Fréttablaðið - 25.01.2003, Blaðsíða 24

24 25. janúar 2003 LAUGARDAGUR
Þetta eru sex skjátur, það er núekki meira. Ég hef átt sex til
sjö kindur ansi lengi. Gaman að
þessu. Þetta er svona hobbý,“ seg-
ir Dagbjartur Einarsson.
Þegar Fréttablaðið lagði drög
að viðtali við þennan skelegga út-
gerðarmann og hringdi í GSM-
síma hans varð kona Dagbjarts til
svara. Hún tjáði blaðamanni að
bóndi sinn væri miklum mun lík-
legri til að gleyma farsímanum en
að hafa hann á sér. „Hann er
miklu meira fyrir gemsa á fjórum
fótum,“ sagði hún.
Dagbjartur kom í leitirnar og
Fréttablaðið heimsótti hann í ný-
legt einbýlishús sem hann flutti í
korter fyrir síðustu jól. Það þótti
við hæfi að hefja spjallið á því að
grennslast fyrir um þennan bú-
skap en Grindavík er óneitanlega
þekktari fyrir sjávarútveg en
landbúnað.
„Ég ólst upp við kindur sem
krakki. Var á kafi í því. Pabbi nátt-
úrulega á sjó og ég var ekki gam-
all þegar ég fór að hugsa um
þetta. Síðan, þegar skorið var nið-
ur vegna mæðuveiki árið 1950 til
1951, þá var ég sem betur fer ekki
heima. Var að Skógum í skóla og
mikið feginn að vera ekki við-
staddur því mér þótti vænt um
féð. Þekkti þetta allt af löngu
færi. Rollurnar! Jájá, ég var
ágætlega fjárglöggur og gleggri á
kindur en hesta. Einhvern veginn
gengur mér illa að þekkja hesta.
Þetta er misjafnt. En þá datt þetta
alveg niður. Svo fyrir um 30 árum
fór ég í félag með öðrum og hef
síðan verið með svona sex til sjö
rollur. Ég á líka þrjá hesta.“
Aldrei talað um kvótaleysið
á Suðurnesjum
Dagbjartur er rammur Grind-
víkingur, fæddur þar og uppalinn.
Þegar hann var að vaxa úr grasi
voru um 500 íbúar í plássinu en nú
stendur íbúatalan í um 2.300. Dag-
bjartur vill halda því fram að á
síðasta ári hafi verið mest íbúa-
fjölgun í Grindavík á landsvísu,
þá að sjálfsögðu í prósentum
mælt. Og viðmælandi Frétta-
blaðsins bendir í allar áttir og tal-
ar um ný hverfi þar sem verið er
að byggja. Hvað veldur fjölgun-
inni?
„Útgerð stendur nokkuð vel
hér. Við höfum haldið í horfinu
þótt kvóti hér hafi ekki beinlínis
aukist. Þessi fyrirtæki sem enn
eru starfandi hafa verið að kaupa
kvóta og þetta er á svipuðum
basís og var, sem er allt annað en
annars staðar hér á Suðurnesjum.
Sandgerði, þar er nánast allt farið
eins og það leggur sig. Andskot-
ann ekkert eftir í Keflavík þannig
að það er víðar en á landsbyggð-
inni sem kvótinn hefur farið. Það
er aldrei talað um það! En hérna?
Það þykir ekkert mál. Ætli við
„njótum“ þar ekki nábýlis við
höfuðborgarsvæðið? Telst allt í
góðu lagi þó að kvóti og atvinna
minnki hér. Ætli landsmenn telji
ekki styttra fyrir okkur að fara til
Reykjavíkur en aðra?“
Grindvíkingar sækja einnig
talverða atvinnu í Bláa lónið þar
sem umtalsverð starfsemi er.
Dagbjartur segir mikið af
útlendingum vinna í fiski í
Grindavík, eins og víðar. „Það
þykir ekki lengur við hæfi Íslend-
inga. Mætti halda að þeir teldu
það fyrir neðan sína virðingu. En
þetta er nú það sem ég hef verið
að bjástra við í gegnum tíðina.“
Fyrir tveimur árum sameinað-
ist útgerðarfyrirtækið Fiskanes,
fyrirtæki Dagbjarts, Þorbirni.
Upphafið að veldi Dagbjarts var
þegar hann keypti bát í félagi við
þrjá aðra árið 1965. Árið 1971
hófu þeir söltun og svo jukust um-
svifin smátt og smátt. Dagbjartur
er spurður hvort þarna sé ástæða
þess að hann kalli sig sægreifa?
„Heyrðu, góði minn,“ hlær
hann. „Það er ekki ég sem geri
það! Aðrir sem finna það út. En
verður víst að segjast, miðað við
hvernig þeir eru skilgreindir
sumir, að ég teljist víst einn af
þeim. Auðvitað áttum við kvóta og
ekki hefði það gengið öðruvísi. En
sem betur fer sameinuðumst við
en seldum ekki
og fórum.“
Netadraugar
í vanda
Með góðri
samvisku má
s k i l g r e i n a
Dagbjart sem
fallbyssukjaft
en það er fyrst
þegar talið
berst að
kvótakerfinu
sem blaðamað-
ur má hafa sig allan
við að skrá ummælin
niður.
„Ég trúði bláeygur
á kvótakerfið. Fyrst
og fremst vegna þess að ég hélt að
við myndum ná betri tökum á
veiðunum. Að við værum þá ekki
að veiða meira en góðu hófi gegn-
ir og kvótinn myndi svo aukast.
Því miður hefur þetta ekki gengið
eftir og náttúrulega mikil von-
brigði að ekki hafi tekist að ná
þorskstofninum upp eftir öll þessi
ár, sem nú nálgast tuttugu. Auð-
vitað veldur það manni vonbrigð-
um!
En heldurðu að maður hafi ver-
ið ánægður með það system sem
var áður? Kallað skrapdagakerfi.
Við hér í Grindavík vorum nátt-
úrulega frægir netadraugar og
okkar afkoma byggðist fyrst og
fremst upp á netaveiðum. Vorum
oft að gera það býsna gott. Léleg-
ar vertíðir inn á milli eins og
gengur. Svo komu skila-
boð. Hann
Denni [Stein-
grímur Her-
mannsson] var
sjávarútvegs-
ráðherra á
þessum árum.
Öll net skulu
komin upp á
bryggju eftir
e i n h v e r j a
daga! Hvað
gátum við
gert? Við gát-
um ekki farið
neitt annað. En
togararnir, þá fóru þeir
í karfa og máttu vera
með einhver 15 til 20
prósent þorsk með því.
Við urðum bara að
binda. Auðvitað vildi maður svona
andskotans kerfi í burt! Að hver
fengi bara sinn skammt og spilaði
úr því eftir bestu getu og reyndi
að taka það á sem hagkvæmastan
hátt. Slíkt kerfi hafði verið í loðnu
og eins í síldinni – að það var bara
þetta per bát. Það var sannað í
loðnu og síld að menn voru að
kasta þó komin væri djöfulsins
bræla sem fór bölvanlega með
veiðarfærin. En þegar menn stóðu
frammi fyrir því að þeir máttu
bara taka þessi tonn þá djöfluðust
menn ekki líkt og áður og auðvit-
að var það ákveðin hagræðing.
Það var nú það sem mér fannst
mæla með kvótakerfi í þessu. En
að mér dytti í hug þá að kerfið
þróaðist í það sem það er í dag?
Að menn færu að versla svona
með þetta? Það hvarflaði ekki að
mér og ég veit ekki hvort það
hvarflaði að einhverjum. Var ekk-
ert inni í umræðunni.“
Brask með kvótalaus skip
En hvað er til ráða? Útgerðar-
bóndinn segist því miður ekki
hafa lausnina en ástandið sé að
sönnu óviðunandi.
„Ég skil alveg að þetta fari í
taugarnar í fólki. Hitt er annað
mál að það hefur alltaf gerst í sög-
unni að einhver útgerð hætti. Að
menn sneru sér að einhverju öðru
og seldu bátinn, þess vegna úr
byggðarlaginu. Þetta er ekkert að
gerast fyrst núna í Íslandssög-
unni. Og um leið og einhver bátur
fór úr plássinu kom aflinn úr hon-
um ekki meira þar í land. Þetta er
ekki nýtt þannig. En sjálfsagt eru
meiri peningar í spilinu núna. Bát-
arnir sem slíkir eru einskis virði í
dag. Það er bara kvótinn sem tel-
ur. Þetta fyrirtæki sem ég á nú í
er að selja bát til Ameríku fyrir
einhverjar sjö milljónir! Þetta er
bara hlægilegt. Fínn bátur til að
stunda netaveiðar eins og var
gert. Þetta er langt undir öllu sem
heitir raunvirði. Ég veit ekki hvað
svona bátur nýr myndi kosta. Ein-
hver hundruð milljóna. En þeir
eru nánast einskis virði því ekkert
þýðir að eiga bát ef maður má
ekki fiska á hann.“
Dagbjartur segir liggja í aug-
um uppi að verðmætamatið sé
orðið brenglað, svo ekki sé meira
sagt.
„Það náttúrulega leiðir af sjál-
fu sér. Nú er orðið svo vont að fá
leigukvóta. Hann kostar svo mik-
ið. Menn eru búnir að vera að
braska við það lengi að gera út
kvótalaus skip. Ég hef aldrei botn-
að í því. Hvernig í andskotanum
það er hægt að leigja sér kvóta í
sífellu og svo eru bara einhverjir
örfáir tíkallar eftir? Ég hef aldrei
skilið það en það er svo margt
sem ég ekki skil.“
Þrátt fyrir allt er Dagbjartur
bjartsýnn og telur margvíslega
möguleika í stöðunni fyrir Grind-
víkinga. Hann vill ekki trúa öðru
en þorskstofninn fari að eflast.
„Fjögur ár í röð hefur seiða-
mæling mælst vel og maður verð-
ur að trúa því að það skili sér. Hins
vegar líst mér ekkert á stjórnunina
í síldar- og loðnuveiðum. Þetta hel-
vítis troll! Fiskifræðingarnir hafa
fengið að ráða þessu undanfarin ár
og alltaf hefur verið farið eftir
þeirra tillögum. Þeir geta ekki
kennt neinum öðrum um. En það
gengur allt of hægt að ná þessu
upp. Ég hef vantrú á þessu trolli
úti um allt, að andskotast svona í
loðnunni og síldinni. Við byrjuðum
að veiða síld eftir stopp. Síldin var
friðuð í þrjú ár og alltaf stækkaði
stofninn. En nú næst ekki kvótinn
þó næturnar séu orðnar þrisvar
sinnum stærri en þessir koppar
voru með þegar ég var í þessu.
Haldiði að það sé ekki eitthvað að?
Ég er alveg hissa hvað þessir fiski-
fræðingar eru sljóir gagnvart
þessu. Svo eru kolmunnatroll uppi
um allan sjó. Þeir eru veiðandi svo
og svo mikið af öðrum tegundum.
Væri betra að það fengi að synda
og stækka í sjónum. Ég held það.
Mér líst ekkert á þetta og er ekki
einn um það.“
Dagbjartur Einarsson,
útvegs- og frístunda-
bóndi í Grindavík, liggur
ekki á skoðunum sínum.
Hann undrast sljóleika
fiskifræðinga, bölvar
trollinu, fordæmir kvóta-
kerfið og er til í að opna
veskið ef það má verða til
að Lee Sharpe komi til að
leika fótbolta með Grind-
víkingum.
Trúði bláeygur á kvótakerfið
DAGBJARTUR EINARSSON
FRÍSTUNDABÓNDI:
Segir Grindvíkinga standa ótrúlega
vel miðað við annars staðar á Suð-
urnesjum, en svo virðist að lands-
mönnum þyki í lagi þó þaðan
hverfi atvinna og kvóti.
DAGBJARTUR EINARSSON SÆGREIFI:
Það hvarflaði ekki að honum að fiskveiðikerfið myndi þróast út í slíkt kvótabrask
sem raun ber vitni.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM