Fréttablaðið - 11.09.2004, Blaðsíða 20

Rithöfundurinn Stefán Máni
hefur síðastliðin tvö ár unnið að
glæpasögunni Svartur á leik sem
kemur út hjá Eddu á næstu miss-
erum. Stefán lagðist í mikla
rannsóknar- og heimildarvinnu
fyrir verkið enda stendur um-
fjöllunarefni bókarinnar honum
fjarri. Ásamt því að kynna sér
glæpasögu Íslands og lífshlaup
einstaka manna eins og Frank-
líns Steiner nálgaðist Stefán í
eigin persónu þann heim sem
hann ætlaði sér að skrifa um.
Vettvangsrannsóknir
„Ég komst í samband við helvíti
harðan handrukkara, líklega
einn þann rosalegasta á landinu
og hann tók mig í hringferð um
undirheimana á einni nóttu. Við
fórum í grenin og bælin, kíktum
á alla þessa staði. Um nóttina
vorum við staddir í einu greninu
þegar sími handrukkarans
hringdi og þá upphófst rosaleg
atburðarás. Ég var látinn keyra
bíl handrukkarans og svo var
annar bíll með í för. Bílarnir
tveir slægðu Vesturbæinn í leit
að manni sem fór undan þeim á
hlaupum. Maðurinn hljóp niður í
Dannaslipp og náði á einhvern
undraverðan hátt að sleppa und-
an handrukkurunum. Ég sat eftir
undir stýri í þvílíku adrena-
línkikki, dauðfeginn því að strák-
urinn hefði sloppið. Ég vissi
ekkert hvað hann hafði gert af
sér eða hvað handrukkararnir
ætluðu að gera við hann. Eftir
það ákvað ég að setjast niður og
skrifa geðveikustu bók í heimi,“
segir Stefán Máni. Bókin er hans
fimmta á ferlinum og mun detta
öðru hvorum megin við fimm-
hundruð blaðsíðurnar.
„Ég tengi saman og ramma
inn ákveðin íslensk sakamál sem
ég blæs lífi í og set á svið í bók-
inni þannig að hún er að hluta til
byggð á raunverulegum atburð-
um, svo sem bankaráninu á Vest-
urgötunni og Skeljungsráninu í
Lækjargötu. Þar sem bæði þessu
mál eru ekki að fullu upplýst þá
reyni ég að sjá þetta með augum
glæpamannanna og fylla upp í
eyður atburðarásarinnar. Hins
vegar gat ég ekki sagt frá öllu
sem ég komst að því það var ein-
faldlega of klikkað til að ég gæti
notað það, það er margt vitað í
undirheimunum sem ég löggan
veit ekki um. Ég vil ekki tala af
mér um þessi mál því ég gæti
komið sjálfum mér í klandur
með því að segja of mikið. Mér
er ekki sama hver bankar upp á
hjá mér á nóttunni,“ segir rithöf-
undurinn. Stóra fíkniefnamálið
er ákveðin beinagrind í bókinni
og var ein helsta uppspretta
hennar. Rúnar Ben Maitsland,
sem afplánar nú fangelsisvist á
Litla-Hrauni, er einn helsti heim-
ildarmaður Stefáns meðan hann
vann að rannsóknum fyrir bók-
ina.
Söguþráðurinn
„Bókin fjallar um strák
utan af landi sem flytur á
mölina og kemst í kynni
við vafasamt lið í borginni
og eignast þá sem vini.
Hann fer að vinna á bar þar
sem félagar hans hanga og
fer smám saman að sökkva
dýpra niður í undirheimana,
sem byrjar á þvi að hann er
látinn geyma eitthvað eða
sendast en á endanum er
hann orðinn að algerri sendi-
tík hjá klíkunni. Ásamt þessu
byrjar valdabarátta milli
þeirra eldri í klíkunni og
þeirra yngri, yngri strákarnir
byrja að selja fíkniefni fram-
hjá leiðtogunum. Söguhetjan
kemst svo í innsta hring þess-
arar valdabaráttu,“ segir Stef-
án Máni.
„Þetta er því nokkuð stór
pakki, örlagasaga ungs manns
í bland við ris og hnignun eitur-
lyfjamarkaðarins á Íslandi.
Vendipunkturinn í bókinni er
svo þegar strákurinn er sendur
til Hamborgar með umslag
sem hann veit ekki hvað inni-
heldur, stingur af, snýr baki við
öllu saman, fer að vinna á olíu-
borpalli en heldur svo aftur til
Íslands þar sem hann fer huldu
höfði,“ segir Stefán Máni.
Glæpir heillandi
„Mér finnast glæpir sem slíkir
heillandi og ég reyni að setja
mig inn í hugarheim manna
sem hugsa sem svo að þeirrra
næsta verkefni í ævistarfinu
sé að ræna þennan banka eða
eitthvað slíkt meðan aðrir
stofna fyrirtæki,“ segir
Stefán Máni.
„Heimur undirheimanna
er skáldaður og geggjaður,
staðreyndir koma honum
ekkert við. Þarna ertu með
nokkra valdamikla menn
sem ráða og það sem þeir
segja eru lög. Ef einhver
þeirra segir að þú skuldir,
þá skuldarðu. Sá sem skáld-
ar hverju sinni býr til raun-
veruleikann,“ segir rithöf-
undurinn. „Ég fjalla ekkert
um siðferðismál eða lög í
bókinni, muninn á réttu og
röngu heldur er gefið í botn,“
segir Stefán og bætir við að hann
viti ekki hvernig hann eigi að
svala þeirri spennufíkn sem hann
var orðinn vanur meðan hann
vann að bókinni en hann segir að
líklega nái hann að uppfylla eitt-
hvað af þeirri þörf þegar hann les
úr bókinni fyrir áheyrendur
þegar hún kemur út. „Maður
keyrði sig upp í stórhættulega
maníu, ég var farinn að hugsa svo-
lítið eins og þessir menn sem ég
var að skrifa um. Þetta er ákveðin
víma, maður fer að ganga fyrir
egomaníunni þar sem ég geri bara
hlutina eins og mér sýnist. Þetta
er ákveðin geðveiki sem ég hef
verið að rembast við að ná á blað
og ég held að mér hafi tekist það
ágætlega,“ segir Stefán.
Portin og paranojan
Rithöfundurinn segist sjá þjóð-
félagið öðrum augum en áður því
hann hafi ekki gert sér grein
fyrir stærð undirheimanna hér á
landi. „Þessi heimur er ekki bara
til á nóttunni, ég komst að því að
dagsbirtan hentar glæpamönn-
unum best, það eru bara inn-
brotsþjófar og smákarlar sem
standa endalaust í einhverju
smávægilegu brasi í skjóli
nætur. Fyrir stóru karlana er
þetta bara 9 til 5 geðveiki, mönn-
um er rænt um hábjartan dag og
mesta dópið er selt á daginn.
Menn vilja heldur ekkert hittast
upp í Heiðmörk eða Geldinga-
nesi heldur reyna menn að hitt-
ast á veitingahúsum eða kaffi-
húsum eins og hinir bisness-
karlarnir af öryggisástæðum til
að lenda ekki í neinu veseni. Eft-
ir stóra fíkniefnmálið sem komst
upp í gegnum hleranir hafa
þessir karlar þurft að hegða sér
allt öðruvísi en áður, paranojan
er orðin miklu meiri og menn eru
hræddir við að vera þar sem
löggan gæti verið að hlera, inni í
portum eða öðrum fáförnum og
skuggalegum stöðum,“ segir
Stefán Máni.
„Ég tel mig nú ekki hafa boðið
neinn skaða af þessu. Ég viður-
kenni þó að maður verður helvíti
háður þessu en harðnandi mönn-
um er best að lifa,“ segir Stefán.
ingi@frettabladid.is
20 11. september 2004 LAUGARDAGUR
STEFÁN MÁNI 1970-2004 „Hugmyndin er sprottin upp
úr fjölmiðlaumfjölluninni um líkfundarmálið. Svo datt mér
í hug að nota mig sem líkið.
RITHÖFUNDURINN Sendir frá sér sína fimmtu bók á næstunni. Rithöfundurinn lagðist í ítarlega og krefjandi rannsóknarvinnu til að
vera betur í stakk búinn að fást við undirheima Reykjavíkur á sannfærandi hátt.
Rithöfundurinn Stefán Máni undirbjó sig vel fyrir glæpasöguna Svartur á leik sem gefin verður út á næstunni. Hann heimsótti fangelsi, fór
ferð með handrukkara og kynnti sér sögusagnirnar á bak við þekkt afbrotamál á Íslandi. Eftir reynsluna segist hann sjá þjóðfélagið öðrum
augum, því umfang undirheimanna sé mun meira en hann hafði áður gert sér í hugarlund.
Dýfði sér í undirheimana
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/S
TE
FÁ
N
K
AR
LS
SO
N
Ég komst í samband
við helvíti harðan
handrukkara, líklega einn
þann rosalegasta á landinu
og hann tók mig í hringferð
um undirheimana á einni
nóttu.
,,
Maður keyrði sig
upp í stórhættulega
maníu, ég var farinn að hugsa
svolítið eins og þessir menn
sem ég var að skrifa um.
,,
Í HNOTSKURN
Nafn: Stefán Máni.
Fæddur: 3. júní 1970.
Bakgrunnur: Stefán ólst upp í Ólafsvík
þar sem hann bjó fram yfir tvítugt.
Hann lauk grunnskólaprófi og hefur
síðan stundað almenna verkamanna-
vinnu og unnið þjónustustörf. Þar má
telja fiskvinnslu, byggingarvinnu,
smíðar, hellu- og pípulagnir, garðyrkju,
næturvörslu, ræstingar, bókband, vinnu
með unglingum og umönnun geð-
sjúkra.
Skáldsögur: Dyrnar á Svörtufjöllum, 1996
Myrkravél, 1999
Hótel Kalifornía, 2001
Ísrael: Saga af manni, 2002.