnihluta. Það er
ekki vegna þess að
þær eru konur heldur
vegna þess að þær
hafa metnaðinn, áræð-
ið og hafa auk þess
aflað sér tilheyrandi
menntunar og færni.
Margar metnaðar-
fullar konur, fullar af
vilja og löngun, eru nú
þegar að bíða eftir að
fá tækifæri til að tak-
ast á við krefjandi
verkefni. Þeir sem eru
í aðstöðu til að hafa
áhrif á, eða eru í hópi
þeirra sem taka ákvörðun um að
veita hæfum konum brautargengi,
ættu að nota það tækifæri sitt
vel.
Eitt af okkar stærstu skrefum í
átt til jöfnunar á stöðu kynjanna í
þjóðfélaginu var þegar Vigdís
Finnbogadóttir var kosin forseti.
Síðan þá hafa æ fleiri konur verið
ráðnar í stöður sem karlar áður
sátu einir að. En betur má ef
duga skal. Nú nýlega var það op-
inbert að Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir hyggst bjóða sig fram í
embætti varaformanns á lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins í haust.
Þessu ber að fagna. Konur í Sjálf-
stæðisflokknum fá þar tækifæri
til að jafna hlutfall kynjanna í for-
ystu flokksins.
Aukum hlutfall
kvenna í forystu- og
stjórnunarstöðum
Kolbrún Baldursdóttir
segir að jákvæðar
fyrirmyndir í bernsku
geti skipt sköpum
Kolbrún Baldursdóttir
’Konur í Sjálf-stæðisflokknum
fá þar tækifæri
til að jafna hlut-
fall kynjanna í
forystu flokks-
ins.‘
Höfundur er sálfræðingur og
varaformaður Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavík suður.
Jónína Benediktsdóttir: Sem
dæmi um kalrifjaðan siðblindan
mann fyrri tíma má nefna
Rockefeller sem Hare telur
einn spilltasta mógúl spilltustu
tíma…
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu
svæði munu naumast sýna getu
sína í verki; þeim er það fyr-
irmunað og þau munu trúlega
aldrei ná þeim greindarþroska
sem líffræðileg hönnun þeirra
gaf fyrirheit um.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
FÖSTUDAGINN 23. september
mun Talþjálfun Reykjavíkur
standa fyrir ráðstefnu um tal- og
málörvun á Grand Hótel Reykja-
vík, þar sem sértæk úrræði og ár-
angur verða í brenni-
depli. Fjallað verður
um ýmsar hliðar á mál-
og talvanda barna og
miðlað af reynslu tal-
meinafræðinga um ár-
angursríkar aðferðir til
að ná sem mestum ár-
angri í málörvun.
Meðal þess sem
kynnt verður á ráð-
stefnunni er snemm-
tæk íhlutun samkvæmt
Hanen-málþjálfunar-
kerfinu. Hanen-kerfið
er upprunnið í Kanada
og grundvallast á að þjálfa tal-
meinafræðinga í að leiðbeina for-
eldrum og fagfólki leikskóla við að
átta sig á boðskiptum ungra barna
með frávik í málþroska og hvernig
nýta má einfaldar og árangursrík-
ar aðferðir við að efla málþroska
þeirra. Það er mikilvægt að gefa
börnunum færi á að eiga frum-
kvæðið í boðskiptum og þeim þarf
að standa til boða gnægð tækifæra
til að æfa sig og efla. Þau þurfa
m.a. að fá tækifæri til að tjá sig á
sinn hátt og vera þess fullviss að
við hlustum með eftirvæntingu allt
til enda.
Ekki er deilt um að gott vald á
móðurmáli sé lykillinn að mörgum
tækifærum í lífinu. Þegar grunur
vaknar um frávik í málþroska er
því mikilvægt að leita eftir mati
talmeinafræðings hið fyrsta. Reynt
er að hraða málþroskamati eins og
kostur er og geta foreldrar leitað
beint eftir slíku mati.
Þá er vitað hver stað-
an er og unnt að veita
nokkra ráðgjöf og
leiðsögn eftir eðli
mála.
Langir biðlistar
Eins og staðan er í
dag þurfa börn með
málþroskafrávik því
miður að bíða allt of
lengi eftir reglubund-
inni talþjálfun á
stofu. Starfandi tal-
meinafræðingar eru
einfaldlega of fáir miðað við þann
fjölda barna sem þarf á sérfræði-
legri talþjálfun að halda. Hér skal
þó bent á að hafin er langþráð upp-
bygging náms í talmeinafræði hér
á landi sem mun innan tíðar færa
þessi mál í betra horf.
Bein eða óbein íhlutun
Foreldrum barna með mál-
þroskaröskun er eðlilega umhugað
um beina íhlutun talmeinafræðings
og telja barnið að öðrum kosti ekki
fá tilskilda þjónustu. Í þessu sam-
bandi má þó benda á að óbein íhlut-
un talmeinafræðings, þ.e. málörv-
un undir handleiðslu talmeina-
fræðings án þess að um beina
þjálfun sé að ræða nema e.t.v. að
litlu leyti, getur oft gagnast vel.
Rannsóknir þar að lútandi benda
til þess að óbein íhlutun talmeina-
fræðings, einkum fræðsla og leið-
sögn til foreldra ungra barna, sé
ekki síður áhrifarík en bein íhlutun
í formi hefðbundinnar talþjálfunar.
Frávik í framburði og málþroska-
raskanir af sértækum toga kalla
hins vegar ótvírætt á beina íhlutun
talmeinafræðings. Reikna má með
að börnin séu þá alla jafna orðin
aðeins eldri og geti betur nýtt sér
beina þjálfun. Góður kostur að
mínu mati er samspil beinnar íhlut-
unar og ráðgjafar eftir því sem við
á í hverju tilviki.
Efni ráðstefnunnar ætti að vera
uppspretta fræðslu og hagnýtra
vinnubragða sem nýta má á fjöl-
breyttan hátt í málörvun yngri og
eldri barna, í leik- og grunnskólum.
Boðskipti, mál og tal – lyk-
illinn að tækifærum lífsins
Eyrún Ísfold Gísladóttir fjallar
um málþroskaröskun ’Eins og staðan er í dagþurfa börn með mál-
þroskafrávik því miður
að bíða allt of lengi eftir
reglubundinni tal-
þjálfun á stofu.‘
Eyrún Ísfold Gísladóttir
Höfundur er talmeinafræðingur hjá
Talþjálfun Reykjavíkur.
VORIÐ 2004 var eins og hvert ann-
að vor í lífi fjölskyldunnar, sumarið á
næsta leiti, daginn tekið að lengja og
allt á uppleið. Okkar
beið líka skemmtilegur
tími. Pabbinn, mamm-
an og strákarnir tveir
væntu fjölgunar,
mamman var ansi búst-
in, gengin átta mánuði
með prinsessublómið,
tilhlökkunin var ekta og
blómálfurinn kúrði hjá
friðarliljunni.
Ekkert gat búið
þessa fjölskyldu undir
það sem í vændum var.
Dag einn í mars fór
pabbinn í rannsókn,
hafði fundið til óþæg-
inda og vildi vita hvers eðlis þau
væru. Úrskurður læknisins var
krabbamein sem fjarlægja þurfti með
stórri aðgerð sem framkvæma átti í
apríl. Niðurstaðan var eins og hvirf-
ilbylur, fjölskyldan var í miðju bylsins
og engin vissi rétta útgönguleið, eyði-
leggingin verður annaðhvort mikil
eða lítil.
Nei, bíddu nú aðeins: Ykkur er
boðið í sumarferð til Síberíu og allir
sem vettlingi geta valdið verða að
koma með. Pabbinn og mamman
héldust í hendur og mamman fór að
gráta, hátt og lengi. Hvað eigum við
að gera? Og hvernig eigum við að
gera það? Og á hverju
eigum við að byrja?
Hvort kæmi á undan,
prinsessublómið eða
krabbameinsaðgerðin?
Og hvað með prinsana
tvo, fimm og níu ára,
hvernig segir maður
þeim af svona breyttum
háttum? Framtíðin var
komin á furðulegan
stað.
Í dag lítum við til
baka. Mikið gekk á á
stuttum tíma, stuttan
kom í heiminn og pabb-
inn fór í aðgerð og eft-
irmeðferð sem enn er í gangi. Ham-
ingjan lifir og fjölskyldan hefur
aðlagast Síberíuferðalaginu. Aðlög-
unin kom ekki af sjálfu sér, að segja
strákunum fréttir af veikindum
pabba þeirra kostaði mikið hugar-
angur, óttinn við að misstíga sig og
hræða litlar sálir var yfirþyrmandi,
helsta leiðbeiningin sem við fengum
var að segja sannleikann og nota heil-
brigða skynsemi.
Oft er það erfitt í miðju auga hvirf-
ilbyls, en þá er gott að leita vars, eitt
slíkt var er Kraftur, félag ungs fólks
sem greinst hefur með krabbamein.
Innan þess félags er að finna mikla
reynslu sem miðlað er af örlæti og
kærleika. En hjálpin sem aldrei verð-
ur metin að verðleikum kemur frá
fjölskyldu og vinum.
Mig langar að minna á sameig-
inlegan fund stuðningshópa krabba-
meinssjúklinga í Ými, Skógarhlíð 20,
miðvikudaginn 21. september kl. 20.
Þar verður rætt um krabbamein sem
fjölskyldumein og áhrif þess á börn
og aðra aðstandendur sjúklinga.
Sumarferð til Síberíu
Margrét Th. Friðriksdóttir
fjallar um hjálp þeirra, sem
greinst hafa með krabbamein ’Oft er það erfitt í miðjuauga hvirfilbyls, en þá
er gott að leita vars, eitt
slíkt var er Kraftur, fé-
lag ungs fólks sem
greinst hefur með
krabbamein.‘
Margrét Th.
Friðriksdóttir
Höfundur er félagi í Krafti.