Tíminn - 17.11.1974, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 17. nóvember 1974
Menn og máUfni
Kaupmáttur tíma-
kaupsins 1972-1974
Llnurit þetta birtist nýlega I Fréttabréfi Kjararannsóknarnefndar. Þaö sýnir kaupinátt tlmakaups
verkamanna.verkakvenna og iðnaðarmanna á árunum 1972-1974 (ársmeðaltal 1974 = 100)
Kaupmáttur
tímakaups
I siðasta Fréttabréfi Kjara-
rannsóknanefndar er að finna at-
hyglisverðar upplýsingar um
kaupmátt timakaups i dagvinnu
og meðaltimakaups á timabili
1961—1974. Upplýsingar þessar
sýna, að kaupmáttur timakaups-
ins hjá verkamönnum hefur
aldrei verið hærri en á þessu ári,
þ.e. fyrstu sex mánuði ársins, en
yfirlitið nær ekki lengra en til
júniloka i ár. Samkvæmt skýrsl-
um Kjararannsóknarnefndar hef-
ur visitala kaupmáttar tima-
kaups verkamanna á umræddu
timabili verið sem hér segir (árs-
meðaltalið 1971 er merkt sem
100), þegar miðað er við visitölu
framf
Tlmak. Meöal-
idagv. timak.
1961 71,7 71,7
1962 72,6 74,6
1963 74,8 78,5
1964 79,7 82,6
1965 88,4 91,9
1966 96,0 98,8
1967 98,5 100,0
1968 90,3 91,7
1969 86,3 85,4
1970 1. ársfj. 2. 86,0 83,7
87,7 90,1
3. 99,5 99,2
4. 99,0 97,8
1971 1. ársfj. 99,3 96,9
2. 98,3 100,8
3. 100,1 101,1
4. 102,3 101,2
1972 1. ársfj. 2. 113,2 113,1
113,3.' 118,2
3. 120,0 120,4
4. 122,9 124,2
1973 1. ársfj. 117,3 117,5
2. 119,7 125,5
3. 120,8 125,0
4. 120,5 125,4
1974 1. ársfj. 2. 132,8 134,7
133,5 140,8
Eins og yfirlit þetta ber með
sér, hefur kaupmáttur tima-
kaupsins hækkað jafnt og þétt,
siöan viðreisnarstjórnin lét af
völdum á miðju ári 1971. Visitala
kaupmáttarins er þá 98,3 stig, en
er 133,5 stig á 2 ársfjórðungi 1974.
Ef miðað er við meðaltimakaup
(þá er eftirvinna og helgidega-
vinna tekin með)_ er aukning
kaupmáttarins enn meiri.
Sennilega verður nokkur lækkun
á kaupmætti á 3. ársfjórðungi i
ár vegna bráðabirgðalaga vinstri
stjðrnarinnar og framlengingar á
þeim, en samt mun kaupmáttur-
inn vera meiri nú eða svipaður og
á sama tima i fyrra, eða um
20—25% meiri en hann var, þegar
viðreisnarstjórnin lét af völdum.
t sama Fréttabréfi Kjararann-
sóknarnefndar er einnig að finna
yfirlit um kaupmátt timakaups
verkamanna og timakaups iðnað-
armanna. Kaupmátturinn hjá
þessum þremur aðilum þróast
nokkuð svipað þangað til á þessu
ári, þegar iðnaðarmenn fara
langt fram Júr i sambandi við
kjarasamningana, sem voru
gerðir i febrúar. Þetta sést glöggt
á meðfylgjandi linuriti, sem tekið
er úr fréttabréfinu og sýnir þróun
kaupmáttarins á timabilinu
1972—1974.
Góður árangur
Vlðast um lönd er nú glimt við
stórfelldar verðhækkanir og sam-
drátt I atvinnulifi. Mjög viöa hafa
lifskjörin þegar versnað verulega
og atvinnuleysi komið til sögunn-
ar. Þessu veldur fyrst og fremst
sú verðbólgualda, sem nú fer um
heiminn. Fáar þjóöir verða meira
fyrir barðinu á henni en Islend-
ingar, sem eru háðari utanrikis-
viðskiptum en flestar þjóðir aðr-
ar. Þrátt fyrir það hefur enn tek-
izt að tryggja næga atvinnu og
sama kaupmátt launa og þegar
hann var mestur á siðast liðnu
ári. Þá var réttilega bent á þaö i
málgögnum Alþýðubandalagsins
og Samtakanna, að vinstri stjórn-
in gæti verið stolt af þvi að hafa
aukið kaupmáttinn eins mikið og
raun væri á. Þaö var vissulega
rétt. En þá er það ekki siður góð-
ur Srangur, að kaupmátturinn
skuli ekki vera minni nú, þrátt
fyrir þau áföll af völdum erlendra
verðhækkana og lækkunar á út-
flutningsverði, sem hafa orðiö á
undangengnu ári.
Nú þarf að vinna að þvi, að
þetta tvennt geti haldizt, næg at-
vinna og ekki minni kaupmáttur
verkamannalauna en á árinu 1973.
Þetta getur þó þvi aðeins orðið, að
ekki bætist við skakkaföll af völd-
um verkfalla, til viðbótar við ó-
hagstæða verðlagsþróun erlendis.
*
Uppkastinu
hafnað
Rikisstjórnin hefur hafnað upp-
kasti að samkomulagi við Vestur-
Þjóðverja i landhelgisdeilunni,
sem samið hafði verið af vestur-
þýzkum og islenzkum embættis-
mönnum. Áður höfðu fulltrúar
allra stjórnmálaflokka lýst and-
stöðu sinni við uppkastið i utan-
rikismálanefnd. Þingmenn voru
þannig einhuga um að hafna upp-
kastinu. Vafalaust hafa nokkuð
mismunandi ástæður ráðið af-
stöðu einstakra þingmanna.
Öhætt er hins vegar að segja, að
hjá Framsóknarmönnum var ein
ástæða langsamlega þyngst á
metunum. Eins og kom fram i
viötölum, sem birtust við nokkra
þingmenn Framsóknarflokksins i
Timanum i gær, er hér um að
ræöa það ákvæði uppkastsins að
heimila 17 þýzkum frystitogurum
veiðar innan 50 milna markanna.
Ef fallizt væri á þá kröfu Vestur-
Þjóöverja, væri ekki aðeins búið
að brjóta niður þá stefnu, sem Is-
lendingar hafa fylgt i slíkum
samningum áður, heldur væri bú-
ið að glata mikilvægasta árangr-
inum, sem náðist i samningunum
við Breta á siðast liðnu ári.
AAikilvægasti
ávinningurinn
Það hefur verið afstaða Islend-
inga, að aðrar þjóðir ættu ekki
sögulegan rétt ti l veiða á Islands
miðum. Þeir samningar, sem
gerðir yrðu við aðrar þjóðir um
veiöiheimildir innan 50 milna
markanna, yrðu fyrst og fremst
gerðir á þeim grundvelli að veita
minni skipum, sem hafa stundað
þar veiðar, timabundin veiöirétt-
indi. Segja má, að hér sé um
undanþágur að ræða, sem eru
byggðar á mannlegum sjónar-
miðum, þar sem réttlátt.sé að
gefa viðkomandi útgerðarmönn-
um og sjómönnum nokkurn um-
þóttunartima. Hins vegar komi
stærri skip, sem geta sótt veiðar
annað, og hafi lika gert það aðal-
lega, ekki til greina. Þetta sjónar-
mið tslendinga fengust Bretar til
að samþykkja, þar sem þeir féll-
ust ekki aðeins á að útiloka öll
frystiskip frá veiðum innan 50
milna markanna, heldur einnig
stærstu isfisktogarana. Það var
mikilvægasti — ávinningurinn,
sem fólst i samningunum við
Breta.
Sérkrafa
Þjóðverja
Vestur-Þjóðverjar hafa hins
vegar ekki fengizt til að sam-
þykkjá sjónarmið íslendinga um
útilokun stóru skipanna. Þeir
hafa viljað fá veiðiréttindi fyrir
frystitogara. Hingað til hafa
frystitogarar þeirra þó nær ekk-
ert stundað veiðar á Islandsmið-
um. Afli þeirra hefur verið innan
við 10% af afla Vestur-Þjóðverja
á tslandsmiðum. Ef 17 vestur-
þýzkum frystitogurum væri
hleypt inn fyrir 50 mflna mörkin.
væri raunverulega verið að hefja
nýja stórsókn útlendinga á ts-
landsmið. önnur riki myndu fara
i slóöina og heimta veiðiréttindi
fyrir frystitogara. Þetta gæti vel
þýtt, að landhelgisbarátta tslend-
inga væri brotin á bak aftur.
Það er alveg ósambærilegt að
bera saman frystitogara og is-
fisktogara, þótt þeir hafi svipaðar
botnvörpur. Frystitogararnir eru
yfirleitt miklu stærri, geta veitt i
verri veðrum, hafa aflmeiri vél-
ar, sem nýta vörpuna betur, og
loks rúma þeir miklu meiri afla i
hverri veiðiferð.
Frá sjónarmiði Framsóknar-
flokksins var það þvi ekkert
áhorfsmál að hafna veiðum
frystitogara innan 50 mílna
markanna. Fleiri atriði voru
einnig varhugaverð I uppkastinu.
Óánægja
Kjartans
Kjartan Ólafsson, ritstjóri
Þjóðviljans, er ekkert ánægður
yfir þvi, að það er nú ráðið, að
Ragnar Arnalds verður áfram
formaður Alþýðubandalagsins.
Formannsdraumur Kjartans er
þvi úr sögunni að sinni. Kjartan
heldur þvi áfram þeirri iðju að
ómerkja Ragnar Arnalds. M.a.
ver hann til þess heilli siðu i Þjóð-
viljanum á sunnudaginn var. Þar
reynir Kjartan að halda þvi fram,
að það hafi strandað á Framsókn-
arflokknum,, að ekki var mynduð
ný vinstri stjórn á siðast liðnu
sumri. Með þessu er Kjartan enn
á ný að reyna að ómerkja þá frá-
sögn Ragnars, sem birtist i Þjóð-
viljanum strax eftir slit viðræðn-
anna, að þær hafi fyrst og fremst
strandað á Alþýðuflokknum.
Vitnisburður Ragnars stendur þó
eftir sem áður óhaggaður eftir
þessa grein Kjartans. Hins vegar
vantar það áfram i vitnisburð
Ragnars að andstaðan gegn nýrri
vinstri stjórn var ekki minni inn-
an. Alþýðubandalagsins en
Alþýðuflokksins. Um það vitnaði
Gylfi Þ. Gislason eftirminnilega á
siðast liðnu sumri. Engir lang-
hundar i Þjóðviljanum fá ómerkt
þessa vitnisburði þeirra Ragnars
Arnalds og Gylfa Þ. Gislasonar.
Fjárlögin
Utgjaldaáætlun fjárlagafrum-
varpsins fyrir 1975 er hvorki
meira né minna en 65% hærri en
útgjaldaáætlun fjárlagafrum-
varpsins fyrir 1974. Að sjálfsögðu
gætir hér mest áhrifa verðbólg-
unnar og hinnar stöðugu útfærslu
rikisbáknsins. Þessi útgjalda-
hækkun er algert met, og þó er
dregið verulega úr framlögum til
ýmissa verklegra framkvæmda.
Nýja fjárlagafrumvarpið ber
þess ljósan vott, hve ósanngjörn
sú gagnrýni var, sem beint var
gegn fyrrverandi fjármálaráð-
herra, Halldóri E. Sigurðssyni,
þegar fjárlögin hækkuðu i stjórn-
artiö hans. Nýja fjárlagafrum-
varpið sýnir einmitt, að hann
hefur haldið vel á málum, þvi að
hann þurfti ekki aðeins að glima
viö verðbólguna, heldur einnig
miklar framfarakröfur eftir langt
undangengið kyrrstöðutimabil, t
tið hans var mörgum af þessum
kröfum fullnægt, og verður starf
eftirmanns hans þvi auðveldara
en ella. Þá hafði hann komið fram
nauðsynlegri lækkun tekjuskatts-
ins, og jafnframt tryggt þannig
tekjuöflun rikisins, að ekki virðist
nú þörf nýrra skatta.
Flokksþingið
t dag kemur saman til fundar
sextánda flokksþing Framsókn-
armanna. Árin milli 15. og 16.
flokksþingsins verða jafnan talin
merkur áfangi, bæði i sögu Fram-
sóknarflokksins og sögu þjóðar-
innar. Á þeim tima fór lengstum
með völd stjórn Ólafs Jóhannes-
sonar, sem tvimælalaust hefur
verið ein merkasta framfara-
stjórn landsins. Af verkum henn-
ar ber þó hæst hina nýju byggða
stefnu og útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar i 50 milur. Framsókn-
arflokkurinn átti frumkvæðið að
báðum þessum málum. Þótt
Framsóknarflokkurinn sé ekki
áfram forystuflokkur stjórnar-
innar, er hann áfram stjórnar-
flokkur, og hefur þvi alla aðstöðu
til að fylgja fram þeirri stefnu i
byggðamálum og landhelgismil-
um, sem hafin var til vegs i
stjórnartíð Ólafs Jóhannessonar.
Sama gildir um aðgerðir til að
bæta hag almennings, og þó eink-
um hinna láglaunuðu. Þær lág-
launabætur, sem nýlega hafa
verið ákveðnar, eru t.d. fyrst og
fremst verk ólafs Jóhannesson-
ar. Það verður eitt meginverkefni
þess flokksþings Framsóknar-
manna, sem kemur saman i dag,
að tryggja það, að þessum og öðr-
um stefnumálum flokksins verði
vel fylgt fram, þrátt fyrir erfiðari
aöstæður en áður, þar sem er hin
mikla alþjóðlega verðbólga. En
flokkurinn hefur aldrei skorazt
undan ábyrgð, og aldrei hefur
hann dugað þjóðinni betur en á
kreppuárunum miklu milli
heimsstyrjaldanna. Verkefni
flokksþingsins er að marka
ákveðna og ábyrga framfara-
stefnu á einum mestu óvissutim-
um i sögu þjóðarinnar.
Þ.Þ.