Tíminn - 25.11.1973, Blaðsíða 19

Sunnudagur 25. nóvember 1973
TÍMINN
19
\
WfaMfteM
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
iýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i iausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
-
„Stórsigur Islands"
Erlendur Patursson, leiðtogi Þjóðveldis-
flokksins i Færeyjum, er harðast berst fyrir út-
færslu fiskveiðilögsögu við Færeyjar, ritar for-
ystugrein i málgagn flokks sins 14. nóvember
sl. um landhelgissamninga íslendinga og
Breta.
Erlendur Patursson kveður upp þann dóm
um þessa samninga, að þeir séu stórsigur ís-
lands. Erlendur bendir á, að i þessum samn-
ingum hafi Bretar orðið að viðurkenna fimmtiu
milna fiskveiðilögsögu Islendinga. íslendingar
hafi tryggt sér fullkomlega réttinn til þess að
fjalla sjálfir um þau brot, sem framin verði
innan 50 milna lögsögunnar.
Erlendur bendir á, að aðeins tilteknum
togurum, sem á skrá séu, sé veitt leyfi til veiða
á tilteknum svæðum. öðrum togurum verði
ekki veitt leyfi til veiða. Brjóti eitthvert þess-
ara skipa isl. lög og gegn samkomulaginu,
striki islenzk yfirvöld þau út af skránni, svo
þau missi veiðileyfin um alla framtið.
Þá telur Erlendur Patursson, að með sam-
komulaginu við Breta hafi íslendingar fengið
aflamagnið, sem Bretar hafi hingað til veitt á
íslandsmiðum, stórlega skorið niður.
Erlendur segir i þessu sambandi, að eðlilegt
sé, að skoðanir hafi verið skiptar um það, hve
takmarka ætti aflamagn Breta mikið, en allir
stjórnmálaflokkar á Islandi hafi hins vegar,
þegar til kastanna hefði komið, orðið sammála
um að ganga að þessari lausn, sem Erlendur
nefnir stórsigur Islendinga.
Erlendur gerir þennan landhelgissamning
íslendinga og Breta að sérstakri herhvöt til
þjóðar sinnar. I greininni segir Erlendur m.a.:
„íslendingar hafa reist skorður við þvi,
hversu mikið útlendingar geta veitt á miðum
þeirra, en á miðum okkar verður það i skásta
lagi jafnmikið og áður, sem útlendingar geta
veitt — og i sumum greinum leyfilegt að auka
veiðarnar um 10-25%. Þar næst er þess að geta,
að við munum áfram búa við núverandi fisk-
veiðilögsögu, tóif milur. Og samtimis og við
höfum yfirhöfuð engan rétt'til löggæzlu, enga
aðstöðu til þess að taka lögbrjóta, engan mögu-
leika til þess að dæma þá og eigum þess engan
kost að svipta þá veiðileyfi, þá hafa íslending-
ar tryggt sér þetta allt.”
Eru þetta þakkirnar?
Snarpar umræður urðu á Alþingi sl. fimmtu-
dag um tillögu þeirra Karvels Pálmasonar og
Hannibals Valdimarssonar um skipun sér-
stakrar, þingkjörinnar rannsóknarnefndar til
að rannsaka, hvort landhelgisgæzla hafi verið
með eðlilegum hætti úti fyrir Vestfjörðum frá
15. október sl.
Ólafur Jóhannesson, forsætis- og dómsmála-
ráðherra, sagði i umræðunum, að slikar rann-
sóknanefndir væru fátiðar, en ef Alþingi teldi
rétt að leggja vissa hópa rikisstarfsmanna
undir slika rannsókn, þá ætti vissulega að
byrja á öðrum en starfsmönnum Landhelgis-
gæzlunnár, sem hefðu á undanförnu ári lagt lif
sitt stöðugt i hættu við mjög erfiðar aðstæður
og unnið stórvirki gegn ofureflinu. Væri fremur
við hæfi, að Alþingi ályktaði um sérstakt þakk-
læti til þessara manna nú, en leggja til slika
rannsókn. — TK
Jack Anderson, Long Island Press:
Feisal vill verða
aðalleiðtogi Araba
Olían tryggir honum mikil völd
Foisal konungur
FEISAL konungur i
Saudi-Arabiu hefir á valdi sinu
oliulokana, sem á veltur,
hvfersu kalt Bandarikjamönn-
um þarf að verða i vetur. Yfir-
völd Saudi-Arabiu hafa ein á
valdi sinu að rjúfa afgreiðslu-
bannið á oliu frá Arabarikjun-
um.
Sérfræðingar fjármálaráðu-
neytis Bandarikjanna viður-
kenna, að áframhaldandi tak-
markanir á oliuafgreiðslu
valdi verulegum efnahags-
erfiðleikum. Athuganir, sem
öryggisráð Bandarikjanna
hefir látið framkvæma, hafa
leitt i ljós, að ekki finnst nein
leið til þess að auka oliu-
streymið, ef Feisal vill ekki
skrúfa frá lokunum.
LtTIÐ ynnist með þvi að
hætta matvælaflutningum til
Saudi-Arabiu. Feisal konung-
ur hefur efni á að greiða úr
hinum feikidigra sjóði sinum
hvaða verð sem er, fyrir þau
matvæli, sem þegnar hans
þarfnast frá öðrum löndum.
Stungið hefir verið upp á að
frysta inneignir Saudi-Arabiu
á Vesturlöndum, en ekki er
liklegt, að það bæri mikinn
árangur. Konungurinn hefir
verið svo hygginn að láta af-
greiða oliu til þeirra landa,
þar sem meginhlutinn af auði
hans er geymdur:
öryggisráð Bandarikjanna
hefur vitanlega athugað um
beitingu hervalds, ef allt ann-
að þrýtur. Athugun á þvi máli
hefur þó leitt i ljós, að gifurleg
hætta stafaði af skemmdar-
verkum og örlagarikum bönn-
um hvers konar, ef vopnavaldi
yrði beitt til þess að ná valdi á
oliulindunum i Saudi-Arabiu.
ATHUGANIR hafa þvi leitt i
ljós, að samningaleiðin sé
vænlegust, ef ekki eina færa
leiðin til þess að auka oliu-
forða Bandarikjanna, en á
hann gengur nú ört. Henry
Kissinger utanrikisráðherra
átti leynilegar viðræöur við
Feisal konung, en tókst ekki
að hnika hinum aldna þjóð-
höfðingja um hársbreidd.
Kunnugir og fróðir menn,
sem aðild áttu að undirbúningi
viðræðnanna, við Feisal kon-
ung.hafabent á, að Kissinger
láti betur að leika i valdatafli
heimsstjórnmálanna en þeg-
ar um efnahagsmál sé að
ræða. Hann á til dæmis að
hafa verið að þvi kominn að
gleyma að kalla til sérfræöing
i oliumálum, þegar öryggis-
ráð Bandarikjanna tók oliu-
afgreiðsluna frá Saudi-Arabiu
til meðferðar.
KISSINGER fór heldur ekki
eftir þeirri ráðleggingu að tala
viö olíumálaráðherrann, sem
talinn er liklegur til þess að
greiða fyrir samkomulagi, ef
auðið yrði. Kissinger virðist
vilja ráðast á garðinn þar sem
hann er hæstur, og ræddi þvi
viö konunginn sjálfan, sem
var hinn kurteisasti, en lét eigi
að siður engan bilbug á sér
finna.
Konungur lýsti þvi hátiðlega
yfir, aö hann væri ekki aðeins
fús að leyfa olijafgreiöslu
áfram, heldur meira að segja
að auka hana. En hann kvaöst
ekki geta með nokkru móti
slakað á klónni, fyrr en að
ísraelsmenn væru farnir að
yfirgefa og afhenda það land,
sem þeir tóku i styrjöldinni
1967. Hann minnti Kissinger á
margitrekaðar aðvaranir um,
að áframhaldandi stuðningur
Bandarikjanna við Israel hlyti
að leiða til afgreiðslutak-
markana á oliu.
HIÐ furðulegasta við þetta
allt er þó, að öllum ber saman
um, að Feisal konungur sé i
raun og veru hlynntur Banda-
rikjamönnum. Fjölmargir af
mestu áhrifamönnum i Saudi-
Arabiu stunduðu nám i
Bandarikjunum. Sagt er til
dæmis, að góðlátlegs metings
gæti milli þeirra framá-
manna, sem stunduðu nám i
norðurhluta Kaliforniu og
hinna, sem sátu skóla sunnan-
til i fylkinu.
Feisal konungur er einnig
mjög ákveðinn andstæðingur
kommúnista. llonum er enn
meira i mun en þeim Nixon
forseta og Kissinger utanrfk-
isráðherra að forðast áhrif
Sovétmanna i löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafsins.
Konungurinn metur þó
meira en allt annað það hefö-
bundna hlutverk sitt aö
vernda hinar þrjár helgu
borgir i heimi múhameðstrú-
armanna, Mekka, Medina og
Jerúsalem. Hinum aldna kon-
ungi er kappsmál að Jerúsa-
lem verði aftur falin umsjá
múhameðstrúarmanna.
FRÓÐIR menn segjaþó, að
fleira hafi áhrif á afstöðu
Feisal konungs en trúmálin
ein. Honum er umhugað að
hamla gegn róttækni i Araba-
rikjunum og efla áhrif hóf-
samra manna á öll málefni
Araba. Af þessum sökum hef-
ur hann stofnað til náinnar
samvinnu við Sadat forseta
Egyptalands.
Feisal konungur getur hins
vegar ekki vænzt áhrifa eða
þess að verða vel agengt um
eflingu hófsemi i málefnum,
nema þvi aðeins að hann taki
að sér forustuna i barátlunni
fyrir endurheimtum þess
lands, sem Arabar hafa misst.
Þau ráð hans, að beita oliulok-
unum sem vopni i stjórnmála-
baráttunni, hafa gert hann að
hetju I augum allra Araba. Þvi
afsalar hann sér ekki að nauð-
synjalau.su.
HINN aldni konungur er þvi
staðráðinn i að herða á oliu-
klemmunni, unz Israelsmenn
verða knúnir til að hverfa
aftur inn fyrir landamærin,
sem giltu i ársbyrjun 1967.
Hann er reiðubúinn að leggja
Aröbum fé til nýrrar styrjald-
ar, ef Israelsmenn vilja ekki
ganga að þessum skilyrðum.
Hann krefst þess einnig, að
valdhafarnir i Washintgton
heiti þvi hátiðlega, að Banda-
rikin búi tsraelsmenn ekki
vopnum að nýju.
öryggisráöi Bandarikjanna
virðist þvi torveldara að hafna
kröfum Feisals sem það kynn-
ir sér betur alla málavexti.
Landbúnaðarráðuneytið er að
framkvæma gaumgæfilegaat-
hugun á matvælaflutningi til
Arabarikjanna. Árið sem leið
voru 15 af hundraði innflutts
korns til Saudi-Arabiu frá
Bandarikjunum komin, en i ár
er gert ráð fyrir, að hlutur
þeirra verði eitthvað yfir 20 af
hundraði.