Tíminn - 11.02.1973, Blaðsíða 1

\\om miEiÐiR

VEITINGABÚÐ
„Hótel Loftleiöir" er nýjung I hótel-
rekstri hérlendis, sem hefur náð skjót-
um vinsældum. Góðar veitingar, lipur
þjónusta, lágt verð —og opið fyrir allar
aldir!
BÝÐUR NOKKUR BETUR!
Vísir að tæknisafni
— björgun og varðveizla tækja frá upphafi vélaaldar
— MADUH LÆTUR sig dreyma
um aö koma upp tæknisafni, sagði
Þór Magnússon þjóðminjavörður
við Timann i gær. En kann að
eiga langt i land, að sá draumur
rætist, og gegnir mestu að bjarga
þvi, sem enn er til, og koma þvi i
sæmilega geymslu, unz þvi hiotn-
ast sinn scss i fyllingu timans.
Með þetta i huga er hann tekinn
að viða að sér ýmsu frá upphafi
vélaaldar á landi hér — bátavél-
um, vélknúnum samgöngutækj-
um, landbúnaðarvélum og öðru af
þvi tagi, er margt hefur lengi leg-
ið i óhirðu. Sumt af þessu er byrj-
að að dubba upp, svo að það fái
notið sin sæmilega.
Kom ári of seint
á Skagann
— Það er orðið býsna margt,
sem við vildum nú eiga, er farið
hefur forgörðum, og stundum
hefur ekki vantað nema herzlu-
muninn, að það bjargaðist, sagði
Þór. Hugsum okkur til dæmis
fyrstu dráttarvélina, sem kom
hingað til lands — dráttarvél
Þórðar Ásmundssonar á Akra-
nesi. Henni var tortimt árið áður
en séra Jón Guðjónsson kom á
Akranes — maður, sem áreiðan-
lega hefði skorizt i leikinn, ef
hann hefði verið þangað kominn.
Já, þannig varð séra Jón ári of
seint prestur á Skaganum.
Bifreiöir og gamlar
landbúnaðarvélar
Meðal þess, sem Þór hefur
komizt yfir, er svo nefndur Viði-
staðabill frá árinu 1917 og elzti
slökkvibill landsins, sem fenginn
var til Akureyrar 1930, en er þó af
árgerð 1923. Báða þessa bila er nú
verið að dubba upp, og er það
mikið verk, en i góðum höndum.
Sláttuvél frá árinu 1910 hefur
hann fengið frá Grund i Villinga-
holtshreppi og dráttarvél frá 1927
á hann i vonum að Grænuhlið i
Torfalækjarhreppi, er áður hét
Smyrlaberg, svo að nefnd séu
landbúnaðartæki.
— Einu sinni stóð til að koma á
stofn búvélasafni á Hvanneyri,
sagði Þór, og talsvert mun þar tií
af ýmsu tagi, meöal annars
þúfnabani. En ég veit ekki, hve
mikil rækt hefur verið lögð við
varðveizlu þessara véla, enda i
sjálfu sér allt annað hlutverk,
sem Hvanneyrarskólinn á að
gegna, en geymsla gamalia
minja.
Sjóminjum einnig borg-
ið undan tímans sjó
— Alfavél frá árinu 1913 höfum
við eignazt, hélt Þór áfram. Hún
var á sinum tima i Nirði frá
Seyðisfirði. Tvær gamlar gufu-
vélar fengum við úr vélskólanum.
önnur þeirra er frá árinu 1889 og
var lengi notuð til þess að knýja
blásara i fiskhúsi Alliance. Hin er
aflvél Siriusar frá Siglufirði, ár-
sett 1917. Sirius var upphaflega
norksur linuveiðari, er hérlendis
varð þetta skip frægt að fengsæld
á þeim uppgripaárum, er sildin
var eins og krap i sjávarskorp-
unni. Ekki var það samt i eigu Is-
lands-Bersa, en eigi að siöur góð-
ur að þvi nauturinn.
Margt týnt, og
margt i óreiðu
— Maður gleðst yfir hverjum

góðum grip, sem bjargast, hvort
sem hann hefur verið notaður á
sjó eða þurru landi, sagði Þór að
lokum, en horfir blóðugum aug-
um eftir öllu, sem i súginn hefur
farið. Það er svo margt eiliflega
glatað. Aftur er svo sumt hér og
þar, ýmist liggjandi i óreiðu eða i
vörzlum fólks, sem veit eða grun-
ar, hvað það hefur undir höndum.
Hérna úti i örfirisey liggur til
dæmis önnur eimreiðin — hin er i
Arbæ ásamt götuvaltaranum Bri-
etu — og þar er einn gripur, sem
sem höfum augastað á. En það
kostar bæði fémuni og húsrými að
bjarga þessu og varðveita það.
—JH
Þór Magnússon þjóðininjavörður.
Loðnufrysting
í Borgarnesi
— Nýtt verkefni þar vegna takmörkunar
á skelfiskveiðunum á Breiðafirði
Erl-Ileykjavik.— i sambandi við frétt sem birtist i blaðinu i gær um
loðnusöltun bænda, og æskilega upplöku þess múls hjá kaupfclögunum,
átti Tíminn saintal við Olaf Sverrisson, kaupféiagsstjóra i Borgarnesi,
og spurðist fyrir um, livort kaupfélag Borgfirðinga hygðist gera
eitthvað i þeim málum.
Ólafur sagðist ekki geta gefið
neitt út um slikt, það hefði verið
minnst á þetta, en ekkert ákveðið
enáþessu væru ýmis vandkvæði,
svo að sér litist ekki að öllu leyti
vel á hugmyndina.
Hins vegar sagði Ólafur að
Kaupfélag Borgfirðinga myndi i
vetur, svo framarlega sem
nokkur loðna bærist á land á
Akranesi, taka hana til frystingar
fyrir utanlandsmarkað. Það sem
það er aðeins kvenloönan, sem
fryst er gengur um helmingur
magnsins af, og hann ættu
bændur auðveldlega að geta
fengið, vildu þeir hagnýta sér
hann til skepnufóðurs.
Ólafur sagði, að undanfarna
vetur hefði slátur- og frystihúsið
verið hagnýtl til vinnslu á hörpu-
diski vestan frá Breiöafirði, en
sökum takmarkana á veiðunum
nú, hefðu þeir misst þann spón úr
askinum sinum og þá farið aö
svipast um eftir öðrum verkefn-
um. Þá hefðu þeim fundizt þetta
liggja einna bezt við, en að sjálf-
sögðu væri það háð þvi, að loðna
bærist á land við Faxaflóa. Á
sliku ætti ekki að verða mis-
brestur eins og viðhorfið er i dag.
Þeir Borgnesingar þurfa liklega
bara að biða um hrið eftir þvi, að
loðnan færi sig vestar með suður-
ströndinni.
45 VETRA
KOM HANN
í Mosfellssveitina
m. . **•
Gráni gamli var alisprækur og upp meö sér, þegar hann var myndaður I Þormóösdal fyrir nokkrum
ilöguin. — Tímamynd: GE.
LÍTII.L VAb’I leikur á að Gráni
frá Kothúsum cr clzti hesturinn á
landinu. Hann mun nú vera um 45
vetra gamall, cn ckki er vitað
með vissu um fæöingarár hans.
Gráni er frá Kothúsum i Garði, en
hann hcfur aiið allan sinn aldur á
Miðnesi, þar til i vctur, að hann er
i húsi hjá Guðmundi Þorgeirs-
syni, hónda I Þormóðsdal i Mos-
fellssveit.
Gráni gamli er I umsjá
Vilhjálms Lúövikssonar, efna-
verkfræðings, en liann var lengst-
um i eigu afa hans og ömmu á
Hafurbjarnarstöðum, eða að
minnsta kosti frá árinu 1936, til
1969 og eftir það hjá frænda
Vilhjálms á Hafurbjarnarstöðum
á Miðnesi, sem þá fluttist til
Ástrallu og skildi hestinn eftir i
umsjá Árna Jónssonar á Flanka-
. stöðum, þar til nú fyrir skemmstu
að Vilhjálmur kom honum fyrir
hjá Guðmundi i Þormóðsdal.
Þegar Timamenn komu að Þor-
móðsdal til að fá að mynda þann
gamla, lét Guðmundur bóndi i
ljósi nokkra vantrú á að Gráni
vildi fara úr húsi, en hann hefur
nú verið i rúma viku í Þormóðs-
dal. Þegar Guðmundur kom inn i
hesthúsið létu þeir vel hvor að
öðrum, Gráni og hann og kunnu
auðsjáanlega vel við skaplyndi
hvors annars þótt kynnin væru
ekki orðin löng. „öldungurinn”
gekk á eftir bónda út i frostkalda
vetrarstilluna og fór þegar að
rölta um, skoða sig um i hinum
nýju heimkynnum upp til dala, en
eins og komið hefur fram hefur
Gráni ávallt átt heima við sjóinn
á Suðurnesjum. Bóndinn fylgdist
ánægður með rölti Grána á freð-
inni jörðinni og hafði á orði, að
enn væri nokkur dugur i þeim
gamla, þótt ekki væri hann
beinlinis fjörugur, en bæri ellina
vel.
Að vonum eru tennur Grána
Framhald á bls 39