Morgunblaðið - 20.09.2005, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005 25
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ER LAND okkar velferðarþjóðfélag?
Það var stefna þeirra og markmið sem
stóðu að stofnun almannatrygginga og
lífeyrissjóða, en hin síðustu ár hefur
þetta breyst mikið, hinir ríku verða
ríkari og ríkari en hinir efnaminni fá-
tækari og fátækari. Þetta er hin mark-
vissa stefna stjórnvalda, þingmanna
og ráðherra hvar í flokki sem þeir
standa. Þeir hafa verið að koma sér í
störf sendiherra, bankastjóra og for-
stjóra, sem eru mikið betur launuð og
tryggja sér þannig margföld eftirlaun
þegar þeir hætta störfum. Eitt af
mörgum dæmum um þetta er eft-
irlaunalögin, sem alþingi setti um
verulega hækkun eftirlaunaréttar ráð-
herra og æðstu embættismanna og
nýjasta dæmið er að nú þegar utanrík-
isráðherra segist vera að hætta í póli-
tík og gerst bankastjóri seðlabanka
eru laun bankastjóra seðlabanka
hækkuð um tæp 30%. Þetta er hækk-
un á launum um nokkur hundruð þús-
und krónur á mánuði, eða sem nemur
tveggja til fjögurra mánaðarlauna eft-
irlaunamanns, sem fær greiðslur frá
Tryggingastofnun, en skv upplýs-
ingum frá Tryggingastofnun eru um
tólf til fimmtán þúsund eftirlauna-
menn með undir eitt hundrað og tutt-
ugu þúsund krónur í laun á mánuði. Er
hægt að kalla svona þjóðfélag velferð-
arþjóðfélag? Þetta er velferðarþjóð-
félag hinn ríku og verður svo meðan
forystumenn kunna ekki að skammast
sín fyrir að hugsa einungis um að bæta
eigin kjör og annarra efnameiri en láta
þá fátæku sitja á hakanum. Er það
eitthvert réttlæti að stórfyrirtæki og
bankastofnanir, sem eru með tugi
milljarða króna í hagnað á nokkrum
mánuðum eru nær því skattlaus, með-
an aldraður eftirlaunaþegi með sult-
arlaun þarf að greiða 35 til 85% af
launum í skatta. Er það eitthvert rétt-
læti að alþingismenn og ráðherrar
hafa látið kjaradóm hækka mán-
aðarlaun sín á þessu ári um tuttugu og
þrjú þúsund til fjörutíu þúsund krónur
en ellilífeyrir og tekjutrygging frá
tryggingastofnun hækkuðu samtals
um tvö þúsund tvö hundruð og átta
krónur á mánuði um síðustu áramót og
síðan ekkert.
Í byrjun mars sl. ákvað ríkisstjórn
að skipa mjög fljótlega nefnd eða
vinnuhóp til að vinna að kjaramálum
aldraðra og átti hópurinn að vera skip-
aður fulltrúum ríkisvalds og lands-
sambands aldraðra. Hópurinn var
ekki skipaður fyrr en í lok maí og hafa
nokkrir fundir verið haldnir, en árang-
ur er enginn. Ekkert hefur heyrst frá
fulltrúum aldraðra um það hvort þeir
hafi lagt fram einhverjar kröfur eða
óskir, og ekkert hefur heyrst frá
fulltrúum ríkisvalds um tillögur frá
þeim, aðeins hefur heyrst að í hópnum
hafi verið rætt um fortíðina, en ekki
nútíð eða framtíð.
Á landsfundi Landssambands eldri
borgara, sem var í Reykjavík dagana
9. og 10. maí sl. og sóttu um 120 manns
víðsvegar að af landinu var samþykkt
eftirfarandi tillaga:
„Landsfundur Landssambands
eldri borgara haldinn í Reykjavík 9. og
10. maí 2005 krefst þess að rík-
isstjórnin geri nú þegar ráðstafanir til
að bæta kjör aldraðra m.a. með eft-
irfarandi hætti:
1. Að grunnlífeyrir verði alltaf undan-
þeginn tekjuskatti.
2. Að tekjutrygging, heimilisuppbót,
tekjutryggingarauki og eingreiðslur
verði felldar saman í einn launaflokk,
sem verði á þessu áru hjá ein-
staklingum kr. 90.000.- á mánuði og
taki breytingum eftir launavísitölu.
Hjá hvoru hjóna eða sambýlisfólki kr.
70.000.- á mánuði.
3. Að áhrif skatta og tekjutengingar á
laun og lífeyrissjóðstekjur undir
160.000 kr. á mánuði verði ekki hærri
en 50% af þeim tekjum auk tekna skv.
1. og 2. lið.
4. Fjármagnstekjur séu ekki tekju-
tengdar bótagreiðslum frá Trygg-
ingastofnun ríkisins.
Það er ótrúlegt ef fulltrúar aldraðra
í nefndinni hafa ekki lagt fram þessar
kröfur eða óskir, því ef farið verður að
þessum óskum, sem kosta engin ósköp
miðað við framboð í Öryggisráðið eða
stríðsrekstur í austurlöndum, væri
það skref í átt til velferðarþjóðfélags,
sem nær til fleiri en þeirra ríku.
Landsfundurinn samþykkti ýmsar
fleiri tillögur, sem eru skref í átt til
velferðarþjóðfélags, en ef þessar til-
lögur verða samþykktar og koma til
framkvæmda strax, væri það gott
skref til að bæta hag þeirra verst
settu, sem í dag búa við sultarkjör og
eru með laun undir fátækramörkum.
KARL GÚSTAF ÁSGRÍMSSON,
formaður Félags eldri borgara
í Kópavogi.
Velferðarþjóðfélag?
Frá Karli Gústaf Ásgrímssyni
KÆRI forseti Alþingis,
kæru þingmenn.
Í upphafi þessa bréfs langar mig að
kynna mig: ég heiti Ruud Schaafsma
og er Hollendingur. Í Hollandi starfa
ég meðal annars fyrir stjórn vatns-
rennslismála að náttúruvernd-
armálum. Þar að auki
skrifa ég bækur um
náttúruna.
Undanfarin sjö sum-
ur hef ég ferðast um Ís-
land, í u.þ.b. sjö vikur
hverju sinni. Nú í ár
dvel ég lengur, frá maí
fram í miðjan sept-
ember, og ferðast um á
eigin bíl. Þessi sjö sum-
ur hef ég sumpart
starfað sem fararstjóri,
sumpart ferðast einn.
Yfirleitt fer ég með fólk
í gönguferðir um af-
skekktar slóðir, t.d. í Kerling-
arfjöllum, leiðirnar Landmannalaugar
– Skógar, Eldgjá – Laki, Askja –
Herðubreið, Dettifoss – Ásbyrgi og í
Skaftafelli, á Snæfellsnesi og Vest-
fjörðum, um Hornstrandir og Langa-
nes. Á þennan hátt hef ég séð mikið af
landinu. Ég er ákaflega hrifinn af
hreinni, ósnortinni náttúru og tel að
hvergi sé hægt að komast nær henni
en hér og hér líður mér eins og ég sé
heima hjá mér.
Ég sé að hér eru lífskjör mjög góð
og Íslendingar vinnusamir. Til þess að
halda hinum góðu lífskjörum – og
jafnvel bæta þau – verðið þið að leita
nýrra leiða til að skapa atvinnu og afla
tekna. En ríkisstjórn Íslands gerir
stórbrotin mistök með stíflunni við
Kárahnjúka. Mig langaði til að skrifa
þetta bréf strax fyrir
tveimur árum eftir að
hafa lesið um fyrirhug-
aðar virkjanafram-
kvæmdir í hollenskum
og íslenskum blöðum og
tímaritum. Í sumar sá
ég kortið „Ísland örum
skorið“, þar sem sýndar
eru áætlanir stjórnvalda
um fleiri stíflur í jökul-
ám, og mér varð ljóst ég
yrði tafarlaust að láta
heyra í mér.
Sérstakt aðdráttarafl
Íslands er sjálft landið,
óspillt. Stór svæði sem ekki hefur ver-
ið raskað af mannahöndum. Þetta er
það sem ferðamenn koma til að sjá.
Það er ekki til annað sambærilegt
land í Evrópu – jafnvel ekki í heim-
inum öllum. Ósnortið hálendið er afar
verðmætt, vítt útsýnið og fjölbreytt
gróðurfar og fuglalíf.
Útsýnið yfir landið er svo sérstakt
fyrir það hvað loftið er hreint og engin
merki um ágang manna. Fjölbreyti-
leiki plantna er mjög sérstakur, meira
en þrjú hundruð tegundir og margar
þeirra eru frumbyggjar á heim-
skautasvæðinu.
Og svo eru það fuglarnir. Tegund-
irnar eru ekki margar en fjöldi fugla
gífurlegur og hingað koma sérstakar
tegundir frá Evrópu, Asíu, Afríku og
Ameríku til að verpa. Dæmi um slíka
tegund er heiðagæsin. Stofn hennar á
Íslandi er helmingur alls stofnsins í
heiminum, 20.000 fuglar, og merkilegt
að hún fannst ekki á Íslandi fyrr en á
sjötta áratug síðustu aldar. Andmæli
gegn því að eyðilegga búsvæði hennar
verða sterkari á komandi árum.
Ég hef verulegar áhyggjur af því
sem á sér stað í landinu ykkar núna og
er hræddur um að megnið af ágóð-
anum af áliðnaðinum fari frá landinu
og komi einungis Alcoa til góða.
Iðnþróun ætti að víkja fyrir varðveislu
stærstu ósnortnu víðernanna í Evr-
ópu. Aðrar leiðir eru færar til atvinnu-
sköpunar, t.d. á sviði ferðamennsku.
Á liðnum árum hef ég séð hvernig
vegir hafa verið bættir, það er kostur
fyrir ferðamennsku en það verður líka
að setja mörk. Ekki leggja malbikaða
vegi á hálendinu, t.d. yfir Kjöl. Töfrar
fjallveganna myndu hverfa og hávað-
inn frá stórum trukkum heyrist langa
vegu.
Breytingin úr sjóflutningum í land-
flutninga fyrir nokkrum árum á eftir
að reynast slæm, bæði fyrir náttúruna
og ferðamennskuna. En þróunin í að
nota vetni í stað jarðefnaeldsneytis er
af hinu góða og fellur vel að ímynd
landsins. Ísland gæti orðið fyrirmynd
annarra á því sviði og verkið er þegar
hafið.
Vonandi verður náttúruvernd í for-
gangi í framtíðinni og hin hörmulegu
mistök sem Kárahnjúkastíflan og
virkjunin eru ekki endurtekin.
Ég hlakka til að fá viðbrögð við
þessu bréfi, sérstaklega varðandi það
hvaða áform eru uppi um að reisa
fleiri stíflur í jökulám.
Kárahnjúkastíflan mistök
Ruud Schaafsma fjallar um
íslenska náttúru ’Vonandi verður nátt-úruvernd í forgangi í
framtíðinni.‘
Ruud Schaafsma
Höfundur hefur starfað fyrir stjórn
vatnsrennslismála að náttúruvernd-
armálum í Hollandi og skrifað bækur
um náttúruna.
KJARTAN Ólafsson, nýskipaður
prófessor í tónsmíðum við Listahá-
skóla Íslands, segir svo í
viðtali við Morgunblaðið
15. september: „Það er
auðvitað alveg óskilj-
anlegt að í ljós skyldi
koma að það „gleymdist“
að tala við helstu fagaðila
í því máli, aðila sem sjá
um klassískt tónleika-
hald á höfuðborgarsvæð-
inu. Enda varð þetta til
þess að menn risu upp og
mótmæltu þessu með
Vladimir Ashkenazy
efstan á blaði. Þessu
svarar Stefán Her-
mannsson, verkfræðingur og fram-
kvæmdastjóri þeirra er reisa tónlist-
arhúsið. Hann segir í Morgunblaðinu
18. september: „Við undirbúning
byggingar tónlistarhúss og ráð-
stefnumiðstöðvar í Reykjavík (TRH)
hefur víðtækt samráð verið haft við
tónlistarfólk á Íslandi.“ Þrátt fyrir
staðhæfingar Stefáns
undirrituðu u.þ.b. 200
tónlistarmenn, þar á
meðal ég, skjal þar
sem farið var fram á að
200 manna kammer-
músiksalur yrði í hús-
inu. Ekki hefur enn
verið farið að þessum
tilmælum. Stefán býð-
ur upp á aðra kosti:
„… gera mögulegt að
slá saman stærstu
fundarherbergjunum í
ráðstefnuhluta mann-
virkisins með því að
hafa færanlegan millivegg.“ Og síðar
segir: „Sá salur væri ýmist notaður til
fundahalds eða til tónleikahalds …“
Þessi lausn er óviðunandi. Ekki finnst
mér tónlistinni gert hátt undir höfði í
þessum hugmyndum. Ummæli Kjart-
ans eru að mínu mati réttmæt.
Ég hnýt um annað í grein Stefáns
þar sem hann talar um „… hóp
áhugamanna sem skrifað höfðu undir
áskorunina …“ Mér er sama þótt
Stefán kalli mig „áhugamann um tón-
list“ og væntanlega er Ashkenazy líka
sama. Ekki ætla ég að kalla hann
„áhugamann um verkfræði“, því mér
finnst það niðrandi í hans garð. En
því miður, svona er oft talað til lista-
manna.
Tónlistarhús og gagnrýni
Atli Heimir Sveinsson fjallar
um tónlistarhús og hönnun þess ’Ekki finnst mér tón-listinni gert hátt undir
höfði í þessum hug-
myndum.‘
Atli Heimir Sveinsson
Höfundur er tónskáld.