Fréttablaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 26

Mikil ófrægingarherferð er nú í
gangi í Bandaríkjunum gegn
Kofi Annan, framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna, eftir að
hann kvað upp úr með það í við-
tali við breska sjónvarpið BBC
12. september síðastliðinn, að
stríðið í Írak bryti gegn stofn-
skrá Sameinuðu þjóðanna og
alþjóðalögum. Hvaða greinar
stofnskrárinnar taldi Kofi Annan
að hefðu verið brotnar? Þar er
fyrst um að ræða greinar 2-7 í
kafla I, sem teljast grunnreglur
(principles) hinna Sameinuðu
þjóða. Grein 3 kveður á um að
allar aðildarþjóðir skuli leysa
deilur sínar með friðsamlegum
meðulum, þannig að friðnum sé
ekki stofnað í hættu. Grein 4
segir að aðildarríkin skuli í al-
þjóðlegum samskiptum forðast
hótanir og valdbeitingu gegn
nokkru öðru aðildarríki, sem hafi
í för með sér skerðingu á póli-
tísku sjálfstæði þess eða eða inn-
rás á löghelgað landsvæði þess. Í
7. grein er kveðið á um að ekkert
gefi Sameinuðu þjóðunum heim-
ild til blanda sér í þau málefni
aðildarríkjanna, sem falli innan
heimalögsögu ríkjanna.
Þetta hefur til skamms tíma
verið talið að kæmi í veg fyrir að
Sameinuðu þjóðirnar gætu beitt
sér fyrir „stjórnarskiptum“ í að-
ildarríkjunum hvað sem á dyndi
og hefur sannarlega verið skjól
margra einræðisherra, sem
sannir eru að sök um óhugnan-
legt ofbeldi gegn þjóð sinni, jafn-
vel svo að jaðrað hefur við þjóð-
armorð. Í VII. kafla stofnskrár-
innar er hins vegar fjallað um
mögulegar aðgerðir vegna ógn-
anna við friðinn, friðrofa og
hernaðarárása. Grein 39 kveður
á um að Öryggisráðið skuli
ákveða hverju sinni hvað teljist
ógna friðnum og gera þá þær
ráðstafanir sem eru heimilar
samkvæmt öðrum greinum. Í
næstu greinum er svo fyrir mælt
að Öryggisráðið skuli forðast all-
ar ráðstafanir sem gert geti illt
verra. Því ber að sjá um að aðild-
arríki fari að fyrirmælum þess
og , ef það bregst, má grípa til
ráðstafana eins og viðskipta-
banns, rofs á diplómatískum
tengslum og samgöngum hvers-
konar um loft, láð eða lög við
landið.
Þegar þetta allt hefur brugðist
má Öryggisráðið grípa til hern-
aðarráðstafana. Það var einmitt
sú blessun Öryggisráðsins sem
Bandaríkin fóru fram á til að
geta gert innrás í Írak, áður en
eftirlitsnefnd þess hefði skilað
lokaskýrslu undir forystu Hans
Blix. Þá var orðið ljóst að neitun-
arvaldi yrði beitt gegn innrás.
Frakkar höfðu þar forystu (og
uppskáru allsherjar ófrægingar-
herferð í Bandaríkjunum, þar
sem meira að segja franskar
kartöflur voru endurskírðar í
mötuneyti bandaríska Senatsins
og kallaðar „frelsiskartöflur“.)
Þá freistaði Bandaríkjastjórn
þess að ná hreinum meirihluta
meðal 15 fulltrúa Öryggisráðsins
til þess að sýna alheimi, að væri
það ekki fyrir neitunarvaldið í
Öryggisráðinu, hefði hún fengið,
með lýðræðislegum hætti, sam-
þykki alþjóðasamfélagsins til
innrásar og stjórnarskipta í Írak.
Það mistókst líka. Þá var búinn
til „listi henna vígfúsu og stað-
föstu“ til að sýna heimamönnum
í Bandaríkjunum fram á að Bush
og Blair stæðu ekki einir. Þannig
komust Íslendingar inn á þennan
alræmda lista.
Eina réttlætingin sem til var
fyrir innrás í Írak var að alþjóða-
samfélaginu stæði ógn af því
ríki. Lögmæti stríðsins að al-
þjóðalögum valt á því að Saddam
réði yfir gereyðingarvopnum, og
eldflaugatækni, sem gæti gert
vestræn ríki að skotmarki. Það
þýðir ekki að skipta um ástæðu
eftir á og segja að Saddam hafi
verið vondur maður og harð-
stjóri og kvalið og pínt sína
þegna og heimurinn sé betri án
hans.
Með því að lýsa þessum að-
gerðum Bush og breska taglhnýt-
ingsins Blairs sem lögleysu upp-
skar Kofi Annan hatur þeirrar
klíku, sem öllu ræður í þessum
málum í stjórn Bush, og nú mun
Kofi á næstunni fá svipaða með-
ferð og Frakkar áður í öllum fjöl-
miðlum, sem klíkan hefur vald á.
Og það fjölmiðlaveldi er ekki
lítið. Búið ykkur undir að í frétta-
skeytum viðurkenndra alþjóð-
legra fréttastofa verði reynt að
grafa undan áliti Sameinuðu
þjóðanna og kerfisbundið gefið í
skyn að Kofi Annan og sonur
hans séu flæktir í meiriháttar
skandala.
Á meðan getum við hér heima
lagt okkar af mörkum til að mót-
mæla því að nafn Íslands og ís-
lensku þjóðarinnar sé dregið inn
í þessi skuggalegu áform Rums-
felds&Co. með því að styðja yfir-
lýsinguna, sem birtast mun í
New York Times í janúar á veg-
um Þjóðarhreyfingarinnar. Við,
Íslendingar, viljum að ráðamenn
okkar fari að alþjóðalögum og að
íslenskum lögum. Með lögum
skal land byggja og sama lögmál
gildir um heimssamfélagið. ■
Umhverfis- og skipulagsmál brenna æ heitar á almenningi,ekki aðeins hvað varðar óbyggðir og hálendi, heldur ekkisíður i sambandi við skipulag í þéttbýli. Stundum hafa
íbúarnir sitt fram eins og greinilega kom fram í vikunni, en í
öðrum tilfellum ekki, eða þá að yfirvöld og nágrannar mætast á
miðri leið og ná sáttum sem flestir eða allir geta við unað.
Á þriðjudag voru haldnir fundir í bæjarstjórn Akureyrar og
bæjarstjórn Kópavogs, þar sem umdeildar skipulagstillögur voru á
dagskrá. Í báðum tilfellum höfðu upphaflega verið lagðar fram til-
lögur um háhýsi sem féllu íbúunum ekki í geð. Í Kópavogi reis
mikil mótmælaalda þegar skipulagið í Lundarlandi í Fossvogsdal
var upphaflega lagt fram. Þar var gert ráð fyrir mikilli háhýsa-
byggð með um 460 íbúðum.
Eftir mótmælafundi var skipulagið tekið til endurskoðunar og
nú er gert ráð fyrir 384 íbúðum, stóru húsin verða lækkuð og
byggðin meira blönduð. Greint var frá ákvörðunum beggja bæjar-
stjórna í Fréttablaðinu á fimmtudag, en ákvarðanir um breytingar
á skipulagi bar þó að með ólíkum hætti. Það voru mótmælafundirn-
ir um Lundarlandið sem báru árangur, en á Akureyri var þetta öllu
friðsamlegra. Þar skynjaði bæjarstjórinn Kristján Þór Júlíusson og
fleiri hug bæjarbúa eftir að 1700 manns höfðu skrifað undir mót-
mæli við háhýsi, og lögð var fram viðhorfskönnun Gallup um
skipulagstillögurnar sunnan við verslunarmiðstöðina Glerártorg.
Þarna var ráðgert að reisa 12 hæða fjölbýlishús, en málamiðlunar-
tillaga bæjarstjórans hljóðar upp á 7 hæða hús með 40 íbúðum fyr-
ir aldraða. Það verður væntanlega stórkostlegt útsýni af efstu hæð-
unum úr þessu húsi bæði út og fram í fjörð. Þetta vekur upp spurn-
ingar um íbúalýðræði. Nú er skylt að efna til grenndarkynningar
og það geta verið einn eða fleiri nágrannar sem taka málin í sínar
hendur og ganga fram fyrir skjöldu og mótmæla. Viðhorfskannan-
ir geta verið gott innlegg varðandi þessi mál, en á endanum eru það
hinir pólitískt kjörnu fulltrúar í bæjarfélögunum sem taka ákvarð-
anirnar. Þær er svo hægt að kæra til æðri yfirvalda.
Skipulagsmál í Kópavogi og á Akureyri fengu farsælan endi í
vikunni, en það er víðar sem heitar umræður eru um svipuð mál.
Í Garðabæ virðast íbúar og bæjaryfirvöld hafa sameinast gegn
Vegagerðinni vegna breytinga á Reykjanesbraut. Þetta á eftir að
verða ein aðalumferðaræðin til höfuðborgarsvæðisins, og því von
að þeir sem búa í nágrenni hennar hafi áhyggjur af skipulagi braut-
arinnar. Á Seltjarnarnesi hefur enn ekki verið til lykta leitt skipu-
lag nýs íbúðahverfis og skemmst er að minnast málaloka vegna
Austurbæjarbíós og nýbyggingar við Njálsgötu í Reykjavík. Þar
kemur reyndar húsafriðunarnefnd líka við sögu. Í nær öllum þeim
tilvikum sem hér hafa verið nefnd eru það byggingaverktakar sem
ætla að fá að byggja sem mest og hæst á lóðum sem þeir hafa eign-
ast, og lagt fram skipulagstillögur þar að lútandi. Íbúar, sem búa
við svæði þar sem eru óbyggðar lóðir, þurfa að vera vel vakandi og
fylgjast vel með svo vilji þeirra komi fram á frumstigi skipulags-
vinnunnar. Annars getur það orðið of seint. ■
18. desember 2004 LAUGARDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Skipulagsmál í Kópavogi og á Akureyri
fengu farsælan endi í vikunni.
Farið að
vilja íbúa
FRÁ DEGI TIL DAGS
Íbúar, sem búa við svæði þar sem eru óbyggðar
lóðir, þurfa að vera vel vakandi og fylgjast vel
með svo vilji þeirra komi fram á frumstigi skipulagsvinn-
unnar.
,,
Verðgildi 2.190 kr.
Jólasveinar athugið!
Fullur pakki af fjörefnisem fer vel í flesta skó!
Verðgildi
2.490 k
r.
Jólafjör!
Sameinuðu þjóðirnar og Írak
Land úr landi
„Þeir sem lásu fyrri bók höfundar
munu kaupa þessa.“ Hver kannast ekki
við þessa setningu úr bókaauglýsing-
um? En sjaldnar hefur hún átt betur við
en um hina nýju bók Helga Guð-
mundssonar „Land
úr landi“ sem Há-
skólaútgáfan sendi
frá sér fyrir nokkrum
dögum. Helgi, sem
nýlega hefur látið af
prófessorsstörfum við
Háskólann fyrir aldurs
sakir, er einn af kunn-
ustu málfræðingum
þjóðarinnar. Rit hans
„Um haf innan“ (1997),
sem fjallar um menn-
ingu Íslendinga á miðöldum, ein-
kenndist af óvenju frumlegum efnistök-
um. Þar var ýmsum viðteknum hug-
myndum um fornrit okkar og fornsögu
hafnað en aðrar settar fram. Mesta at-
hygli vakti kenning Helga um Græn-
landsverslunina sem undirstöðu
ríkidæmis Íslendinga á miðöldum
og þar með skýringu á bókmennta-
iðjunni.
Horn einhyrningsins
Hina umfangsmiklu bókafram-
leiðslu Íslendinga fyrr á tímum
telur Helgi óhugsandi ef lands-
menn hefðu eingöngu haft tekj-
ur af innlendri framleiðslu eins
og vaðmáli. Til Grænlands hafi
þeir því sótt varning sem eftir-
sóttur var í Evrópu, svo sem ísbirni,
feldi, svarðreipi og tannvöru og þar af
hafi náhvalstönn, sem sækja þurfti
lengst norður í haf, verið í mestum
metum því hún hafi á miðöldum verið
með leynd seld sem horn einhyrnings-
ins sem talað er um í Heilagri ritningu.
Í nýju bókinni færir Helgi frekari rök
fyrir kenningunni um Grænlandsversl-
unina. Eru sum þeirra svo hugvitsam-
leg að lesandinn verður hreinlega agn-
dofa. Nýtur sín hér þekking höfundar-
ins á fornum textum og málsögu og
orðsifjum en í einum kafla bókarinnar
tekur hann sér fyrir það ótrúlega verk-
efni að láta íkorna, sem nefndur er í
Grímnismálum Eddu, verða enn eina
vísbendinguna um leynilega verslun
Íslendinga með náhvalstennur.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
ORÐRÉTT
Einmitt. Ég skil.
Reynslan sýnir að ef kostnaður
við að reka atvinnu til að afla
sér lífsviðurværis er minni utan
ramma laganna heldur en innan
hans, séu minni líkur á því að
atvinnan sé rekin utan ramma
laganna.
Birgir Tjörvi Pétursson lögmaður um
„leiðina til löghlýðni“.
Viðskiptablaðið 17. desember.
Jón og séra Jón
Forgangsröðun íslenskra stjórn-
valda í mannúðarmálum er eitt-
hvað bjöguð og langt frá því að
vera rökrétt og siðferðislega
eðlileg. Hér sannast hið forn-
kveðna að ekki er sama Jón og
séra Jón.
Týr, pistlahöfundur Viðskiptablaðs-
ins, um landvistarleyfi til handa
Bobby Fischer.
Viðskiptablaðið 17. desember.
Barnavinur mesti
Félagi Össur hangir hins vegar á
bleiunni og finnur 80.000 krónun-
um allt til foráttu. Töfraorð hans
er matarskattur og bleiupakki!
Hjálmar Árnason alþingismaður um
afstöðu Össurar Skarphéðinssonar til
skattalækkana ríkisstjórnarinnar.
Morgunblaðið 17. desember.
Sjálfsgagnrýni?
Stjórnmálin eru mikilvægari en
svo að misvitrir stjórnmálamenn
megi koma óorði á þau.
Lúðvík Bergvinsson alþingismaður.
Morgunblaðið 17. desember.
Guð láti á gott vita
Það er ekki á hverjum degi
sem okkur norðanmenn setur
hljóða, en nú erum við alveg
kjaftstopp.
Ragnar Sverrisson formaður Kaup-
mannafélags Akureyrar.
Morgunblaðið 17. desember.
Í DAG
LÖGMÆTI INNRÁSAR
Í SJÁLFSTÆTT RÍKI
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Það þýðir ekki að
skipta um ástæðu
eftir á og segja að Saddam
hafi verið vondur maður og
heimurinn betri án hans.
,,
26-27 Leiðari 17.12.2004 14.43 Page 2