Morgunblaðið - 06.12.2005, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞAÐ ER þarft heilræði í annríki aðventu og jólaundirbúnings. Tímaleysið, ær
því miður einkennir þennan árstíma, bitnar gjarna á þeim sem síst skyldi, börnu
hið besta, og foreldrar flestir vilja síst spara við þau í gjöfum og góðgæti á jólum
gjöf sem börnunum – já, og foreldrunum sjálfum – er mikilvægust alls: nærvera
muna megum við það að tími er ekki eitthvað sem maður á, heldur það sem maðu
Í Brekkukotsannál er yndisleg lýsing á upplifun Álfgríms litla á nærveru afa s
var, og við hvað svo sem hann var að sýsla, þá vissi hann alltaf af afa í nánd, „en h
skemta mér í kálgarðinum, á hlaðinu eða í húsasundinu, var afi minn altaf einhve
alviskufullan hátt … þessi þegjandi nærvera hans … það var eins og að liggja vi
honum það öryggi sem hún girntist.“ (bls.10–11) Þetta er áhrifarík áminning um
barni er svo mikilvægt, að vita af foreldri sínu í námunda. Að vita af því að mamm
amma, taki eftir því og viti af því og gleðjist yfir því. Mitt í leik sínum staldrar ba
að gæta að því hvort foreldri sé í nánd. Svo heldur leikurinn áfram. Því nægir g
En hin þögla og afskiptalausa návist dugar ekki alltaf. Barninu er líka mikilv
pabbi taki eftir því og gleðjist yfir því sem það gerir og getur. Þegar barn kemu
pabba teikninguna sína, eða vill að þau komi að sjá kubbaturninn sinn, þá eru þau umfram allt að leita að stað
skipti máli og sé elskað. Og þá er skiptir miklu máli að taka undir, að hrósa og uppörva. Ekki má heldur gleym
sjálft, en ekki frammistaða þess, afrek eða sigrar sem skiptir máli. Barnið þarf að finna og reyna að foreldrar
það er en ekki það eitt sem það getur.
Verum til staðar fyrir barnið!
Verum til staðar fyrir bar
Eftir Karl Sigurbjörnsson biskup
Karl Sigurbjörnsson
Á UNDANFÖRNUM tíu árum hefur orðið
sú skaðlega þróun á Íslandi að dregið hefur í
sundur með þeim sem hæstar tekjur hafa og
hinum sem hafa lægstu tekjurnar. Þessi þróun
vegur að grunngildum íslensks samfélags og
rótgrónum hugmyndum okkar um samheldni
og ábyrgð. Hugmyndum sem
á hátíðarstundum eru settar í
þann búning að hér eigi að
búa „ein þjóð í einu landi“ eða
markmiðið sé að hér standi
„stétt með stétt“. Þessi orð
koma fyrir lítið andspænis
þeirri hörðu staðreynd að
ójöfnuður hefur vaxið. Þetta
hefur ekki gerst fyrir slysni
heldur er þetta afleiðing
vondrar stjórnarstefnu.
Þessi þróun hófst þegar
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks hreiðr-
aði um sig í stjórnarráðinu.
Þessi þróun er á ábyrgð þing-
manna stjórnarflokkanna sem hafa samþykkt
aðgerðir sem hafa leitt til aukins ójafnaðar. Og
þessari þróun er ekki lokið því slíkar ákvarð-
anir er m.a. verið að taka á Alþingi þessa dag-
ana með samþykkt fjárlagafrumvarpsins.
Skattastefnan
Að undanförnu hafa komið fram óhrekj-
anlegar staðreyndir um að aldraðir og öryrkjar
hafi dregist aftur úr öðrum í lífskjörum.
Ástæðan er sú að í góðærinu hefur það verið
meðvituð pólitísk stefna stjórnvalda í landinu
að halda aftur af hækkun lífeyrisbóta, stemma
stigu við útgjaldaaukningu í félags- og heil-
brigðiskerfinu og lækka skatta á háum tekjum,
fyrirtækjum og fjármagni. Þessi stefna hefur
komið mjög hart niður á lífeyrisþegum.
Einhverjum kann að finnast það harkalegt
að tala um stefnu í þessu sambandi. Engin
stjórnvöld vilji koma illa fram við þá sem hafa
lítið sér til lífsviðurværis eða þurfa á aðstoð
samfélagsins að halda. Þetta er út af fyrir sig
rétt. Stjórnmálamenn vilja vel en pólitískur
rétttrúnaður villir þeim sýn. Þannig geta
ákvarðanir, sem eiga samkvæmt kenningunni
að skapa meiri almenna hagsæld í samfélaginu,
komið mjög illa við einstaka hópa. Og það er
einmitt þetta sem hefur gerst á Íslandi á sl.
áratug.
Það er stefna núverandi ríkisstjórnar Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks að lækka
skatta vegna þess að það er talið vinnuhvetj-
andi og verðmætaskapandi. Sú leið
sem valin var við skattalækkanir á
einstaklingum var að fella niður
hátekjuskatt í áföngum og lækka
almennt tekjuskattshlutfall. Það
segir sig auðvitað sjálft að þessi
leið skilar flestum krónum til
þeirra sem hæstar tekjurnar hafa.
Samhliða þessari lækkun á
tekjuskattshlutfallinu hefur það
svo gerst að skattleysismörkin
hafa ekki haldið í við þróun launa
eða verðlags. Þetta þýðir einfald-
lega að skattleysismörkin hafa
færst niður, fólk er að greiða
skatta af stærri hluta tekna og
fleiri greiða skatta en áður. Skatt-
leysismörkin eru nú við tæplega 72 þús. kr. en
ættu að vera um 86 þús. kr. ef þau hefðu fylgt
neysluvísitölu.
Afleiðingar stjórnarstefnunnar
Þessi skattastefna er í þágu þeirra sem hafa
góðar tekjur en hinum í óhag sem hafa litlar
tekjur. Hún á sinn stóra þátt í því að ráðstöf-
unartekjur þess fimmtungs þjóðarinnar sem
hefur hæstar tekjur hafa hækkað tvöfalt meira
en ráðstöfunartekjur þess fimmtungs sem hef-
ur lægstu tekjurnar.
Stefna ríkisstjórnarinnar kemur fram í því
að um tíu þúsund ellilífeyrisþegum er nú gert
að lifa af tekjum undir 110 þús. kr. á mánuði.
Þeir greiða um 14% af þessum tekjum í skatt
en greiddu 2–3% af samsvarandi tekjum fyrir
tíu árum. Talið er að um 25–30% ellilífeyr-
isþegar falli í þennan hóp.
Annað dæmi: fertugur einhleypur öryrki,
með engar aðrar tekjur en frá almannatrygg-
ingum, fær að hámarki 108 þúsund krónur á
mánuði, greiðir af því rúmlega 12 þúsund krón-
ur í skat
krónum
stæða fo
og vaxta
1995. Þe
tekjum
Afteng
Við af
ríkisstjó
Þessi ein
isgreiðs
launaþr
eyrisþeg
þeirri ka
orðið. Þ
ekki ver
allra í sa
rúmið fy
Í nýú
prófesso
birtar u
þessa ei
máttur r
hækkað
tíma hæ
einhleyp
nærri 40
hópi öry
Laun s
Mikil
anförnu
aldraða
skólum.
á hvað þ
aða sjálf
samban
eyrisþeg
lífeyriss
ingastof
skatt he
unartek
Ríkisstjórn ójafnaðar
Eftir Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur ’… gnotað
velsæ
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
MÆÐRASTYRKSNEFND
Reykjavíkur og Hjálparstarf
kirkjunnar hafa um langt árabil
staðið fyrir jólaaðstoð til heimila
þar sem þröngt er í búi. Íslend-
ingar vilja að allir, hvernig sem
annars er ástatt fyrir þeim, geti
notið jólanna við sem bestar að-
stæður. Þess vegna hafa fjöl-
margir einstaklingar, fyrirtæki
og félagasamtök jafnan verið fús
til þess að ljá þessu hjálparstarfi
lið á aðventunni.
Í fyrsta sinn standa Mæðra-
styrksnefnd Reykjavíkur og
Hjálparstarfið sameiginlega að
jólaúthlutun sem hefst þann 16.
desember að Sætúni 8 í Reykja-
vík. Konurnar í Mæðrastyrks-
nefnd leggja á sig mikla vinnu
fyrir hver jól í Reykjavík og
Hjálparstarf kirkjunnar hefur
sinnt jólaaðstoð um allt land. Við
sjáum þegar á fjölda umsókna að
síst minni þörf er fyrir aðstoðina
nú en oft áður, enda þótt vel ári
almennt séð í efnahagsmálum.
Líklega munu umsækjendur
skipta þúsundum. Í hópi öryrkja,
eldri borgara, einstæðra mæðra
og einstæð
því miður t
verður fjöl
sem á erfit
framfærslu
vel þótt op
aðilar bygg
þessum þjó
félagshópu
kjör verður
ætíð svo að
bundnir er
iðleikar og
áföll munu
hjálparhön
náunganum
fram opinberri aðstoð.
Framfaraspor
Við teljum að samstarf
og hjálparsamtaka um ein
verkefni sé framfaraspor.
eru miklu fleiri með okku
aðstoðinni en okkar samtö
Reykjavíkurdeild Rauða k
Samstarf um jólaaðstoð
Eftir Ragnhildi
Guðmundsdóttur og
Einar Karl Haraldsson
Ragnhildur
Guðmundsdóttir
Einar Karl
Haraldsson
VARNARMÁL Í
RÉTTUM FARVEGI
Geir H. Haarde utanríkisráð-herra átti fund með Nich-olas Burns, aðstoðarutan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, í
Slóveníu í gær. Fór fundurinn
fram að frumkvæði Burns, sem er
þriðji æðsti maður í bandaríska
utanríkisráðuneytinu og fyrrver-
andi sendiherra Bandaríkjanna
hjá Atlantshafsbandalaginu.
Vegna starfa sinna þar þekkir
hann varnarsamstarf Íslands og
Bandaríkjanna vel og ljóst að þau
eru í góðum höndum úr því að
Nicholas Burns kemur við sögu.
Gera má ráð fyrir að fulltrúar
þjóðanna tveggja taki þráðinn
upp að nýju þar sem frá var horfið
innan tíðar. Þær umræður munu
ekki snúast um það grundvallar-
atriði, að á Íslandi verði sýnilegar
varnir. Heldur fyrst og fremst um
það hver þátttaka okkar Íslend-
inga verður í kostnaði við rekstur
Keflavíkurflugvallar.
Frá því að bandaríska varnar-
liðið kom hingað í upphafi fyrir
meira en hálfri öld hefur Morg-
unblaðið lýst þeirri skoðun, að það
væri ekki hingað komið til þess að
við Íslendingar gætum hagnast á
veru þess.
Fyrir nokkrum áratugum komu
upp aðrar hugmyndir, sem nefnd-
ar voru „aronska“ og byggðust á
því, að við ættum að leggja
áherzlu á að hagnast svo sem
kostur væri á varnarliðinu meðan
það væri hér. Morgunblaðið barð-
ist gegn þeim hugmyndum á sín-
um tíma á þeirri forsendu, að að-
staða fyrir bandarískt varnarlið
væri framlag okkar til sameigin-
legrar baráttu frjálsra þjóða
heims og það ætti ekki að vera
markmið okkar að hagnast á
þeirri baráttu.
Eftir því, sem efnahagur okkar
Íslendinga hefur eflzt, hefur
Morgunblaðið ítrekað lýst þeirri
skoðun, að það væri sjálfsagt og
eðlilegt að við tækjum þátt í
kostnaði við rekstur Keflavíkur-
flugvallar.
Því miður þróuðust mál á þann
veg, að við Íslendingar högnuð-
umst verulega á framkvæmdum á
Keflavíkurflugvelli.
En nú er komið að því að við
hljótum að axla að hluta til sjálfir
ábyrgð á því, að öryggis lands og
þjóðar sé gætt. Þess vegna er eðli-
legt að við tökum þátt í kostnaði
við þær varnir. Kostnaður Banda-
ríkjamanna af rekstri varnar-
stöðvarinnar hér er verulegur.
Það er ekki ósanngjörn krafa af
þeirra hálfu að ein ríkasta þjóð
heims taki þátt í slíkum kostnaði.
Viðræðurnar, sem gera má ráð
fyrir að hefjist í kjölfar fundar
þeirra Geirs H. Haarde utanrík-
isráðherra og Nicholas Burns í
gær, munu snúast um þessa
kostnaðarþátttöku okkar. Nú ríð-
ur á að Íslendingar sýni þann
þroska, sem hæfir þjóð, sem hefur
vegnað svo vel, sem okkur. Við
hljótum að horfast í augu við þá
ábyrgð, sem fylgir stöðu okkar í
samfélagi þjóðanna, þegar hér er
komið sögu.
REYKINGABANN
Jón Kristjánsson, heilbrigðis-og tryggingaráðherra, hefur
lagt fram á Alþingi stjórnar-
frumvarp þess efnis, að reyk-
ingar verði bannaðar með öllu á
veitinga- og skemmtistöðum frá
og með 1. júní árið 2007 eða eft-
ir eitt og hálft ár. Það er sér-
stök ástæða til að fagna þessu
frumvarpi.
Allar vísindarannsóknir, sem
máli skipta sýna, að óbeinar
reykingar valda heilsutjóni og
jafnvel dauða. Í ljósi þeirra
rannsókna er auðvitað óviðun-
andi með öllu, að þeir sem ekki
reykja verði að þola afleiðing-
arnar af reykingum annarra.
Tóbak er eitur. Um það verð-
ur ekki deilt. Þetta eitur leiðir
til dauða fólks. Um það verður
ekki deilt. Þess vegna er laga-
setning sem þessi löngu tíma-
bær.
Þar að auki verður húsnæði,
sem mikið er reykt í daunillt og
ónothæft þegar til lengdar læt-
ur. Það eru hagsmunir eigenda
húsnæðis, að það verði ekki
verðlaust vegna reykinga. Sama
á við um bíla, sem reykt er í.
Þeir verða verðminni en bílar,
sem aldrei hefur verið reykt í.
Það hefur mikið áunnizt í að
draga úr reykingum almennt og
meðal ungs fólks sérstaklega.
Raunar hefur svo mikið áunnizt,
að það er tilefni til að íhuga,
hvort hægt er að efna til nýs
átaks, sem leiðir til þess að
reykingar verði í slíku lágmarki
að þær teljist ekki lengur til al-
varlegs heilsufarsvandamáls.
Ekki þarf annað en ferðast
um önnur lönd til þess að sjá
hve miklum árangri við Íslend-
ingar höfum náð á þessu sviði,
sem er okkur til sóma. Á marg-
an hátt getum við verið öðrum
þjóðum til fyrirmyndar í þess-
um efnum.
Frumkvæði ráðherrans og
ríkisstjórnarinnar í heild er
lofsvert og þess er að vænta, að
Alþingi afgreiði þetta mál með
afdráttarlausum hætti.