Fréttablaðið - 30.09.2004, Blaðsíða 14

14 30. september 2004 FIMMTUDAGUR
VILL REYKBANN
Það mátti vera ljóst hver væri málstaður
læknisins Peters Terry þegar hann bankaði
upp á hjá oddvita skosku heimastjórnar-
innar. Hann afhenti Jack McConnell bréf
frá þúsund skoskum læknum sem vilja
láta banna reykingar á opinberum stöðum.
John Kerry og George W. Bush á sama sviði í fyrsta sinn:
Bush með forskot fyrir fyrstu kappræður
BANDARÍKIN George W. Bush, Banda-
ríkjaforseti og forsetaefni repúblik-
ana, hefur átta prósentustiga for-
skot á demókratann John Kerry
samkvæmt nýrri skoðanakönnun
Pew. Samkvæmt henni fengi Bush
48 prósent atkvæði en Kerry 40
prósent.
Fyrstu kappræður Bush og
Kerrys fara fram í kvöld. Að sögn
Pew stofnunarinnar gætu kappræð-
urnar haft meiri áhrif nú en kapp-
ræður hafa oft haft í forsetakosn-
ingum. Það er vegna þess að enn sé
hvorugur frambjóðandinn kominn
með óvinnandi forskot og eins gefi
kappræðurnar Kerry tækifæri á að
kynna sig betur fyrir kjósendum en
hann hefur gert til þessa. Sam-
kvæmt könnun Pew ætlar 61 pró-
sent líklegra kjósenda að horfa á
kappræðurnar, fyrir fjórum árum
var það hlutfall aðeins 43 prósent.
Stóru sjónvarpsstöðvarnar í
Bandaríkjunum eru allt annað en
ánægðar með samkomulag kosn-
ingastjóra Bush og Kerrys um form
kappræðanna að sögn CNN. Meðal
annars eru þær ósáttar við ná-
kvæmar reglur um hvað megi
mynda, hvernig megi spyrja og
jafnvel hvernig farða eigi fram-
bjóðendurna. Þá gagnrýna þær að
aðeins á að hleypa stuðningsmönn-
um hvors um sig í sjónvarpssal en
engum óákveðnum kjósendum. ■
Tekið á stafrænum
rummungum
Í Bandaríkjunum er verið að herða löggjöf um höfundarréttarbrot. Stafrænn
hugverkaþjófnaður er talinn vaxandi vandamál víða um heim. Spjótum er beint bæði að
tölvunotendum sem skiptast á skrám og þjófum sem afrita efni til sölu.
Í Bandaríkjunum getur varðað allt
að sex ára fangelsi fyrir að nota
myndbandstökuvélar til að taka
upp sýningar í kvikmyndahúsum,
ef frumvarp sem neðri deild
Bandaríkjaþings samþykkti á
þriðjudag verður að lögum. Lögin
sem nefnast „Piracy Deterrence
and Education Act,“ gera yfir-
völdum líka auðveldara að lög-
sækja netnotendur sem dreifa
miklu magni af tónlist og öðru efni
sem varið er höfundarrétti.
Framleiðendur kvikmynda og
tónlistar hafa sífellt auknar
áhyggjur af ólögmætri stafrænni
afritun og dreifingu efnisins. Í
Bandaríkjunum hefur sjónum
mikið verið beint að venjulegum
tölvunotendum sem sækja sér hug-
búnað, tónlist og kvikmyndir á
netið og deila með öðrum not-
endum með þar til gerðum hug-
búnaði. Einna frægast slíkra
forrita var skráadeiliforritið
Napster sem sett var lög-
bann á. Í kjölfarið spratt upp
fjöldi ámóta forrita sem
tölvunotendur skiptu yfir í,
svo sem Kazaa og WinMX.
Hér á landi ber einna mest á
notkun forrits að nafni DC++ ,
en með því geta tölvunotendur
skipst á skrám innanlands og
þurfa ekki að ganga á erlenda
niðurhalskvóta sína.
Skráadeiliforrit
Ekki er deilt um að ólögmæt
dreifing höfundarréttarvarins
efnis er hægt að meta á svimandi
háar upphæðir, að því gefnu að
fólkið sem deilir skránum keypti
sér efnið fengist það ekki ókeypis.
Samtök kvikmyndaframleiðenda í
Bandaríkjunum (MPAA) halda því
til að mynda fram að sökum ólög-
legrar afritunar kvikmynda verði
iðnaðurinn af tekjum sem nemi
meira en þremur milljörðum
Bandaríkjadala á ári.
Til að bregðast við ólöglegri af-
ritun og dreifingu einstaklinga
hefur verið gripið til þess að setja
sérstakar afritunarvarnir á hljóm-
diska og DVD-kvikmyndir. Oftar
en ekki eru samt fljótlega komnar
fram leiðir til að brjóta slíkar afrit-
unarvarnir á bak aftur þannig að
notendur með einbeittan brotavilja
geta haldið áfram að afrita og
dreifa efninu. Þá eru vísbendingar
um að lögsóknir Samtaka höfund-
arrétthafa í Bandaríkjunum á
hendur einstaklingum sem notast
hafa við slík skráadeiliforrit hafi
skilað þeim árangri einum að þeir
sem nota slíka þjónustu skipti nú
örar á milli forrita og hafi fært sig
frá þekktari forritum yfir í minna
þekkt. Notendur Kazaa eru nú til
dæmis um 16 milljónir talsins, en
voru yfir 30 milljónir.
Diskar speglaðir
Helsta gagnrýnin á áherslur
höfundarrétthafa hefur hins vegar
verið á þá leið að þarna sé ekki
verið að taka á stærsta vanda iðn-
aðarins, því í raun sé fólk ekki að
nota skráaskiptin í hagnaðarskyni
og myndi tæplega kaupa efnið
hvort eð er. Þá hafi tónlistarskipti
fólks endurvakið áhuga á tónlist
og gefið fólki kost á að kynna sér
listamenn og ákveða hvort það
vilji kaupa tónlist þeirra. Alla
jafna vilji fólk eiga lögmæt ein-
tök kvikmynda og tónlistar, enda
séu þau í eigulegum umbúðum
og framsetning með eðlilegum
hætti. Þar kemur að helsta vanda
framleiðenda stafræns efnis,
sem er ólögleg afritun sem
stunduð er í magni sums staðar í
Asíu og fyrrum austantjalds-
löndum. Þá er notaður afritunar-
búnaður sem iðnaðurinn kemur
engum vörnum við. Geisladiskar
eru „speglaðir“ með afritunar-
vörnum og öllu og búið um þá til
sölu í áprentuðum hulstrum og
svo eru diskarnir seldir fyrir
brot af því sem þeir kosta séu
þeir keyptir með lögmætum
hætti. Gildir þá einu hvort um er
að ræða rándýr forrit, tónlistar-
diska eða DVD-kvikmyndir.
Stolinn hugbúnaður
Rússland er eitt þeirra ríkja
sem hefur verið skálkaskjól staf-
rænna höfundarréttarbrjóta. Undir
lok síðasta árs kom upp mál þar
sem teikniforrit að nafni RaceCAD
var selt á netinu, en það var byggt
á gögnum sem stolið hafði verið frá
bandarísku fyrirtæki að nafni Ali-
bre. Í Rússlandi hefur þó raunar
töluvert verið gert til að koma á
lagaumhverfi sem tekur á höfund-
ÓLI KRISTJÁN ÁRMANNSSON,
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
STAFRÆN SJÓRÆNINGJA-
STARFSEMI VÍÐA UM HEIM
GEORGE W. BUSH
Bush hafði betur í kappræðum við Al Gore fyrir fjórum árum.
Flugfreyjur og -þjónar:
Þiggja ekki
erlend kjör
KJARAMÁL Þrjátíu og fjórar flug-
freyjur og flugþjónar hjá Iceland
Express sem var sagt upp störfum í
gær ætla ekki að þiggja endurráðn-
ingu hjá Astraeus, bresku flug-
rekstrarfélagi. Forsvarsmenn Ice-
land Express buðu fólkinu endur-
ráðningu á sambærilegum kjörum
og áður en með lengri vinnuskyldu
og breyttum vaktatíma.
Ásdís Eva Hannesdóttir, for-
maður Flugfreyjufélagsins, segir að
félaginu beri skylda til að ganga til
viðræðna við Iceland Express um
kjarasamning sem rennur út 31.
október og það sama eigi við flug-
félagið. ,,Það getur ekki ákveðið ein-
hliða að stýra kjörum flugfreyja
út af stéttarfélagsmarkaðnum.
Svona fyrirtæki ber samfélagslega
skyldu.“ Ásdís segir félagið skekkja
samkeppni með því að breyta for-
sendum kjarasamninga. ■
STAFRÆN MIÐLUN EFNIS
Framleiðendur kvikmynda í
Bandaríkjunum áætla að þeir verði
af tekjum sem nemi þremur milljörðum
Bandaríkjadala á ári vegna ólöglegrar
afritunar kvikmynda.