Tíminn - 20.05.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 20. mai 1973
Frá þvi að sósialistinn Salvador
Allende varð forseti Chile fyrir rúmum
tveimur árum, hafa miklar umbætur
verið þar framkvæmdar i land-
búnaðarmálum. Þær umbætur felast
meðal annars i þvi að stórjarðeigendur
verða að láta af hendi jarðir sinar,
sem þeir auðvitað gera sárnauðugir.
gggg
ótrúlegt
minni
Ritvélin, sem flestir vélritarar velja
sér í dag heitir FACIT 1820.
FACIT 1820 er tugþúsundum ódýrari
en sambærilegar rafmagnsvélar.
FACIT 1820 sparar ótrúlegan tíma með
því að leggja ó minnið útlit allra
eyðublaða fyrirtækisins. Þér stillið
vélina ó stöðlun eyðublaðanna einu
sinni, og FACIT geymir í sér
stillinguna framvegis.
FACIT 1820 er með tveimur böndum,
— svart/rauðu silkibandi og
svörtu plastbandi.
FÁCIT 1820 býður yður marga einstaka
möguleika:
Bakslag með og ón línubils,
undirstrikun og línubil ón bakslags,
sjólfkrafa pappírsþræðingu, þægi-
legan óslótt og hóvaðalausa vélritun.
©
* ’l“- 1
Sisli %3. tSofinSen í/ VESTURGÖTU 45 SÍMAR: 12747-16647
Suðurhluti Chile er sá
hluti Rómönsku-Ameríku,
sem flestum íbúum þeirrar
álfu þykir framand-
legastur. Þangað fara
túristar til þess að sjá sér-
kennilegt landslag með
litlum, dökkbláum stöðu-
vötnum í eiturgrænum
barrskógi. Og þar er loftið
eins hreint og á fjöllum
uppi á Norðurlöndum.
Sum héruð sunnan til i Chile
minna mest á Dalina i Sviþjóð.
Landslagið þarna er harla ólikt
þvi, sem maöur sér i sól-
purrkuðum miöhéruðum
kringum höfuöborgina Santiago
og er alger andstæða eyði-
mörkinni i norðurhluta landsins.
Chile er gifurlega langt og
mjótt, og vestan að þvi liggur
Kyrrahafið. bar er gnótt um bað-
strendur, sem eru fjölsóttar á
sumrin, og ennþá sækja tiltölu-
lega fáir til vatnanna inni i landi
suður frá. bar gnæfa eldfjöll sem
minna á hið japanska Fújiyama,
eins og risar á verði yfir þeim
héruöum, sem áður tilheyrðu
Indiánum af þjóðflokki þeim er
Arákanar kallast.
I dag eru Arákanar ekki fjöl-
mennari i Chile en landsmenn af
þýzkum ættum — eða um fjögur
hundruð þúsund talsins. Stjórn-
málaleg og viðskiptaleg miðstöð
Arákana er borg að nafni
Temucu, og nokkru sunnar er
helzta gósenland þýzku stórjarð-
eigendanna i landinu. barna er
frjósamasta ræktarmold Chile og
á henni eru hinir bjartleitu herra-
menn búnir að þéna vel, enda
aldrei verið hörgull á hræódýrum
vinnukrafti, sem meða'l annars
hefur verið fengin frá Arákönun-
um.
Tilgangslaust aö kvarta
Hinir indiánsku landbúnaðar-
verkamenn hafa yfirleitt sýnt
tómlæti i daglegri umgengni við
húsbændur sina, og fyrrmeir voru
gósseigendurnir vanir að halda
þvi fram að það stafaði af kyn-
þáttaástæðum.
— t dag litum við það öðrum
augum, segir Ilse, dóttir eins
stórjarðeigandans. — Sú var tiðin
að ég hélt að vinnumennirnir
horfðu svona undarlega á mig
vegna þess að ég er ljóshærð og
ólik þeim i útliti. Nú veit ég aö
þeir lita fyrst og fremst á mig
sem herramannsdóttur og i öðru
lagi sem bjóðverja. Verka-
mennirnir hér suður frá hafa
mjög sterka, pólitiska stéttar-
vitund.
Allt frá þvi aö sósialistinn
Salvador Allende varð forseti
Chile siðla hausts 1970 hafa
umbæturnar i jarðnæðismálum
farið eins og hvirfilbylur yfir hóla
og sléttur suðurlandsins.
Stórjaröeigendur (latifundistas)
hafa með skelfingu horft á „lifs-
verk” sitt slitið úr höndum sér og
i örvæntingu flúið til höfuð-
borgarinnar, þar sem þeir kæra
mál sin fyrir Cora, jarðnæðisum-
bótastofnun rikisins. Svo mikil
varð aðsókn ofsahræddra
gósseigenda að aðalskrifstofu
Cora i' Santiago, að stofnunin
neyddist til þess að læsa hliðar-
grindinni hjá sér með hengilás og
stilla varðmönnum, sem voru
heljarmenni að burðum og fúl-
mannlegir ásýndum, upp við inn-
ganginn. Og gósseigendurnir fá
heldur litla áheyrn hjá Cora. Lög-
fræðilegir ráðunautar, sem sitja
þar enn sem eftirlegukindur
borgaralegra stjórna, geta
vottað gósseigendunum persónu-
lega samúð sina — en mikið
annaö geta þeir ekki gert fyrir þá.
Stjórn chilensku alþýðufylk-
ingarinnar hefur sem sé fast-
ákveðið að draga verulega úr
misréttinu i þjóðfélaginu, og um-
bæturnar i jarðnæðismálum eru
ein leiðin til þess. Hugmyndin um
þær umbætur er þó ekki ný af
nálinni i Chile. Stofnunin Cora var
sett á laggirnar þegar árið 1962,
er ihaldsforsetinn Alessandri var
við völd. 1964-1970, i stjórnartið
Freis forseta af flokki kristilegra
demókrata (sem eru einskonar
miðflokkur), voru hins vegar ekki
tekin af gósseigendunum nema
um þrettán hundruð stórjarðir,
eða álika margar og alþýðufylk-
ingin gerði upptækar þegar á
fyrsta valdaári sinu. Frei forseti
leit á umbæturnar i jarðnæöis-
málum sem aöferð til þess að
gera landbúnaðinn sterkari þátt I
kapitalisku hagkerfi landsins, en
nú eru þær liöur i áætlun alþýöu-
fylkingarinnar um að gera Chile
sósialiskt.
1 umbótalögunum stendur aö
rikið getið gert upptæka jörð,
sem sé illa nytjuö, svo og jarð-
eignir yfir áttatiu hektara að
flatarmáli. Við starf sitt hefur
Cora mikið gagn af geysihaglega
gerðum landabréfum, sem
bandarískir sérfræðingar höfðu
áður gert yfir ræktarland Chile.
Aður fyrr réðu þrir af hundraði
jarðeigendanna yfir um
þriðjungi ræktanlegs lands i
Chile. Gróðabrallarar úr stór-
borgunum gerðu lika mikið að þvi
að kauna iarðir. sem heir siðan
Landbúnaðarverkamenn hvlla sig I grasinu eftir þreytandi vinnudag.
Landslagiö i Chile sunnan til er viöa svipað og á Norðurlöndum, en eld-
fjallið Osorno er þó fremur i japönskum stil.