Tíminn - 20.05.1973, Blaðsíða 15

Sunnudagur 20. mai 1973
TÍMINN
15
Thor Vilhjálmsson, rithöfundur i stássstofu sinni. Veggirnir eru þaktir af konst. Yfirleitt eru þetta
smámyndir, sem listamennirnir sjálfir hafa fært skáldinu og mér er sagt aö engin mynd f húsinu sé
keypt, heldur séu myndirnar skiptimynt i samskiptum rithöfundar og málara. A myndinni má greina
verk eftir Kjarval, Scheving, Sverri Haraidsson og ýmsa flciri.
,,Það eru ýmsir málarar, sem skrifa vel. S,vo auövitað er samband á
milli hlutanna. Að visu eru ekki allir málarar þannig að þeir njóti sin i
rituðu máli. Þeir hugsa ekki þannig”. (Thor Vilhjálmsson i viötali).
og örlögin eru sameiginleg, þvi
að það eru vissar staðreyndir,
sem ákvarða örlög okkar allra.
Það er þvi firra, ef rithöfundar
láta eins og þeim komi ekki það
við, sem skeður utan landhelgi
okkar.
— Hvað um málfrelsi og bar-
áttu vissra rússneskra og griskra
listamanna og visindamanna fyr-
ir andlegu frelsi?
— Það eru nokkrir hugrakkir
menn þarna að berjast fyrir þvi,
sem i rauninni ætti að vera sjálf-
gefið, að mega segja hug sinn all-
an. Tala eins og samvizkan býður
þeim. Samkvæmt eðli fasismans,
sem eru trúarbrögð fólskunnar,
er reynt að berja alla list. Hjá
Bernard Shaw er Fjandinn
excentriskur og hefur sál og er
listelskur og gáfaður, en hjá fas-
istum er þetta alltaf sama and-
lausa bullan.
Ég trúi þvi vissulega, að það sé
sameiginleg barátta: að varð-
veita sannieikann og hið talaða
orð. Það var einhvern tima verið
að minnast á guðsröddina i
brjósti mannsins, að hún sé það,
sem listamanninum beri að
hlusta eftir. Honum beri ekki að
þjóna neinum skrifstofukorpór-
öllum landsins, né að flytja neins
konar boðskap út af þeirra kon-
tórum.
—- Hvað segirðu um þessi mál i
sósialistisku löndunum?
— Mér finnst það fjandi hart.
Sósialisminn átti einmitt að gera
manneskjuna frjálsa. Það, sem
er i rauninni eðli fasismans, er
óeðli i sósialismanum. Ég vil ekki
að sósialisminn gangi aðeins út á
það að gefa fólki að éta, þótt
reyndar sé það höfuðkostur. Ég
hefi svo sannarlega ekki á móti
þvi, að hann sé praktiseraður,
sem mötuneyti, en það verður
lika að lofa fólki að lifa sálarlifi.
Ég er sannfærður um að það sé
hægt að samræma þetta.
— Hvað segirðu um neyzlu-
þjóð?
— Menn eru núna farnir að
gera sér grein fyrir þvi, að ef þeir
ekki gæta sin, mun mannkynið
kafna i óþverra. Það er einkum
og sér i lagi ungt fólk, sem gerir
sér grein fyrir þessu: skilur það
betur en okkar kynslóð gerði. Að
visu má segja sem svo, að hver
kynslóð verður að bjarga heimin-
um, Ég trúi sem sé ekki á endan-
Thor segir: ,,Ég hefi ekki haldið neina málverkasýningu. Vil ekki setja
mig isteilingar og vera hátiðlegur. Þetta er nokkuð, sem ég geri mér til
unaðssemdar, ekki ui að kássast upp á annarra manna jússur”.
lega lausn. Mesta vonin er fólgin i
þvi fólki, sem nú er að vaxa upp.
Andóf þess gegn prjáli, er til
dæmis athyglisverð. Það var
skiljanlegt, að fólk, sem alltaf
hafði verið fátækt, reyndi að afla
sér og sanka að sér alls konar
hlutum, sem það hafði i rauninni
ekki neina sérstaka þörf fyrir.
Sumir menn urðu bókstaflega óð-
ir, þegar það kom vinna og pen-
ingar og þeir héldu áfram að
þræla dag og nótt, löngu eftir að
þeir voru búnir að eignast allt,
sem þeir höfðu þörf fyrir og þeir
eyðilögðu i sér magann og taug-
arnar og hjartað og allt, sem heiti
hefur, þvi að þeir gátu ekki hætt.
Við þurfum að gera mikinn grein-
arraun á vinnu fyrir frumþörfum
og vinnu, sem menn leggja á sig
fyrir helvitis hégóma og prjál.
— Finnst þér vera still yfir ís-
landi.
— Nei. Annars er þjóðlegur
still yfir fáeinum gamalmennum
á Islandi. Ég las tslendingasög-
urnar norður á Húsavik, heima
hjá foreldrum minum og einu
sinni stóð jafnvel til að ég yrði
part úr vori eins konar skrifari
hjá Guðmundi á Sandi, þeim góða
manni og það hefði aldrei staðið
til, ef ég hefði verið fákunnandi
um fornsögur. Ég held að við sé-
um að þvi leyti til frábrugðnir
gömlu mönnunum, að við dáum
sögurnar bókmenntalega, stil-
fræðilega, en erum ekki persónu-
legir vinir Njáls og Gunnars á
Hliðarenda, eins og garnla fólkið
var, og fornritin eiga sinn gilda
þátt i þeirri virðingu, sem borin
kann að vera íyrir rituðu máli á
Islandi.
„Myndlistin hefur verið náttúrleg fyrir sig. Ég ætla ekki að halda nein sunnudagserindi um það hvað
myndlistin er og hvað ekki. Ég hefi fyrst og fremst gaman af að skoða myndir. Ég hefi oft verið mjög
upplagður á söfnum, þegar aðrir eru farnir heim. Ég geri mér þetta til yndis-auka”, segir Thor
Vilhjálmsson um myndlist sina.