Tíminn - 20.05.1973, Blaðsíða 11

Sunnudagur 20. mai 1973
TÍMINN
II
Amelai Kaiser er þýzkættuö, eins og margir stórjaröeigendanna í
Suður-Chile. Hún hefur byggt kofa á jaröeign sinni, þar eö stjórnin
gerir upptækar allar jarðir, sem eigandinn dvelur ekki á nokkurn hluta
ársins.
♦------------------------
Beztu bújarðir Chile eru i suöur-
hluta landsins og stórjarö-
eigendur þar höfðu augðazt vel.
En nú taka smábændur og iand-
búnaðarverka menn við stór-
jöröunum.
ekki nytjuðu. Landbúnaður Chile
er ennþá vanþróaður og það
verður að flytja inn mikið magn
landbúnaðarafurða.
Alþýðustjórnin gerir ráð fyrir
að um tvö þúsund og fimm
hundrað stórjarðir hafi verið
gerðar upptækar i stjórnartið
hennar til loka ársins 1972.
Þorir ekki að byggja herra-
garð
Upptökur stórjarðanna ganga
ekki alltaf þegjandi og hljóða-
laust fyrir sig. Þá er grátið.sár-
bænt og stundum jafnvel hleypt
af skotum. Harmrænar sögur eru
sagðar af evrópskum land-
nemum, sem komu vestur um haf
með tvær hendur tómar og reistu
sér hörðum höndum byggðir og
bú i suðurhéruðunum, sem Chile-
menn sjálfir sýndu þá litinn
áhuga.
Nýbyggjar þessir urðu hins
vegar fljótt að auðugum góss-
eigendum, sem margir keyptu
sér ibúðir i höfuðborginni. Þar
dvöldust þeir siöan lengst af, en
komu sjaldnast til jarðanna suður
frá nema i sumarleyfinu. Hins
vegar ráku þeir búskapinn þar
áfram og græddu á honum of fjár.
Alþýðufylkingin segir að vilji
stórjarðeigandi halda jörð sinni,
verði hann að búa þar að minnsta
kosti nokkurn hluta ársins.
Amelai Kaiser, þýzk að ætt,
hefur þess vegna byggt sér kofa á
stórjörð, sem hún erfði i suður-
landinu, og þangað fer hún nú
reglulega til þess að lita eftir bú-
skapnum og dokar við i nokkur
dægur hverju sinni. Hana blóð-
langar að byggja sér stóran og
fallegan herragarð, á svæði þar
sem mikið er um fagurt blóm-
skrúð. En hún þorir það ekki, og
svo er um fleiri. Hún veit ekki
nema jörð hennar verði þá og
þegar gerð upptæk.
Af skýrslum.sem borizt hafa til
Cora sést að jarðeignir undir
áttatiu hektara stærð eru lika
gerðar upptækar. óhultir virðast
jarðeigendur fyrst ef þeir eiga
ekki meira en fjörutiu hektara,
og Cora beitir ýmsum aðferðum
við upptökuna.
Til dæmis má taka upptöku
stórjarðarinnar Villa Rosa, sem
blaðamenn frá Norðurlöndunum
voru vitni að nýlega. Þeir komu
þangað ásamt fjórum starfs-
mönnum Cora og tiu vopnuðum
lögregluhermönnum. Sterkt sól-
skin var, en þótt bændurnir, sem
stóðu i röð fyrir framan bæjar-
húsin með hattana i hendinni,
sneru sér undan sólinni, voru
augu þeirra pirð eins og þeir
hörfðu i mikla birtu. Þeir voru
þögulir og aðgætir. Við eignaupp-
tökurnar hefur stundum komið til
bardaga milli fyrrverandi og
verðandi eigenda.
Stúdentar i hinni byltingar-
sinnuðu vinstrihreyfingu MIR
hafa i tið alþýðustjórnarinnar
komizt i gott samband við Indián-
ana sunnan við Bio-Bio-fljót og
hjálpað Arákönunum við upptöku
margra stórjarða. Ut af þessu
hefur stundum farið i hart, og
Cora hefur oft látið snörpustu
átökin ganga um garð áður en
hún hefur sjálf tekið i taumana.
Þeirra eigin lög
Stórjarðeigendur suðursins
héldu fyrst, að með þvi að beita
vopnum gætu þeir staðið af sér
atlögur Cora og jarðnæðislausra
bænda. En það hefur farið á aðra
leið. Það kaldhæðnislega er að lög
borgarastéttarinnar sjálfrar
verða stjórjarðeigendunum nú að
fótakefli. Allende forseti útskýrir
málið þannig:
„Borgarastéttin setti lög, sem
voru væg gagnvart þeim sem tók
jörð eignarnámi, var það útskýrt
þannig að svoieiðis gerðist oftast
vegna misskilnings. A hinn
bóginn yfirmáta hörð gagnvart
þeim sem tók til sín jörð, sem
hann hafði átt áður. Lögin refsa
sem sagt ekki þeim, sem tekur
jörð eignarnámi nema þvi aðeins
að hann hafi átt hana áður!
Hvernig stendur á þessu? Jú, það
var vegna þess að upprunalega
lögðu gósseigendurnir undir sig
jörð, sem tilheyrði þeim
innfæddu, og lögin voru sett með
það fyrir augum, að hindra þá i að
ná jörð sinni aftur. Lögspekingar
borgarastéttarinnar gátu ekki
látið sér til hugar koma, að
alþýðan gæti beitt gegn þeim
þeirra eigin lögum. Og hvað leiðir
svo af þessu? Jú, sveitamennirnir
sjálfir leggja undir sig jarðnæðið,
til dæmis Indiánarnir, en þeir
Framhald á bls 39
n
®a
SOKKAX
XXFOEYMX
þjónusta - sala - hleðsla - viðgerðir
Alhliða rafgeymaviðgerðir og hleðsla
Notum eingöngu og seijum járninnihaldslaust
kemiskt hreinsað rafgeymavatn
Næg bílastæði — Fljót og örugg þjónusta
i Tæhniver
AFREIÐSLA
Laugavegi 168
Simi 33-1-55
RÆSIÐ .
BÍLINN MEÐI
SÖNNAK
Yeggfóður
Fjölbreyttasta veggfóður
sem völ er á.
Vymura og Decorene
ásamt fjölda annarra gerða.
.1 inn í
jtaver
Giensásvegi
y Bílaperur — Fjölbreytt úrval
Perur
í mælaborð
o.fl.
gw<©«cd
mm
„Asymmetriskar’
framljósaperur
Pulsuperur
„Halogen”
framijósaperur
„DtmUnc” i TveSfí.Ía
framljósaperur fe pola perur
Heildsala — Smásala
ARAAULA 7 - SIMI 84450