Tíminn - 06.05.1973, Blaðsíða 37

Sunnudagur 6. mai 1973.
TÍMINN
37
Gustaf Eiffel, maðurinn sem
hannaði hinn umdeiida Eiffelturn.
háan og nógu viðan, til að fæturn-
ir kæmust fyrir, væri loftið i
hólknum þyngra en turninn.
Þannig er meistaraverk Gustafs
Eiffel hannað.
Gullnáma
Parisarborg, sem opinberlega
á turninn, veitti Eiffel 1,5 milljón-
ir franka til byggingarinnar.Þær
6,6 milljónir, sem eftir voru út-
vegaði hann með lánum gegn um
nýstofnað félag um turninn, sem
fá átti hluta af tekjum af i turnin
um næstu 20 árin.
Allt fra upphafi varð turninn ó-
hemju vinsæll. A fyrstu sex mán-
uðum hans fóru nær tvær milljón-
ir manna upþ i topp hans og hafði
félagið af þvi 6,5 mil-jóna franka
tekjur. Engin furða þótt turnfé-
lagið hafi siðar barizt með öllum
ráðum gegn þvi að turninn yrði
rifinn. Hann er hreinasta gull-
náma og nú orðið heimsækja
hann um tvær milljónir manna
árlega.
Það eru ekki aðeins lyftumið-
arnir, sem gefa tekjur, heldur
einnig hin stóru veitingahús, sem
eru á hæðum turnsins. Auk þess
er minjagripasala og leigutekjur
af útvarps- og sjónvarpsloftnet-
um á toppinum. Þau loftnet
hækkuðu turninn um 20,10 metra,
þannig að hann er nú 320,75 metr-
ar á hæð.
Seldurí brotajárn
Árið 1906 var efnt til kapp-
hlaups upp tröppur turnsins, sem
eru 1879 að tölu. 120 þátttakendur
gáfu sig fram og það var feitlagin
Parisarfrú, sem komst upp á
fyrstu hæð á 8 minútum. Þjálfað-
ur iþróttamaður sló metið með
þvi að hlaupa á sama tima upp á
aðra hæð með sementspoka á
bakinu.
Arið 1912 ætlaði Austurrikis-
maðurinn Reichen að reyna
vængi nokkra, sem hann hafði
smiðað, með þvi að fljúga frá
toppi turnsins. Ásamt nokkrum
vinum og forvitnu fólki tók hann
lyftuna upp, en féll allur ketill i
eld, er hann leit niður. Fólkið vildi
þó ekki láta undan honum að
hætta og nokkrir segja, að honum
hafi meira að segja verið hjálpað
út fyrir handriðið. t dag er til
mynd af holunni, sem veslings
maðurinn myndaði i jörðina, er
hann lenti.
Tékkneskur svikahrappur, sem
kallaði sig Lustig greifa, seldi
Eiffelturninn árið 1925. Hann not-
aði sér sögusagnir, sem gengu
með vissu millibili um að nú ætti
að fara að rifa turninn. Hann seldi
manni nokkrum turninn til niður-
rifs og fékk fyrirframgreiðslu að
hluta. Yfirvöldin gátu þó komið i
veg fyrir að „eigandinn” hefðist
handa.
Þegar turninn varð 75 ára árið
1964, var i fyrsta sinn litið á hann
sem fjall. Fjórir franskir fjall-
göngumenn lögðu af stað upp
vesturhlið „fjallsins” með allar
græjur og bundnir saman með
nælonkaðli. Tveir sjónvarps-
menn, vanir fjallgöngum, fylgdu i
kjölfarið og allt Frakkland fylgd-
ist með. Tveir atburðir gerðust á
leiðinni.Sá fyrri, þegar mennirnir
voru að komast upp á pallinn á
fyrstu hæð, sem er 115 metra
tbúð Eiffels í toppi turnsins
uppi, en hann skagar dálitið út
fyrir veggina. Hinn þegar menn-
irnir voru komnir i 200 metra
hæð. Skyndilega spratt ungversk-
ur ferðamaður, klæddur jakka-
fötum og blankskóm úr úr grind-
inni. Hnn kilfraði rösklega upp á
við og veifaði til sjónvarpsmann-
anna um leið og hann fór fram úr
þeim.
Lögreglan náði þó Ungverjan-
um, svo hinir gætu haldið áfram
án samkeppni. Ferðin upp tók
fimm klukkustundir og á toppn-
um var reistur fáni sjónvarps-
stöðvarinnar.
Mikilvægtstarf
Árið 1957 var sett rúmlega 20
metra hátt sjónvarpsloftnet á
turninn./i en löngu áður höfðu þó
verið þar mikilvæg útvarps- og
sjónvarpstæki. t fyrra striði
gegndi turninn hlutverki i hler-
unartækni og njósnastarfsemi.
Stjórn turnsins er hreykin af
■ honum, en er þó illa við að tala
um eitt atriði I sögu hans, sem sé
hversu margir hafa framið þar
sjálfsmorð um dagana. Meðaltal-
ið er fimm manns á ári og alls
rúmlega 400 nú. „Hvers vegna
stekkur fólk ekki i Signu i stað-
inn?” spyr einn af starfsmönnum
turnsins. „Það kostar ekkert og
er miklu einfaldara”.
Raddirþær sem heimta turninn
rifinn, heyrast enn, en turninn
stendur enn jafntraustur og þegar
hann var byggður og virðist yfir
allt hafinn. Sjöunda hvert ár er
hann málaður og tekur það næst-
um tvö ár i hvert sinn. Málningin,
sem þarf, er hvorki meira né
minna en 35 lestir. Um leið er far-
ið yfir öll samskeyti og til þessa
hefurekkiþurftaðskipta um einn
einasta balta. Fátt bendir til þess,
að Eiffelturninn hverfi i bráð,
hann er orðinn allt of áhrifamikið
vörumerki Parisar og jafnast á
við frelsisstyttuna, Big Ben og
Péturskirkjuna. Það sem ef til
vill er þyngra á metunum, er að
allir sjónvarpsnotendur i Paris fá
myndina þaðan.
Eftir þvi sem árin hafa liðið,
hefur fólk vanizt „þessari við-
bjóðslegu samannegldu járnó-
freskju”, sem þrátt fyrir hárná-
kvæma reisn sina og fagran stil er
verðugt minnismerki liðinnar
járnaldar —• aldarinnar þegar
járnbrautir og stærstu brýr
Evrópu úr járni urðu til.
S.B.
„BORÐIÐ ALDREI MEIRA
EN ÞIÐ ÞURFIÐ
if
segir japanskur hjartasérfræðingur
FYRIR skömmu dvaldist
hér á landi Saichi Hosoda,
japanskur sérfræðingur í
hjartasjúkdómum og yfir-
læknir gjörgæzludeildar
hjartasjúkra á stóru
sjúkrahúsi i Tókió. Hosoda
hélt fyrirlestur á
Landspita lanum fyrir
lækna og stúdenta og ræddi
um hugsanlegt samstarf
Japana og islendinga í
hjartavernd og lækningum
á hjartasjúkdómum, en
japanskir hjartalæknar
hafa átt bréfaviðskipti við
stjórn H jartaverndar
undanfarið hálft ár. Enn er
það samstarf á umræðu-
stigi og fátt af því að segja,
en blaðamanni Tímans
gafst tækifæri tii að ræða
við Hosoda um hjartasjúk-
dóma í Japan, hugmyndir
hans um ástand þeirra
mála hér hjá okkur og
fleira.
— Það kom mér mjög á óvart
að koma hingað, sagði Hosoda. —
Landið var i minum huga tengt is
og kulda, en svo reynist hér vera
dásemdar veður og allt öðru visi
umhorfs en ég hafði búizt við.
Astandið hjá ykkur i hjarta-
sjúkdómum er alvarlegt, eins og
annars staðar á Norðurlöndum.
Hjá okkur er það heldur betra en
tiðni þeirra fer þó stöðugt
vaxandi i Japan. Hún er 1/3 til
helmingur þess sem gerist með
Evrópuþjóðum, en var aðeins 1/5
fyrir 20 árum.
Sumt er likt með Japan og
fslandi. Löndin eru bæði litlar
eyjar, tiltölulega einangraðar, og
báöar þjóðirnar neyta mikils fisk-
metis eða hafa a.m.k. gert það til
þessa.
Annað er hins vegar ólikt. Þið
hafið gott, hreint loft, Reykjavik
er kyrrlát borg og hér er mann-
fjöldi miklu minni en hjá okkur.
Viö Japanir búum aftur á móti við
mikla mengun, og ys og þys eykur
á streitu okkar.
Kjötát — aukning
hjartasjúkdóma
Kjötát hefur aukizt mjög i
Japan með aukinni velmegun,
sömuleiðis neyzla korns og
mjölvöru og hjartasjúkdómar
einnig. Eflaust á mataræðið sinn
þátt i aukinni tiðni þessara sjúk-
dóma, en einnig breyttir lifnaðar-
hættir og streita. Það er ekki
aðeins hvað menn borða, sem
veldur hjartasjúkdómum, heldur
hve mikið, og aukin velmegun
veldur ofneyzlu. Það er hollast að
Framhald á bls 39
Frá
Náttúruverndarráði
um auglýsingar
meðfram vegum
Náttúruverndarráð vekur athygli á 19.
grein náttúruverndarlaganna, en þar
segir: „óheimilt er að setja upp
auglýsingar meðfram vegum eða annars
staðar utan þéttbýlis. Þó er heimilt að
setja upp látlausar auglýsingar um at-
vinnurekstur eða þjónustu eða vörur á
eign, þar sem slik starfsemi eða fram-
leiðsla fer fram. Hvers konar áletranir á
náttúrumyndanir eru óheimilar.
Spjöld með leiðbeiningum fyrir vegfar-
endur, svo sem um leiðir, nöfn bæja, án-
ingastaði, þjóðgarða og friðunarsvæði
falla ekki undir ákvæði þessi”.
Náttúruverndarráð úrskurðar vafaatriði.
Náttúruverndarráð