Tíminn - 20.05.1973, Blaðsíða 3

Sunnudagur 20. mai 1973
TÍMINN
3
t dalbotnum renna yfirleitt
vatnsmiklar ár og meðfram
bökkum þeirra er góöur jarðveg-
ur. Vegna sólarhitans verður hið
venjulega lágvaxna birki oft að
háum kjarrskógi og sums staðar
eru mikil tré, að visu heldur
kræklótt og undarleg i laginu.
1 skógardölunum er megin-
landsloftslag. Vorið kemur seint,
laufið springur út i júni, en fellur
ekki fyrr en i október, jafnframt
þvi sem frostiö kemur aftur á
daginn. Næturfrost er iöulega allt
sumarið.
1 Qingua-dalnum við Hvarf
kemur sólin ekki upp fyrr en seint
af degi og hverfur eftir fáar
stundir. A heiðskirum sumardegi
getur hitinn þarna orðið yfir 20
stig, en um leið og sólin sezt, kóln-
ar á ný og frystir. betta virðist
ekki hafa skaðleg áhrif á gróður-
inn.
Erfitt getur verið að komast
leiðar sinnar gegn um kjarrið i
dalnum. betta er heimskauta-
frumskógur og samanflæktir
runnar og tré. A stöðum þar sem
snjór sezt ekki að einhverra hluta
vegna, geta birkitrén orðið furðu-
lega há og bein. Mælzt hafa yfir
tiu metra háir stofnar og fundizt
hafa tré með 300 árhringum. I dal
einum við Taserminut-fjörð var
um aldamótin fellt tré meö 367 ár-
hringum og stofninn var, 128 sm i
þvermál. bessir grænlenzku dalir
eru eins og vin i eyðimörk, þegar
þangað er komið eftir ferðalag
um isi þakið haf og auðar, brim-
sorfnar klettastrendur.
Eskimóar
Nú á timum koma stöku sinnum
gestir i þessa dali, oft með löngu
millibili. bað eru laxveiöimenn,
hirðar og einstaka ferðamaður. A
miðöldum var hins vegar lif og
starf á þessum slóðum. bað hófst
með Eiriki rauða i lok tiundu ald-
ar. Hann kom með 25 skip, fimm
hundruð manna, skepnur og vist-
ir.
Islendingarnir hófu fjárrækt,
stunduðu veiðar, bæði á landi og
sjó og fóru oft langt norður með
ströndinni. beir sáu aldrei Eski-
móa, en fundu merki eftir þá. Vel
getur hugsast, að þá hafi verið
Eskimóar annars staðar á Græn-
landi. Merki eftir þá hafa fundizt
norð-vestan á eynni, sennilega
2000 árum eldri en okkar timatal.
Viðar hafa fundizt merki þeirra,
sem eldri eru en byggð norrænna
manna á landinu.
Um það bil öld eftir „innrás”
Eiriks rauða, komu Thule-Eski-
móar frá Kanada til N-Græn-
lands.
beir færðu sig suður vestur-
ströndina og komust i samband
við Islendinga. Með timanum
settust nokkrir þeirra að i byggö-
inni.
Grænlenzka þjóðfélagið þarna
stóð með mestum ’flóma um 1200
og þá munu ibúar hafa veriö 4000-
5000. En tveimur til þremur öld-
um siðar, var það horfiö. Siöustu
sögulegar heimildir um þetta
samfélag eru frá árinu 1410, en
minjar.sýna, að norrænt fólk hef-
ur verið á Grænlandi um 1500.
Enginn veit með vissu hvað
gerðist. Hvort þaö voru Eski-
móarnir, sem gerðu út af við ts-
lendingana, eða hvort upp kom
farsótt, loftslagsbreyting eða
hvað. Sumir telia, að fólkið hafi
blandazt Eskimóum, eða hrein-
lega úrkynjast. Ýmislegt bendir
og til þess, að enskir sjóræningjar
hafi herjað i Austurbyggð, og aö
fólkið hafi ef til vill flúið til
Evrópu, og ef til vill Ameriku,
sem var vel kunn, þar sem Leifur
fann hana árið 1000 eöa þar um
bil.
Rústir
Hin nýja saga Grænlands hefst
með Hans Egede, sem starfaði að
trúboði frá 1721-1736. Synir hans
héldu starfinu áfram ásamt fleiri
trúboðum. 1814 leysist samband
Noregs og Danmerkur upp, eins
og allir vita, en eyjarnar urðu
áfram undir danska konunginum.
Nú á timum er Grænland hluti
Danmerkur og tengslin eru þaö
mikil, að ibúar Grænlands eru
mikið blandaðir Norðurlandabú-
um.
Framhald á bls 39
Nú á timum eru Eskimóar mjög blandaöir. Faöir þessara barna er danskur.cn móöirin innfædd

Laugavegi 178 * Sími 86-700
NÚ ER RÉTTI TIAAINN
til að skipta frá Bridgestone-snjódekkjum
yfir á Bridgestone-sumardekk
Bridgestone í fararbroddi ár eftir ár
Þú getur treyst Bridgestone
Umboðsmenn um allt land