Morgunblaðið - 29.10.2005, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 2005 53
MINNINGAR
✝ Konkordía Sig-urbjörg Þor-
grímsdóttir fæddist
í Syðra-Tungukoti
(nú Brúarhlíð) í
Blöndudal 2. júní
1922. Hún lést á
líknardeild Land-
spítala – Háskóla-
sjúkrahúss hinn 21.
október síðastlið-
inn. Foreldrar Sig-
urbjargar voru
hjónin Guðrún Ingi-
björg Björnsdóttir
(f. 25. ágúst 1898, d.
28. júlí 1971) og Þorgrímur Jónas
Stefánsson (f. 19. mars 1891, d. 13.
ágúst 1955). Systkini Sigurbjarg-
ar eru: Aðalbjörg Guðrún (f. 20.
apríl 1918), Stefán (f. 1. október
1919, d. 31. júlí 2004), Björn Jón
(f. 9. maí 1921, d. 4. febrúar 2003),
Emilía Svanbjörg (f. 2. desember
1924, d. 14. apríl 1982) og Vil-
hjálmur (f. 26. janúar 1926, d. 22.
maí 1929). Tvö uppeldissystkini
voru einnig á æskuheimili Sigur-
bjargar, þau Hannes Ágústsson (f.
11. nóvember 1912. d. 15. nóvem-
ber 1996) og Pálína Kristín Páls-
dóttir (f. 23. janúar 1935).
Frá fimm til tíu ára aldurs var
Sigurbjörg í fóstri hjá föðursystur
sinni Konkordíu Ingiríði Stefáns-
dóttur og manni hennar Sigurði
Björnssyni í Hofsstaðaseli í Við-
víkursveit í Skagafirði.
Sigurbjörg giftist Daníel Daní-
elssyni (f. 23. nóvember 1914, d.
30. júlí 2003) hinn 13. maí 1948.
Börn þeirra eru: 1)
Jón (f. 5. mars 1949)
kvæntur Marion
McGreevy. Þau eiga
einn son, Vilhjálm
Séamus, en fyrir
átti Jón fjögur börn;
Daníel Snorra og
Sigurbjörgu með
Jónínu Rannveigu
Snorradóttur, Söru
með Ásdísi Bald-
vinsdóttur, og Börk
Inga með Steinunni
Aldísi Helgadóttur.
Dóttir Barkar Inga
og Sigríðar Elvu Ársælsdóttur er
Dagrún Sól. 2) Sigurður (f. 6. nóv-
ember 1950, d. 9. september
1995). 3) Ingibjörg (f. 5. júní
1953), gift Guðmundi Sigurbirni
Einarssyni. Þau eiga tvö börn,
Einar Kára og Olgu Sif, en fyrir
átti Ingibjörg tvö börn, Sigurð Pál
og Kristínu Svanhildi með Ólafi
Bjarna Halldórssyni. 4) Daníel
Sveinn (f. 26. júní 1957). 5) Þor-
grímur Gunnar (f. 7. janúar 1964),
kvæntur Mjöll Matthíasdóttur.
Þau eiga tvo syni, Brand og Dag.
Sigurbjörg og Daníel bjuggu á
Tannastöðum í Hrútafirði frá
1948 til 1988, er þau fluttu til
Hvammstanga. Eftir lát Daníels
keypti Sigurbjörg sér íbúð á
Skúlagötu 20 í Reykjavík og bjó
þar tvö síðustu árin.
Útför Sigurbjargar verður
gerð frá Staðarkirkju í Hrútafirði
í dag og hefst athöfnin klukkan
14.
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
Fegin hvíldinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu’ og blessaðu þá,
sem að lögðu mér lið.
Ljósið kveiktu mér hjá.
(Herdís Andrésdóttir.)
Ágústtunglið slokknaði og haustið
settist snemma að. Þegar veturinn
var um það bil að kveða dyra, lauk
hún Día lífsgöngunni. Það er okkur
sem lifum á tímum allsnægta og
tækni, hollt að muna að þannig hefur
lífið ekki alltaf verið. Hún Día var
kona sem lifði tímana tvenna ef ekki
þrenna í þeim efnum.
Þegar hún er að alast upp norður í
Blöndudal var ekki veraldarauði fyr-
ir að fara og búskaparhættir að
gömlum sið. Foreldrar hennar
þurftu að láta hana frá sér í fóstur
tæplega fimm ára gamla. Ráðstöfun
sem var úrræði þess tíma en lítt
skiljanleg barni sem lítið fékk að vita
um hvað til stóð. Þessi atburður hef-
ur brennt sig inn í barnssálina a.m.k.
gat Día síðar á ævinni rakið ferða-
lagið í fóstrið nokkuð ýtarlega. Þó
ung væri að árum mundi hún ferðina
yfir Vatnsskarð, niður í Skagafjörð
og yfir að Hofstaðaseli. Söknuður
eftir systkinum og foreldrum hefur
án efa verið mikill en þó var til bóta
að fóstrið var gott og hún talaði alla
tíð hlýlega um fóstra sinn í Hof-
staðaseli. Síðar flutti hún aftur heim
í foreldrahús og dvaldi þar þangað
til hún fór að vinna fyrir sér upp úr
fermingu.
Faðir hennar var síðasti ferju-
maður við Blöndu og Día og systkini
hennar unnu við ferjuna sem flutti
menn og skepnur yfir farartálmann
mikla.
Hún fór í vist, fyrst fyrir norðan
en síðar í Reykjavík. Á tímabili vann
hún í Hampiðjunni, í þvottahúsi og
var vinnukona í Viðey. Þá fór hún
einn vetur á Húsmæðraskóla á Ísa-
firði. Þaðan fékk hún gott veganesti
sem nýttist henni við heimilishald
alla tíð.
Vorið 1948 giftist Sigurbjörg,
Daníel Daníelssyni frá Tannastöðum
í Hrútafirði. Strax daginn eftir
hjónavígsluna fluttu þau þangað
norður og hófu búskap.
Þar fæddust þeim fimm börn og
þau byggðu jörðina upp, þurrkuðu
og ræktuðu land og endurnýjuðu
húsakost allan. Þau tileinkuðu sér
tækninýjungar í búskap eins og tíðk-
aðist. Á fjörutíu ára búskaparferli í
sveit varð bylting í einu og öllu.
Vinnudagur húsfreyjunnar er
langur. Hún fór manna fyrst á fætur
og gekk seint til náða. Í mörg horn
var að líta, úti jafnt sem inni og raf-
magnstæki eins og þvottavél eða ís-
skálpur, sem fólk telur sig tæpast
geta verið án nú á dögum, voru ein-
faldlega ekki til. Enda ekkert raf-
magnið! Og þegar það kom fyrst, var
það bara til ljósa.
Við þessar aðstæður komu mann-
kostir Sigurbjargar vel í ljós. Hún
var umhyggjusöm móðir og húsmóð-
ir og hvort heldur vantaði vinnufatn-
að, spariföt eða nýtt áklæði á bílsæti,
hún leysti úr því öllu.
Í önnum hversdagsins, þegar
gesti ber að garði og bústörf og
barnauppeldi krefjast allrar starfs-
orku, þá gefst ekki mikill tími til að
sinna hugðarefnum. Sigurbjörg
hafði alla tíð gaman af ýmiss konar
hannyrðum. Sem ung stúlka hafði
hún unnið fallega hluti, ofið vegg-
teppi og saumað kúnstbróderí. Á bú-
skaparárunum tók við fatasaumur
og prjónaskapur. Þeir eru ófáir leist-
arnir sem heimilisfólk og síðar
barnabörn hafa þegið á fæturna.
Einnig vann hún þónokkuð af nytja-
hlutum sem hún seldi.
Þegar búskapartíma á Tannastöð-
um lauk og Sigurbjörg og Daníel
flutt til Hvammstanga, byrjaði hún
að sauma út stórar myndir og ein-
setti sér að öll barnabörnin eignuð-
ust mynd eftir hana. Þegar því
markmiði var náð, tók nýtt við.
Mér finnst lýsa vel útsjónarsemi
hennar og hugmyndaauðgi þegar
hún tók til við að sauma hluti úr
plaststramma. Hún tók nýjan efni-
við, gerði að sínum og nýtti á eigin
forsendum. Úr urðu m.a. fagurlega
útsaumaðar körfur, kistlar og bóka-
stoðir. Og ef betur var að gáð, mátti
finna handraða og leynihólf! Þarna
var uppfinningakona og hönnuður á
ferð. Alls þessa fengu fjölskylda og
vinir að njóta.
Sigurbjörg tók áföllum lífsins, eig-
in veikindum og annarra í fjölskyld-
unni af æðruleysi og raunsæi. Hún
hafði ákveðnar skoðanir á því hvern-
ig hún vildi haga hlutunum og þar
var ekki um skyndihugdettur að
ræða. Allt var þaulhugsað og skipu-
lagt.
Það er ómetanlegt að hafa fengið
að kynnast Díu og lífshlaupi hennar.
Þó nú sé of seint að læra að búa til
kjötbollurnar hennar.
Síðasta spölinn hér, naut Día
ómetanlegs stuðnings Stínu og
hjúkrunarþjónustu Karítas. Hafið
kæra þökk fyrir.
Nú skilja leiðir, en Daddi þinn og
Siggi hafa án efa tekið þér fagnandi.
Far þú í friði Drottins.
Mjöll.
Síðastliðinn föstudag bárust mér
þau tíðindi að hún Día mín á Tann-
stöðum væri látin.
Það mun hafa verið vorið 1958 að
ég fór niður á ráðningarskrifstofu
landbúnaðarins og sótti um starf
sem kaupamaður í sveit. Þetta var
nokkuð algengt á þessum árum um
unga menn að vilja fara í sveit eða
vera sendir í sveit. Eins og vænta
mátti var þetta mikið ævintýri að
láta sleggju ráða kasti hvar maður
lenti, ef maður fékk þá kaupamanns-
starf.
Ég var svo heppinn að fá bréf frá
hjónunum á Tannstöðum (nú Tanna-
stöðum) í Hrútafirði þar sem mér
var tjáð að ég væri ráðinn sem
kaupamaður sumarið 1958, en sumr-
in urðu alls þrjú. Það var mikil upp-
lifun fyrir 13 ára strák af mölinni að
stíga upp í rútu með eitt trékoffort
fullt af fötum sem farangur og bruna
norður í land einn síns liðs. Við af-
leggjarann að Tannstöðum beið
Daníel bóndi eftir mér á dráttarvél
með kerru aftan í og tók þannig á
móti mér. Mér fannst ég alltaf hafa
þekkt þennan mann og allur ótti við
hið óþekkta hvarf eins og dögg fyrir
sólu á þessari stundu. Þegar heim
kom stóð Día á hlaðinu og tók á móti
mér eins og ég væri sonur hennar
sem hefði skroppið að heiman
skamma stund. Þessar móttökur
hafa eiginlega aldrei liðið mér úr
minni og kenndu mér að ekki er
sama hvernig ungt fólk er með-
höndlað.
Konkordía Sigurbjörg var einstök
kona, glaðlynd og sérstaklega góð
manneskja sem mér þótt mjög vænt
um strax við fyrstu kynni. Þarna
voru einnig börn þeirra hjóna, Jón,
Sigurður, Ingibjörg, Daníel Sveinn
um árs gamall ef ég man rétt og fað-
ir Daníels bónda en yngsti sonurinn
Þorgrímur bættist ekki við fyrr en
eftir að ég var á Tannstöðum. Þessi
frábæra fjölskylda tók mér eins og
einum af þeim frá fyrsta degi. Mér
eru minnisstæð brauðin (seytt rúg-
brauð líka) og kökurnar sem hún
Día bakaði mikið af og var óspör á
við eilíflega svangan unglinginn. Á
fyrsta degi var ég gerður að „kúa-
rektor“ og sá um að sækja kýrnar,
aðstoða Díu við mjaltir og koma
kúnum svo aftur í haga. Þetta var
virðulegt starf. Þau hjón voru að
byggja búið sitt upp þegar ég var
hjá þeim og var ég mikið með Dadda
í mótauppslætti, steypuvinnu og
naglhreinsun eftir uppsteypu á
hlöðu sem byggð var við fjárhúsin.
Þetta var framúrstefnu hlaða þar
sem hægt var að sturta heyinu í
gegnum þakið, mikill vinnusparnað-
ur og með súgþurrkun líka. Allir
naglar sem hreinsaðir voru úr
timbrinu voru réttir upp og notaðir
aftur í næsta uppslátt, engu hent
sem hægt var að nota.
Veturinn eftir fyrsta sumarið
sendi Día mér langt bréf, sem hún
gerði nokkrum sinnum síðar, og
sagði mér frá öllu sem gerst hafði
frá því ég fór suður um haustið. Hún
hefur sennilega tekið eftir því að ég
hafði mikinn áhuga á öllum vélum og
sagði mér frá því að Daddi hefði
keypt gamlan Zetor sem hann væri
að gera í stand og nú vantaði öku-
mann á hann, ég tók þetta bréf sem
endurráðningu í kaupamannsstarfið
og hlakkaði mikið til vorsins.
Eina páska var ég á Tannstöðum
og kynntist þá norðlenskum vetri og
skildi betur hvað Día var að tala um í
sambandi við snjó og ófærð. Á leið-
inni suður eftir páskana komst rútan
ekki nema í sæluhúsið á Holtavörðu-
heiðinni og biðu menn af sér stórhríð
þar, en morguninn eftir kom jarðýta
til aðstoðar. Mikið var gott að kom-
ast í Fornahvamm um hádegisbil
sársvangur.
Við Día og Daddi skiptumst á jóla-
kortum seinni ár og sögðum í stuttu
máli af okkar högum, en síðustu
tvenn jólin sem Daddi lifði hringdu
þau hjón í mig og spjölluðu við mig
bæði og sögðu að erfitt væri að
skrifa nú orðið, símatæknin hentaði
þeim betur núna.
Hafi eitthvað eitt öðru fremur
gert mig að manni, þá er það að fá að
kynnast þessum góðu manneskjum
sem hjónin á Tannstöðum voru, sem
tóku alltaf þannig á málum að sómi
var að. Oft hef ég óskað mér að hafa
þetta yfirvegaða skap sem Día hafði,
en samt alltaf hrein og bein í öllu
sem hún sagði.
Logi Þórir Jónsson,
Selvangi, Mosfellsbæ.
Það var sumarið 1970 að ég kom
fyrst að Tannastöðum í Hrútafirði, í
boði vinar míns Jóns Daníelssonar,
sem þá var nýorðinn stúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri og ég
hafði kynnst þar fyrir norðan. Þar
tóku á móti okkur Sigurbjörg Þor-
grímsdóttir húsfreyja og maður
hennar Daníel Daníelsson bóndi.
Var ég þar boðinn velkominn rétt
eins og ég væri eitt af börnum þeirra
hjóna Sigurbjargar og Daníels, og
man ég vel hversu vænt mér þótti
um þær hjartanlegu viðtökur. Sú
góða tilfinning frá þeim dögum lifir
með mér enn og er eitt af verðmæt-
unum í minningunni þegar litið er til
baka yfir farinn veg.
Eins man ég vel að mér, kaupstað-
arstráknum, þótti margt forvitnilegt
sem fyrir augu bar, enda ekki vanur
að fylgjast með vinnubrögðum í
sveit yfir hásumarið, þegar mest er
um að vera við heyskapinn og aðra
skemmtilega og kappsamlega vinnu,
eins og hún tíðkaðist þá, en þetta var
áður en plastbyltingin og rúllu-
baggabindingin hélt innreið sína og
allt varð að ýmsu leyti auðveldara
við að eiga. Og mátti margt vissu-
lega breytast til að létta fólki sveita-
störfin, en það vita þeir sem þekkja,
að ekki þýddi að slá slöku við á þeim
árum yfir hábjargræðistímann. Heyi
handa skepnum varð að koma í
hlöðu í tæka tíð og dugðu þar ekki
vettlingatök enda voru þau ekki við-
höfð þar á bæ.
Sigurbjörg húsfreyja sá svo um að
allir fengju hollan og góðan íslensk-
an mat að borða, og nóg af honum.
Voru allir hvattir til, og þar á meðal
ég, að duga nú vel og borða fylli sína.
Var það heldur ekki mikill vandi, því
öðrum eins veisluhöldum í mat og
drykk man ég varla eftir, eins og
þarna á Tannastöðum, þá daga sem
ég var þar gestur í það sinn. Sig-
urbjörg húsfreyja kunni að bera fyr-
ir fólk sitt þannig mat að hægt var
að ganga orkumikill til verka á eftir,
enda var Tannastaðafólk þekkt fyrir
dugnað og ósérhlífni við vinnu. Í
minningunni er myndin af Sigur-
björgu mild og góð. Hún gekk að öll-
um störfum með bros á vör, vinnu-
fús, kát og glöð. Er auðvelt að láta
sér líða vel í návist svo hjartagóðrar
og velmeinandi konu.
Þarna hófust kynni mín af fólkinu
frá Tannastöðum í Hrútafirði. Öllum
börnum þeirra hjóna átti ég eftir að
kynnast vel og er það fólk allt meðal
bestu vina minna, sem ég á margt og
mikið að þakka. Hefur sú vinátta
enst fram á þennan dag og er mikið
lán fyrir mig í lífinu að fá að eiga
slíkt fólk að.
Fyrir tveimur árum missti Sigur-
björg mann sinn, Daníel Daníelsson.
Höfðu þau hjón nokkrum árum áður
brugðið búi og flutt til Hvamms-
tanga eftir langan og gifturíkan bú-
skap á Tannastöðum.
Eftir lát Daníels, manns síns,
flutti Sigurbjörg til Reykjavíkur og
bjó þar í íbúð fyrir aldraða við
Skúlagötu tvö síðustu árin sem hún
lifði. Var hún þar í nálægð við son
sinn Daníel Svein Daníelsson, sem
ég veit að einna mest hefur misst við
fráfall móður sinnar, en þau voru
mjög samrýnd.
Sigurbjörg verður jörðuð í kirkju-
garðinum á Stað í Hrútafirði við hlið
manns síns og sonar, Sigurðar, sem
lést 1995. Ég mun minnast hennar
sem yndislegrar konu sem gott var
að eiga að, einnig móður vina minna
sem ég á svo margt að þakka.
Kæra vinkona, Sigurbjörg Þor-
grímsdóttir. Farðu vel og hafðu inni-
legar þakkir fyrir allt. Aðstandend-
um öllum sendi ég mínar innilegustu
samúðarkveðjur.
Örn Bjarnason.
Hún Día frá Tannastöðum hefur
nú kvatt vini og ættingja eftir hetju-
lega baráttu við sjúkdóm sem engu
eirir. Hún og hennar líkar geta kvatt
þetta jarðlíf með þeirri vissu að með
sínu ævistarfi hafa þau búið í haginn
fyrir komandi kynslóðir.
Þegar ég kom fyrst inn á heimili
þeirra hjóna Sigurbjargar Þor-
grímsdóttur og Daníels Daníelsson-
ar á Tannastöðum voru þrjú elstu
börnin farin að heiman en yngstu
synirnir Daníel og Þorgrímur unnu
með þeim við búreksturinn sem þá
var fjárbú með um þrjú hundruð
fjár. Þetta var árið1974. Á yngri ár-
um kynntist Día öllum þeim verkum
sem til féllu í sveitum að hirða um
skepnur stunda heyskap og ræktun
en á þessum árum var heimilið henn-
ar vettvangur enda nóg að gera ekki
aðeins við að þjóna heimilismönnum
heldur var jafnan gestkvæmt á
Tannastöðum sem lágu í alfaraleið í
Vestur-Húnavatnssýslu. Allir sem á
þann bæ komu kynntust því hvernig
heimilið bauð þá velkomna nánast á
öllum tímum sólarhrings með svign-
andi borðum af kræsingum. Fyrir
mig var það einstök upplifun að
koma á Tannastaði og fá að kynnast
því hvernig bændur unnu sín verk
og taka þátt í daglegu lífi bóndans –
að gefa kindum, vera við tilhleyp-
ingar og sauðburð og hápunkturinn
var að komast í réttir þeirra Stað-
hreppinga þar sem á þeim árum
voru á milli fimm og sex þúsund fjár
í rétt. Þeir þekkingarmolar sem ég
safnaði á þessum árum nægðu til
þess að hjarta mitt hefur síðan sleg-
ið með málstæð sveitafólks þegar lít-
ið ígrunduð umræða hefur farið
fram í Íslandi um málefni landbún-
aðarins. Meginþema þeirra sem hafa
stýrt þeirra umræðu er að ætla
bændum hlutskipti sem enginn kysi
að búa við, þ.e. óhefta samkeppni við
vörur sem stórþjóðir greiða niður.
Einhverra hluta vegna hafa þær
sömu stórþjóðir ekki heimilað slíka
samkeppni í sínum löndum.
Þau heiðurshjón Sigurbjörg og
Daníel eða Día og Daddi, eins og þau
voru jafnan kölluð, unnu ótrauð að
sínu búi meðan aldur og starfsþrek
entist til og gáfu ýmsu ungu fólki
tækifæri til að njóta þeirra gæða
sem sveitalífið hafði upp á að bjóða.
Mín börn fylltu hóp fjölmargra sem
vörðu sumarleyfum sínum á Tanna-
stöðum. Þar var alltaf gott að koma.
Ég var aldrei látinn gjalda þess þar
á bæ að leiðir skildu með mér og
dóttur þeirra.
Eftir að þau brugðu búi á Tanna-
stöðum og fluttust til Hvammstanga
gafst okkur áfram tilefni til að við-
halda því góða sambandi sem rækt-
að var á Tannastöðum.
Eftir að ég gerðist þátttakandi í
rekstri á Hvammstanga kom ég allt-
af við á þeirra litla og notalega heim-
ili þegar leið mín lá norður. Fyrstu
alvöru kynni mín af Dadda voru í
fjárhúsum hans. Þar áttaði ég mig á
að á bak við góðan fjárstofn býr
íhygli og útsjónarsemi góðs bónda.
Hann eins og flestir bændur var vel
lesinn og lét þjóðfélagsumræðu sig
skipta og fór ekkert dult með skoð-
anir þegar réttlætiskennd hans var
misboðið. Alltaf var þó stutt í húm-
orinn og gamansemina sem meðal
annars mátti marka af því að vænar
kindur hans fengu oft nöfn þéttholda
kvenna úr nágrenninu. Día blandaði
sér minna í þjóðfélagsumræðuna en
hafði þó sínar skoðanir á hreinu og
lét þær í ljós þegar henni fannst það
tímabært.
Að leiðarlokum vil ég þakka þeim
heiðurshjónum Díu og Dadda fyrir
það tækifæri sem þau gáfu mér til að
kynnast lífi fólks til sveita og alla þá
vinsemd og hlýju sem ég mætti á
heimili þeirra. Börnum þeirra,
barnabörnum og öðrum ættingjum
og vinum eru færðar innilegar sam-
úðarkveðjur. Megi minningin um
þau lifa í hjörtum allra sem voru
þeim kær.
Ólafur Bjarni Halldórsson.
KONKORDÍA
SIGURBJÖRG
ÞORGRÍMSDÓTTIR