Tíminn - 11.02.1973, Qupperneq 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 11. febrúar. 1973
' •>
á ~

Mann 09 máUfni
Samstoða á Alþingi
Soraskrif í Mbl.
ít*
Samstaða
Alþingi
1 siðustu.viku dró m jög úr þeirri
bjartsýni.'sem ýmsir ólu meö sér
um að ek^Iiði á löngu, þar til
unnt yröi" að hefja einhverja
framleiðslusjtarfsemi i Eyjum,
a.m.k. lo^mivinnslu eftir að
geymsluþtðm;. hefði veriö lokað.
Mikið hp^úþ hefur runnið úr
gignum t)g|4r innsiglingin og
höfnin taj(in i hættu. Hefur
Hafnarmá’l-astjórn nú tilbúnar
áætlanir um að rjúfa nýja leið inn
i höfnina i gegnum Eiöiö, ef inn-
siglingin lokast.
Þjóðin fagnaði þeirri algeru
samstöðu, sem varð á Alþingi s.l.
miðvikudag, er einróma var sam-
þykkt i báöum þingdeildum að
afla 2000 milljóna króna til
neyðarráöstafana vegna náttúru-
hamfaranna i Vestmannaeyjum.
Menn vonuðu, að sú algera
samstaða allra flokka, sem þar
náðist myndi stuðla aö þvi, aö þau
ógeðfelldu skrif, sem stunduð
höfðu verið i stjórnarandstöðu-
blöðunum um þetta alvarlega
mál, þar sem alið var á tor-
tryggni og beitt ódrengilegum
brigzlyrðum i garð einstakra
ráðamanna og hreinum upp-
diktuðum og Gróusögum, sem til
þess eins voru fallnar að kljúfa
þjóðina, þegar á reið að menn
stæðu saman. Þvi miður hefur
mönnum ekki orðið að vonum sin-
um.
Hafa siðan birzt svo svivirði-
legar dylgjur í forystugreinum
Mbl., þrátt fyrir þá samstöðu sem
náðist milli allra flokka um málið
að ekki verður við þagað og má
segja, að óþjóðhollusta aðalmál-
gagns stjórnarandstöðunnar og
stærsta blaðs landsins sé komin
um skör fram, þegar rikisstjórn-
inni er talið það beinlinis til lasts
og ámælis, að hún skyldi teygja
sig svo langt til móls við sjónar-
mið stjórnarandstöðunnar til að
tryggja algera samstöðu á AI-
þingi við lausn á einu mesta falli,
sem yfir islenzku þjóðina hefur
dunið öldum saman.
Siðlaus skrif
Vegna þessara siðlausu skrifa
Mbl. verður ekki hjá þvi komizt
að rekja hér stuttlega aðdragand-
ann að þeirri samstöðu, sem á Al-
þingi náðist i þessu alvarlega
máli, og allir þjóðhollir Islending-
ar hafa fagnað einlæglega.
Strax eftir að náttúruham-
farirnar i Vestmannaeyjum hóf-
ust fól rikisstjórnin tveimur emb-
ættismönnum að gera tillögur um
það, hvernig mæta skyldi tjóni
Vestmannaeyinga og þjóðarbús-
ins vegna eldgossins i Heimaey.
Þeir Jóhann Hafstein og Gylfi Þ.
Gislason voru boðaðir á fund með
rikisstjórninni, þegar embættis-
mennirnir lögðu fram sinar til-
lögur og ráðherrarnir sáu þessar
tillögur jafn snemma og forystu-
menn stjórnarandstöðunnar.
Rikisstjórnin lagði höfuðáherzlu
á samstöðu allra flokka og
þjóöarinnar i heild aö þeim ráð-
stöfunum, sem gripið yrði til
vegna þessa vanda. Embættis-
mennirnir hefðu gert tillögur,
sem afhentar yrðu öllum þing-
flokkum til athugunar og lita bæri
á sem umræðugrundvöll að þvi
takmarki að ná samstöðu allra
flokka um ráðstafanir. Rikis-
stjórnin tók þaö skýrt fram, er
hún afhenti foringjum stjórnar-
andstöðunnar embættismannatil-
lögurnar, aö þetta væru ekki
hennar tillögur og ætlazt væri til
aö fram kæmu athugasemdir og
breytingatillögur allra þingflokka
áöur en rikisstjórnin setti saman
eigið frumvarp, en hún myndi
reyna að freista þess aö um það
frumvarp næðist samstaöa.
Samstaðan
höfuðatriði
Rlkisstjórnin samdi siðan
frumvarp eftir að athugasemdir
Hraunstraum inn leggur vestur með landinu á Ileimaey og ógnar höfninni, en húsin austast i bænum eru ýmist hálf eða öll á kafi í ösku frá
lleimaeyjargosinu.
(T'fma.mynd Gunnar).
þingflokkanna, sem haft höfðu
embættismannatillögurnar, voru
komnar fram. Var alger og ein-
dregin samstaða i rikisstjórninni
um öll atriði þess frumvarps. Um
tillögur rikisstjórnarinnar náðist
hins vegar ekki sú allsherjarsam-
staða allra þingflokka, sem rikis-
stjórnin stefndi að. Var frumvarp
rikisstjórnarinnar þó i veigamikl-
um atriðum mjög frábrugðið
embættismannatillögunum.
Þegar það lá skýrt fyrir, að
samstaða myndi ekki nást á þvi
stigi málsins, en málið þoldi enga
bið, ákvað rikisstjórnin að leggja
fram þingsályktun um heimild til
500 milljón króna bráðabirgða-
lántöku og að þingnefnd allra
flokka gerði tillögur um fjár-
öflunarleiðir.
Rikisstjórnin taldi eðlilegt að
hún reyndi af fremsta megni að
stuöla að þvi að ekki hæfust deild-
ur á Alþingi um svo alvarlegt mál
meðan nokkur von var til að unnt
yrði að ná samstöðu allra flokka
um málið.
Það hefði verið fremur
óskemmtilegt vægast sagt fyrir
það fólk, sem nú á um sárast að
binda vegna jarðeldanna i
Heimaey, ef staðið hefðu á Al-
þingi harðvitugar deilur dögum
saman um það, hvernig og að hve
miklu leyti skyldi afla fjár til að
koma þvi til hjálpar.
Rikisstjórnin ákvað þvi að
draga frumvarp sitt til baka, og
leggja það fyrir þingmanna-
nefndina. I nefndinni teygöu full-
trúar stjórnarflokkanna sig veru-
lega til móts við stjórnarandstöð-
una til að tryggja að samkomulag
næðist. Nefndin bar gæfu til að ná
fullu samkomulagi um málið.
Upphæðin, sem samþykkt var
að afla i Viðlagasjóð á þessu ári,
2000 millj. kr, er hin sama og
rlkisstjórnin hafði lagt til, en fjár-
öflunarleiðir nokkuð aðrar.
Verðbólgan
og launþegar
Rikisstjórnin hafði lagt áherzlu
á, aö reynt yrði að fara þær fjár-
öflunarleiöir, sem leiddu til sem
minnstrar verðþenslu og verð-
bólgu og ekki að ófyrirsynju, þvi
að staða þjóðarbúsins hefur mjög
veikzt við það áfall, að einni
styrkustu stoð i þj.búskap okkar,
stærstu verstöð landsins, er kippt
i burt, og geta rikissjóðs til að
halda verðbólgu i skefjum hefur
verulega minnkað við þessar bú-
sifjar. Enginn neitar þvi heldur
að það er þjóðarhagur að halda
verðbólgu eins mikið niðri og
frekast er kostur.
Meginkjarninn i þvi frumvarpi,
sem rikisstjórnin samdi, var
frestun á ekki framkomnum
kauphækkunum frá 1. marz til 1.
október, en að atvinnurekendur
greiddu þennan skerf, sem laun-
þegar áttu að fá i Viðlagasjóð.
Þessi leið hefði tvimælalaust orð-
ið launþegum minnst fórn og hún
hefði tryggt, aö þeir sem hæsta
hafa kaupiö og mesta kauphækk-
un eiga aö fá 1. marz n.k. hefðu
greitt hæsta upphæð i Viðlagasjóð
þetta timabil. Þessi leið hefði
komið i veg fyrir verðlags-
hækkanir, þar á meðal hækkanir
á landbúnaðarvörum, sem kaup-
hækkunin leiðir af sér lögum
samkvæmt. Af kauphækkuninni,
sem kemur til framkvæmda 1.
marz verða launþegar að greiöa
beina skatta, en þeir heföu ekki
greitt beina skatta af framlagi
sinu til viðlagasjóös ef það hefði
verið tekið i formi frestunar á
óframkominni kauphækkun.
Þá er og rétt að hafa I huga, ef
telja á fram kosti frestunar kaup-
hækkunarinnar umfram aðrar
leiöir, að sú kauphækkun, sem nú
kemúr til framkvæmda og nemur
ásamt visitölubótum, sem koma
til greiðslu 1. marz, 12-13%, hlýt-
ur að koma fram I verölagi mjög
fljótlega, m.a. vegna þess aö
rikisstjórnin hefur haldið svo stift
aftur af verðhækkunum undan-
farin misseri, að ókleift verður að
neita fyrirtækjunum um að tekið
verði tillit til þeirra miklu
kostnaðarhækkana, sem þetta
veldur við framleiðslustörfin og
kemur til viöbótar þeim álögum,
sem lagðar verða sérstaklega á
fyrirtækin vegna fjáröflunarinn-
ar i viðlagasjóð.
Þessar verðlagshækkanir
verða að visu bættar með visi-
tölubótum, ef ekki semst um ann-
að, en verðbætur skv. kaup-
greiðsluvísitölu koma til fram-
kvæmda aðeins á þriggja mánaða
fresti og frá 1. marz til 1. júni
verða launþegar að bera þessar
verðlagshækkanir bótalaust. En
siðan koma verðbætur og þá held-
ur skrúfan áfram með auknum
hraða og launþegar og aðrir hafa
reynslu af þvi, hvernig slik verð-
bólgustökk enda.
En um þessa leið rikisstjórnar-
innar vildu þingmenn ekki sam-
einast.
Rikisstjórnin beygði sig fyrir
þvi, vegna áðurgreindra ástæðna
um nauðsyn samstöðu og þjóðar-
einingar i þessu alvarlega máli,
þótt allir, þeir, sem eitthvert
skynbragð bera á efnahags- og
atvinnumál viti mætavel að það
er enginn grundvöllur fyrir þvi að
þjóðarbúið geti staðið nú undir
kauphækkunum, sem von er til að
verði raunhæfar kjarabætur. Og
nú er vissulega ekki timi til verk-
falla, eins og Hannibal Valdi-
marsson félagsmálaráðherra,
lýsti yfir.
En með þjóðareiningu i huga
gekk rikisstjórnin til móts við
stjórnarandstöðuna og tryggði
samstöðu allra flokka um 2000
milljón króna fjáröflun vegna
náttúruhamfaranna i Vest-
mannaeyjum, en það er sama
upphæðin og stjórnin hafði lagt til
i sinu frumvarpi, eins og fyrr
sagöi.
Óþjóðhollusta,
ódrengskapur
og ósannindi
Meöan á samningaumleitunum
stóð i þingmannanefndinni gerði
Mbl. allt sem það mátti til þess að
æsa almenning upp i þessu máli
um þærtillögur, sem ríkisstjórnin
hafði gert. Var það gert vafalaust
i þeirri von, að æsingamenn, sem
hafa Mbl. — asklokiö fyrir him-
inn, myndu stappa stálinu i þing-
menn stjórnarandstööunnar til að
vera á móti svo mikilli fjáröflun
og rikisstjórnin hafði lagt til og að
heimta erlendar lántökur og biðja
um gjafafé.
Leyfði Mbl. sér þá ósvifni að
birta embættismannatillögurnar,
sem hér voru nefndar að framan
sem frumv. rikisstjórnarinnar og
má furðulegt telja, ef það hefur
verið gert að undirlagi formanns
Sjálfstæðisflokksins, sem fékk
embættismannatillögurnar i
hendur eins og ráðherrarnir á
sérstökum fundi i rikisstjórninni.
Jóhann Hafstein átti einnig sæti i
þingmannanefndinni og vissi þvi
að frumvarp rikisstjórnarinnar
var allt annaö en embættis-
mannatillögurnar. Hann virðist
hins vegar ekki hafa haft neinn
áhuga á að leiðrétta þessi ósann-
indi Mbl.
En samkomulag náðist i þing-
mannanefndinni vegna þess að
þessi sóðaskrif Mbl. höfðu þver-
öfug áhrif á almenningsálitið en
Mbl. hafði ætlazt til. Hafa skrif
blaðsins vægast sagt orðið þvi til
ævarandi hneisu. Menn eru
reyndarýmsu vanir úr þeirri átt,
en á slfkum alvöru- og erfiöleika-
timum eru menn viðkvæmari fyr-
ir þeim ódrengskap ósannindum
og óþjóðhollustu, sem virðist vera
sá þrifótur, sem Mbl. stendur á I
stjóínmálaskrifum sinum þessar
vikúrnar.
ffeipöun mála I Heimaey I byrjun
sibUstu viku opnuðu llka augu
áll.ra fyrir þvi, hve alvarlegir
hlUtitivoru að gerast og aö sizt
■n|ö£l'lagt að afla 2000 mill-
:ofia með sérstakri fjáröfl-
ah lands til viðbótar við
gEspP erlent og innlent og lán-
tökur ; þegar kæmi til stærstu
átalcahna vegna endurreisnar
byggðár i Eyjum. Þrátt fyrir til-
raunir Mbl. tókst þvi alger sam-
staða á þingi um ráðstafanir I
þessu gifurlega þjóðaráfalli.
Þannig er sam-
komulaginu
fagnað
En I forystugrein Mbl. á föstu-
dag koma vonbrigðin i ljós. Þá er
Framhald á bls 39