Morgunblaðið - 17.11.2005, Side 28

28 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
„HÚN markar tímamót í sýn okkar á
landið og mun gefa okkur öllum, ekki
síst æsku landsins, tækifæri til þess
að þekkja Ísland, skynja það og skilja
á nýjan hátt,“ sagði Ólafur Ragnar
Grímsson um Íslandsatlas, sem er ný
kortabók um Ísland, er hann veitti
formlega viðtöku fyrstu eintökunum
af bókinni ásamt umhverfisráðherra,
Sigríði Önnu Þórðardóttur, á Bessa-
stöðum í gær. Íslandsatlas er viða-
mesta kortabók sem komið hefur út
þar sem Ísland er viðfangsefnið, og
þykir marka þáttaskil í íslenskri
kortasögu. Bókin kemur út hjá Eddu-
útgáfu og er kortahöfundur hennar
Hans H. Hansen.
Undir dönskum áhrifum
„Líklega hefur þetta verið tveggja
ára ferli, frá því að vinnan við bókina
sjálfa hófst. En ég hef nú gengið með
þetta í maganum lengur,“ segir Hans
um tilurð bókarinnar í samtali við
Morgunblaðið. Bókin inniheldur kort
af Íslandi öllu, á skalanum 1:100.000,
sem merkir að einn sentimetri í bók-
inni jafngildir einum kílómetra á
landi. Um er því að ræða mjög stór
kort, og ber bókin sjálf þess merki;
því hún er 36 sinnum 46 sentimetrar
að stærð.
Heildarútgáfa af kortum af þessari
stærð hafa ekki komið út af Íslandi í
ríflega 60 ár, eða frá því árið 1944,
þegar gefin var út í Kaupmannahöfn
bókin Islands Kortlægning. Þó að
vinnan að baki þeirri bók og þessari
sem nú lítur dagsins ljós sé mjög ólík,
segist Hans engu að síður hafa verið
undir áhrifum frá gömlu dönsku kort-
unum þegar hann vann bókina. „Ég
er alltaf að leita að þeim tóni sem fyr-
irfinnst í þeim kortum, enda eru þau
kort bæði falleg og læsileg,“ segir
hann.
Sérstaða bókarinnar felst ekki
bara í stærð hennar, heldur einnig í
kortunum sjálfum. Fjöll og dalir eru
skyggð með sérstakri tækni, og
draga þannig fram svipbrigði lands-
ins á greinilegan hátt. „Það var líka
gert á vissan hátt í gömlu, dönsku
kortunum, en þó með allt öðrum
hætti. Skyggingarnar geri ég allar í
tölvu, þannig að það má segja að
tölvutæknin hafi leyst stóran hóp
kortagerðarmanna af hólmi.“
Rúmlega 43.000 örnefni
Að sögn Hans felast forsendurnar
fyrir bókinni í því að gagnabanki
Landmælinga, IS-50, varð aðgengi-
legur í breyttri mynd fyrir tveimur
árum. Þar sé að finna þau grunngögn
sem unnið var útfrá, en einnig liggja
margvísleg önnur gögn til grundvall-
ar bókinni. „Þetta eru gögn víða að
sem ég hef safnað að mér gegnum ár-
in,“ segir hann, en hann hefur unnið
að smærri kortum fyrir Mál og
menningu á undanförnum árum og
þekkir því heim kortagerðarlist-
arinnar vel.
Kortin geyma ríflega 43.000 ör-
nefni, sem finna má í ítarlegri ör-
nefnaskrá aftast í bókinni, og hefur
slíkan fjölda ekki verið að finna í bók
af þessu tagi áður. Þar er meðal ann-
ars að finna nöfn eyðibýla, þó þau séu
horfin sjónum, sem ekki hafa alltaf
prýtt nýrri kort. Þá eru fjórir inn-
gangskaflar í bókinni sem taka til
ýmissa mála er snerta landakort;
ágrip af kortasögu Íslands eftir Örn
Sigurðsson, sem ennfremur er korta-
ritstjóri bókarinnar, ágrip af jarð-
sögu landsins eftir Hauk Jóhann-
esson, kafli um jökla og
jöklabreytingar eftir Odd Sigurðsson
og kafli um flóru og gróður Íslands
eftir Eyþór Einarsson. „Þetta eru allt
fremstu menn á sínum sviðum sem
hafa skrifað þessa kafla. Mér finnst
þeir gefa bókinni aukið gildi,“ segir
Hans.
Ekki ferðahandbók
Hans segist telja að bókin eigi er-
indi við alla þá sem áhuga hafa á land-
inu, þeim fari sífellt fjölgandi í kjölfar
aukinnar umhverfisvitundar og
áhuga á ferðalögum innanlands. „Allt
það fólk sem hefur áhuga á að spá í
landið og kynna sér það, hvaðan það
sjálft er upprunnið, söguna og lands-
lagið – ég held að fyrir það sé þetta
ágætis bók til að skoða,“ segir hann.
Þó er augljóst að Íslandsatlas er
engin ferðahandbók – til þess er hún
alltof stór. „Hún er fremur hugsuð á
stofuborð, í sumarbústað eða jafnvel í
tjaldvagn. Það er auðvelt að fletta
upp í henni nöfnum sem fólk er að
heyra í fréttum eða annars staðar,“
segir Hans. „Auk þess er allt annað
að skoða kort í bók af þessu tagi,
heldur en að skoða kort í bílnum eða í
tölvu. Upplifunin er allt önnur, og
þetta tvennt styður í raun hvort ann-
að.“
Stoltur af unnu verki
Hans segist fagna því framtaki
Eddu-útgáfu, að gefa kortin út í svo
veglegri bók sem raun ber vitni. Ef
bókin gefi ekki nýja sýn á landið, gefi
hún að minnsta kosti betri yfirsýn yf-
ir það en hingað til, og hann segist
stoltur af unnu verki. „Ég get ekki
verið annað en það,“ segir Hans H.
Hansen að síðustu.
Bækur | Viðamesta kortabók um Ísland sem gefin hefur
verið út hingað til, Íslandsatlas, kemur út hjá Eddu-útgáfu
Markar tímamót í
sýn okkar á landið
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra, Hans H. Hansen, korta-
höfundur Íslandsatlass, og Örn Sigurðsson, kortarithöfundur bókarinnar, í móttöku á Bessastöðum í gær.
MENN geta orðið svangir af því að
liggja í sólbaði og þá er ekki ama-
legt að fá sér spælt egg. Hvort akk-
úrat þetta egg, sem er í raun lista-
verk eftir ástralska myndlistar-
manninn Jeremy Parnell, er ætt,
skal látið liggja milli hluta, en hitt
er víst að það er hluti af mikilli
höggmyndahátíð, „Höggmyndir við
hafið“, sem stendur yfir á Tam-
arama-strönd í Sydney þessa dag-
ana.Reuters
Spælegg á
ströndinni

   
  







)%   !" #$$ % &
$(*

%) +%, '( )( "*  +, 

-.",/012!3/
-" -!. +, 
3$33 )! /   -!0  #$$ % &
4'53/ &  # 1 2,& 3!0  # 4!0  1

#%6% 5 )67 #$$ % &

-.",/012!3/ -" -!. +, 
1
7 )3/%
8/ % /& $8 9 :; '91 % &
1%%593 %"3 <% # ,& #$$ % &
://26) 
 ;<3=  ! ,( = > 9" ! #$$ % &
#! :  "::? 3+45-/67899-:+9;4<-










)%   !" #$$ % &
>/+  /3  !" #$$ % &
0 //% ( <   + 03:8! #$$ % &
! //% / $ +"* +, 
? (%+&  & <  @ / A"8 !0  '91 % &
4
 +% 1: "  0 !!" #$$ % &

//  : $!!" '91 % &

/(" A& +  !!" '91 % &
@% "#
 = <3" ' !
 6#%   !" #$$ % &
A"
;/ B! <0  1

3+45-</67899<(<5%/6=56+>56(?-=<






$(*

%) +%, '( )( "*  +, 
3$33 )! /   -!0  #$$ % &
#%6% 5 )67 #$$ % &
1
7 )3/%
8/ % /& $8 9 :; '91 % &
1%%593 %"3 <% # ,& #$$ % &
/:/    CD!D <3" '91 % &
/:/  %)# &:& CD!D <3" '91 % &
1%%5A)3
<% # ,& #$$ % &
* #% ED"  +F  < 6
(
+& AG( A0 <( -6!!" < 6
+@455A4)5>/6
59(?-=<







-.",/012!3/
-" -!. +, 

-.",/012!3/ -" -!. +, 
://26) 
 ;<3=  ! ,( = > 9" ! #$$ % &

 )3/<# E 
8 !0  #$$ % &
9#  ! ,( /! ( % ( </ 0  '91 % &
A: 
6 &6:) -  =D) 2 +0:% & 0 
0/
H; -"  #$$ % &

BC + < <,0!!" #$$ % &
D
/=$  (+&;
 ( @  <8!!"  :
012E%;
 (/;
/// -" -!. +, 
( $, B&C



?;>D6=</6459=<@>55>56<






4'53/ &  # 1 2,& 3!0  # 4!0  1

(+ ,))5%E & - )! G #$$ % &
?%(
&&&5%%A  '0 , !" +0:% & I!:
*F
,,,5<//,

: )! ,& !!" +0:% & 0 
4 &#/
+ 0  =!!" <:
9  5G % '"2 H;! 'D:!" <:
9;
%;& 9& J! J!!!" '91 % &
%&HI  K L ! #;% 0  1

/%%)# ; ! !" #$$ % &
9#+ ++%/%5G % <2 +:* <:
3+45-/67899+1EF











93/& '02! % )
3 #$$ % &
$8

%&#/ A0 # ,& #$$ % &
$; &; #$$ % &
;&)3/ ///" <:& 2" !% &
'); 
 </ '0!0  < !: 60:% &
'++/ 8 #$$ % &
93 6

; # ! #( -,0!0  # ! #( -,0!0 
0(+& A"!  & 3 #$$ % &
"3  !  J!6 <!!" $33
$ % % )! % -3!0  96 !2! D
, /  / AG( A"!  -; !" #$$ % &
J,,
&(/ -; # /!!" #$$ % &






 !"#

$ !" <3 : C4 !8/!! " & !
 60:  
( 08( ( M ; ="6  
C4  /! !: 60:%  " C4  60:N "  8! ( )! 6O:  ::
  3 4 6O: !3 ::  /  3 (
9N+0:6% ) 8/: ) 8/:
9N+0:2  P! :. :;
E 0 -8/: :! " :; ;
+"! )!:0 ) 8/: " %!8/:
9 8 ! O  :;
9N#;3!!" - & " :;
<3:.N8  E,8/: < "!! +"!
P! +" 8/: +
0! <:! 

<  @ ! $ 8/: :; " %!8/:
< F C %3 <:6% <&:0:
+0:6% =& ! " 3 58
+0:!  ! %  8 6 
#;3!!" )  -  <:
:. #! " )  <:
<.
 <3&  " -6O
 5O:,
 '0 3: C !3% 
)!:0 1! 6 E 0 =,0 " < 8
9 )  9N#;3!!"
! ! O   3%  =,0 <3&  "
 <3:.N8