Morgunblaðið - 17.11.2005, Side 36
36 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HER OG hernaðarbrölt hefur
fylgt mannkyninu svo lengi sem
skráðar heimildir lýsa og sögusagnir
ná til og til eru ritaðar heimildir á Ís-
landi sem segja frá vopnaskaki og
hroðalegum meiðingum og drápum.
Íslenskir framámenn hafa ýjað að
nauðsyn þess að stofna her á Íslandi,
ekki síst eftir end-
urteknar hryðjuverka-
árásir undanfarin ár.
Reyndar skil ég ekki
samhengið því þessar
árásir voru gerðar á
þjóðir sem eru gráar
fyrir járnum og vel
vopnum búnar og
kunna að drepa mann
og annan. Nei, ég tel að
Ísland hafi ekki þörf á
þannig her. Hermönn-
um sem eru þjálfaðir
til þess að drepa.
Herinn sem ég vil
skapa er velmenntaður og upplýstur
um lýðræðisleg vinnubrögð. Margar
(flestar) vestrænar þjóðir sem við
gjarnan berum okkur saman við
bjóða sínu unga fólki uppá þriggja
ára almennt bóknám til stúdents-
prófs eftir grunnskólann. Að því
loknu er ýmist herskylda í allt að 16
mánuði eða ungmenni tæld með
gylliboðum og ærnum kostnaði til að
læra að drepa, myrða og meiða fólk.
Menntamálaráðherra Íslands á að
vera stoltur af að kynna fyrir með-
bræðrum sínum í öðrum löndum að
við bjóðum ungmennum okkar uppá
ódýrt og gott nám allt að fjórum ár-
um eftir lok grunnskóla. En ráð-
herra á einnig að gera kollegum sín-
um grein fyrir að kerfið okkar er
búið að vera mjög svo sveigjanlegt
allt frá að gert var ráð fyrir því í
Menntaskólanum í Reykjavík að
hægt væri að lesa tvo bekki saman
(sá möguleiki hefur verið til staðar
síðan á nítjándu öld). En sveigjan-
leikinn varð enn meiri eftir að hið
frábæra áfangakerfi var þróað og
byggt upp hér á Íslandi. Kerfi sem
býður uppá að náminu sé lokið á
tveimur árum, en án þess að gefið sé
eftir um tommu í námskröfum þ.e.
lokið sé að lágmarki
144 einingum. En
áfangakerfið býður
einnig uppá að nem-
endur bæti við sig og
oft ljúka nemendur allt
að 160 til 180 einingum
á fjórum árum. Okkar
herskylda er langt og
metnaðarfullt almennt
framhaldsnám að lokn-
um grunnskóla.
Menntamálaráð-
herra leggur nú allt
kapp á að stytta nám til
stúdentsprófs um eitt
ár. Það á að framkvæma meðal ann-
ars með því að auka við námsefni í
bóklegum greinum í efstu bekkjum
grunnskóla. Stöðugt er áherslan
aukin á bóklegar greinar í grunn-
skóla sem mun enn frekar draga at-
hygli unglinga frá möguleikum verk-
náms. Ég tel að brýnna sé að
stórauka veg og virðingu verk- og
listnáms í grunnskólum landsins en
auka við hefðbundið bóknám. Legg
ég til að menntamálaráðherra kló-
festi eitthvað af „milljörðunum sex-
tíu“ til þess að byggja list- og verk-
námshús við alla grunnskóla
landsins. Að ráðherra einbeiti sér að
því að byggja upp og styrkja þá
þætti sem hafa verið vanræktir í ís-
lensku skólakerfi í stað þess að
hræra í þeim þáttum kerfisins sem
hafa sýnt sig að standast alþjóðlegan
samanburð. En eins og alþjóð veit
hefur íslenska stúdentsprófið veitt
íslenskum námsmönnum aðgang að
virtustu háskólum heimsins. En
þegar talað er um nám til stúdents-
prófs má ekki gleyma að íslenskir
verknámsskólar hafa einnig unnið
þrekvirki við þröngan kost og lítinn
skilning íslenskra mennta- og fjár-
málayfirvalda.
Það er löngu orðið tímabært að
veita peninga af rausnarskap í verk-
nám á Íslandi.
Einnig ætti að stórauka listnám í
íslenskum framhaldsskólum. Gefa
fólki kost á að styrkja og vekja löng-
un til að skapa og búa til. Sjáum til
þess að íslensk ungmenni mæti um-
heiminum vel menntuð, skóluð í lýð-
ræðislegum vinnubrögðum, vopnuð
gítar og mandólíni, ekki byssum og
sprengjuvörpum.
Við sem bæði elskum frið og lýð-
ræði og viljum veg framhaldsskólans
sem mestan verðum að snúa bökum
saman. Styrkjum og stöndum vörð
um íslenskt skólakefi. Verum stolt af
því að reka metnaðarfulla skóla sem
bjóða alla velkomna og veita náms-
þyrstum nemendum menntun sem
stenst allan alþjóðlegan samanburð,
menntun sem gerir nemandann víð-
sýnan og þyrstan í meiri fróðleik og
þekkingu.
Íslenskur her
Gísli Þór Sigurþórsson fjallar
um eflingu náms á framhalds-
skólastigi ’Okkar herskylda erlangt og metnaðarfullt
almennt framhaldsnám
að loknum grunnskóla.‘
Gísli Þór Sigurþórsson
Höfundur er framhaldsskólakennari.
Reykjavík, 17. október 2005
Hr. framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins
Kjartan Gunnarsson
Valhöll
Reykjavík
Á NÝAFSTÖÐNUM landsfundi
Sjálfstæðisflokksins var samþykkt
ályktun, þar sem lýst var yfir stríði
gegn 26. grein stjórnarskrárinnar
og þeim þorra þjóð-
arinnar sem í skoð-
anakönnunum á síð-
astliðnu ári hefur lýst
sig andvígan því að sú
valdheimild embættis
forseta Íslands, sem í
henni felst, verði af-
numin. Með þessari
samþykkt verður að
líta svo á að ekki gef-
ist lengur svigrúm til
að berjast fyrir því
sjónarmiði innan
flokksins, að þessi
grein stjórnarskrár-
innar fái að halda sér. Ég undirrit-
aður, fyrrverandi varaþingmaður
og flokksstjórnarmaður, hlýt því að
segja mig úr flokknum og geri það
hér með.
Greinargerð
Ég hef að undanförnu verið tals-
maður Þjóðarhreyfingarinnar –
með lýðræði. Eitt af markmiðum
hreyfingarinnar er að við yfirstand-
andi endurskoðun stjórnarskrár-
innar sé ekki hróflað efnislega við
26. grein núverandi stjórnarskrár.
Fyrir því eru eftirtalin rök:
Ákvæðið var sett inn í stjórn-
arskrána að vel yfirlögðu ráði þess
alþingis, sem fjallaði um nauðsyn-
legar breytingar á stjórnarskránni
vegna afnáms konungdæmis og
stofnunar lýðveldis að undan-
gengnum ítarlegum umræðum í
nefndum og í báðum deildum þings-
ins. Því mætti kalla þessa grein „ís-
lenska ákvæðið“ í stjórnarskrá, sem
annars er að stofni til dönsk og ber
sterk einkenni viðhorfa 19. aldar.
Ákvæðið var einnig staðfest í þjóð-
aratkvæði sem fram fór um stjórn-
arskrána vorið 1944 og hlaut sam-
þykki rúmlega 95% kjósenda.
Á fyrrnefndu þingi var deilt um
hvort forseti þjóðarinnar skyldi
vera þingkjörinn eða þjóðkjörinn.
Hinu fyrrnefnda fylgdi að forseti
yrði valdalaus toppfígúra, hinu síð-
arnefnda að forseti, kjörinn af þjóð-
inni allri með landið sem eitt kjör-
dæmi, hefði afskipti af
löggjafarstarfinu í um-
boði þjóðarinnar. Þessi
afskipti koma fram
með táknrænum hætti
með því að engin lög
taka gildi, nema for-
seti undirriti þau sem
umboðsmaður þjóð-
arinnar. Af því leiðir
eðlilega að synji for-
seti lögum undir-
skriftar, ganga slík lög
til þjóðarinnar til sam-
þykktar eða synjunar í
þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Þetta jafngilti yfirlýsingu Alþing-
is um að allt vald væri frá þjóðinni
komið, og að það hafnaði því að hér
yrði komið á algeru þingveldi, þ.e.
stjórnskipan þar sem Alþingi hefði
alltaf síðasta orðið um setningu lög-
gjafar. Í þess stað kaus Alþingi að
tempra vald þingsins með þjóðkjöri
forseta, sem hefði frestandi synj-
unarvald. Með því að hafa synj-
unarvaldið aðeins frestandi vildu al-
þingismenn lýsa yfir að þingið hefði
„aðalvaldið varðandi lagasetningu“
og því gilti vilji þess frá synjun for-
seta fram að því að þjóðin kvæði
upp úrskurð sinn í þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Eins og áður segir fóru fram ít-
arlegar umræður um þetta ákvæði
bæði innan þings og utan. Sú skýr-
ing er því fjarri sanni, að þingmenn
hafi afgreitt þetta mál í flaustri eða
ekki gert sér grein fyrir eðli þess
og inntaki á sínum tíma. Sú kenn-
ing, að greinin sé „tilræði við þing-
ræðið“ er fjarstæða ein og grund-
vallarmistúlkun, sennilega
vísvitandi, á markmiðum stjórn-
arskrárgjafans eins og þau koma
skýrt fram í þingskjölum þessa
tíma.
Í stjórnarskrám vestrænna ríkja
er ekki óalgengt að valdi sé teflt
gegn valdi til þess að tryggja að
jafnvægi ríki í þjóðfélaginu milli
hinna þriggja valdþátta, löggjaf-
arvalds, framkvæmdavalds og
dómsvalds. Ákvæði 26. greinarinnar
er af þeim toga. Atburðir á síðustu
mánuðum og árum hafa glögglega
leitt í ljós, að full þörf er á slíku
stjórnarskrárbundnu viðnámi og
mótvægi gegn því að valdið í land-
inu færist á fárra hendur.
Sé þessi valdheimild af forseta-
embættinu tekin, gæti hann eins
verið þingkjörinn. Reynslan sýnir
að þessi valdheimild hefur verið
notuð af hófsemi og varfærni, þar
sem henni hefur aðeins einu sinni
verið beitt á undanförnum 60 árum.
Samt er hún þinginu mikilvægt að-
hald, sem ekki má afnema, þó svo
þjóðinni gefist kostur á að knýja
fram þjóðaratkvæðagreiðslur með
öðrum hætti.
Fyrir þessum sjónarmiðum mun
ég berjast. Eftir fyrrgreinda lands-
fundarsamþykkt hlýtur það að
verða í opinni andstöðu við Sjálf-
stæðisflokkinn og því hlýt ég að
segja mig úr honum.
Með kveðju
Ólafur Hannibalsson.
Bréf til Kjartans
’Með þessari samþykktverður að líta svo á að
ekki gefist lengur svig-
rúm til að berjast fyrir
því sjónarmiði innan
flokksins, að þessi grein
stjórnarskrárinnar fái
að halda sér.‘
Ólafur Hannibalsson
Höfundur er blaðamaður
og rithöfundur.
EIN af málpípum sægreifa, for-
maður sjávarútvegsnefndar Alþing-
is, lét ljós sitt skína í Morgun-
blaðinu 27. okt. sl., í tilefni af
landsfundi Sjálfstæðisflokksins,
eins og þar segir. Þar mátti sjá
mörg gullkornin og raunar nýjar
uppgötvanir svo ekki
sé dýpra tekið í ár-
inni.
„Þjóðarbúið á mikið
undir því að sjávar-
útvegur gangi vel,“
segir formaðurinn
djúpskreiði.
„Sum sveitarfélög
eiga allt undir því að
vel gangi við sjávar-
síðuna,“ ritar djúp-
hyggjumaðurinn á
öðrum stað. „Sjávar-
útvegurinn er því enn
mikilvægari í sjávar-
byggðum en margir
gera sér grein fyr-
ir …“ og hefir margur
vafalaust orðið hlessa
yfir frumleik í hugsun
og orði.
Naumast hafa þó
Vestfirðingar rekið
upp stór augu, enda
ýmsu vanir allar götur
frá árinu 1995, þegar
núverandi sjávar-
útvegsráðherra, og nafni hans,
steinbítskvótagreifinn frá Flateyri,
útmáluðu mikilvægi sjávarútvegs
fyrir þeim í framboðsræðum, og
kváðust aldrei myndu styðja rík-
isstjórn, sem fylgdi núgildandi
kvótakerfi.
Fyrir svik við þau loforð hefir nú
Bolvíkingurinn uppskorið laun und-
irgefni sinnar við pólitíska almættið
í Sjálfstæðisflokknum, enda lærður
í stjórnmálafræðum, þar sem kennt
er sérstaklega að bera kápuna á
báðum öxlum.
Með leyfi að spyrja: Hverjir eru
það í sjávarþorpum Íslands, sem
ekki gera sér grein fyrir mikilvægi
sjávarútvegs? Eiga þeir kannski
heima í fiskiþorpum Vestfjarða?
Eða höfðu þeir á sinni tíð lífsvið-
urværi sitt af vinnu í fiski á Stöðv-
arfirði?
Ætli þeir, sem hafa verið flæmdir
í fylkingum frá búsetu sinni á
landsbyggðinni vegna gripdeild-
arkerfis sjávarútvegsins, þurfi
hurðarskelli úr Vestmannaeyjum til
að upplýsa sig um gildi sjávar-
útvegs? Skyldu þeir, sem enn sitja
eftir í verðlitlum eignum sínum,
ekki hafa áttað sig á til hvers leiddi,
þegar ráðstjórnarmenn tóku að
gefa fáum útvöldum fiskinn í sjón-
um, sem öll afkoma
þeirra byggðist á?
Ofan á allt annað
þurfa þeir svo að
hlusta á að talað sé til
þeirra eins og þeir séu
fífl.
Í Morgunblaðinu 22.
okt. er frá því greint,
að kvóti hafi verið
leigður fyrir 8,8 millj-
arða – áttaþúsund og
áttahundruð milljónir
króna – og mest afla-
hlutdeild flutt frá Vest-
fjörðum. Það skyldi þó
ekki vera að leigan hafi
að mestu runnið til
þeirra sem höfðu feng-
ið aflaheimildunum út-
hlutað ókeypis?
Fyrir einbýlishús í
Reykjavík, sem selst á
112 milljónir, fengjust
12 milljónir á Ísafirði –
en ólíklegt að kaupandi
fyndist.
Víða um land stefnir
í eyðingu byggða við sjávarsíðuna,
og er mönnum lítil huggun í þeirri
uppgötvun Morgunblaðsins um ár-
ið, að sjávarbyggðir í eyði nýttust
vel sem sumarhúsabyggðir.
Það er svo efni í aðra grein að
ræða misnotkun fjölmiðla, þar sem
lénsherrarnir beita auðvaldi sínu
ótæpilega til að skara eld að eigin
köku og launaðir erindrekar þeirra
á þeim vettvangi afflytja allt sem
viðkemur ástandi í útvegsmálum.
Og tala m.a. um sættir á forsendum
auðlindagjalds, sem nemur fjárhæð,
sem er lægri en það sem létt var af
sægreifunum í gjöldum.
Þessum ófagnaði öllum hefir ver-
ið sagt stríð á hendur. Því verður
fram haldið, þar til af léttir þessum
endemis ófarnaði.
Málpípan
Sverrir Hermannsson fjallar
um sjávarútvegsmál
Sverrir Hermannsson
’Hverjir eruþað í sjávar-
þorpum Íslands,
sem ekki gera
sér grein fyrir
mikilvægi sjáv-
arútvegs?‘
Höfundur er fv. form.
Frjálslynda flokksins.
AFGREIÐSLA
dómsmála undanfarið
hefur vakið undrun
almennings. Það er
með ólíkindum, að í
veigamiklum dóms-
málum skuli dóm-
stólar leika sér með
lögfræðilegum klækj-
um, að vísa áríðandi
álitaefni frá dómi.
Það er ekki vansa-
laust, að dómarar
skuli með þessum
hætti grafa undan
réttlætinu í landinu.
Það er ekkert rétt-
læti, að dómarar skuli
hengja sig á auka-
atriði til að þurfa ekki
að fjalla efnislega um
brýn álitamál, sem
komið hafa upp í
landinu. Ljóst er, að
ef dómarnir hefðu
haft til umfjöllunar
ákæru, vegna minni
brota óþekkts manns,
hefðu þeir snarlega
dæmt í málinu.
Breyta verður réttar-
farsreglum til þess vegar, að þær
gefi dómurum ekki sjálfdæmi um
hvort mál, sem kemur til úrlausn-
ar, sé vanhæft, ef þeim
líkar ekki að dæma í
þeim. En önnur mál,
sem ákært er í með
viðlíka hætti og sett
fram með gömlum
hefðbundnum hætti,
ekki.
Það er krafa al-
mennings, að réttlætið,
sé haft að leiðarljósi,
þar sitji háir sem lágir
við sama borð. Mik-
ilvægt er, að öllum
vafa á því hvernig
ákærur eiga að vera úr
garði gerðar, sé eytt.
Þær reglur þurfa að
vera algjörlega ljósar
og einfaldar í allri
gerð. Dómstólar eiga
ekki að geta skotið sér
undan, að dæma í mál-
um, þótt þeim þyki
það óþægilegt, þá eiga
dómarar að fá sér ann-
að starf.
Lögfræðilegir
klækir tröllríða
dómskerfinu
Hreggviður Jónsson fjallar um
dómsmál
Hreggviður Jónsson
Höfundur er fyrrv.
þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
’Það er ekkertréttlæti, að
dómarar skuli
hengja sig á
aukaatriði til að
þurfa ekki að
fjalla efnislega
um brýn álita-
mál …‘