Fréttablaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 86

70 18. desember 2004 LAUGARDAGUR
Verkfræðinga-félag Íslands
hefur gefið út bók-
ina Afl í segulæð-
um – Saga raf-
magns á Íslandi í
100 ár. Höfundar
bókarinnar eru
Sveinn Þórðarson
s a g n f r æ ð i n g u r
ogSteinar Frið-
geirsson formaður VFÍ. Afl í segul-
æðum er annað bindið í tíu binda
ritröð sem ljúka mun með 100 ára
sögu VFÍ árið 2012. Í bókinni sem nú
kemur út er sögð saga rafvæðingar-
innar á Íslandi, bæði upphafsárin og
á samveitutímabilinu sem og saga
iðnaðaruppbyggingar seinni ára. Á
þessu ári er liðin öld frá því lítil vatns-
aflsvirkjun í Hamarskotslæk í Hafnar-
firði hóf raforkuframleiðslu og var
fyrsti vísirinn að rafmagnsveitu á
Íslandi. Rafvæðing Íslands var hafin
sem átti eftir að gjörbreyta afkomu
og lífsskilyrðum í landinu.
NÝJAR BÆKUR
Bókaútgáfan Hólar óskar öllum
landsmönnum gleðilegra jóla og
leggur sitt af mörkum til að þau
megi verða bæði ánægjurík og
fróðleg. Hér eru kynntar þrjár
bækur frá Hólum sem allar henta
vel til lesturs uppi í rúmi og
eru í senn fróðlegar og miklir
ánægjuvakar:
Í bókinni HVE GLÖÐ ER VOR
ÆSKA – gamansögur af íslensk-
um börnum – er að finna margan
gullmolann. Lítum á dæmi úr
nokkrum leikskólum:
Leikskólinn Seljaborg:
– Fyrst fær maður barnatennur, þá
fullorðinstennur og þegar maður missir
þær, þá fær maður FRANSKAR.
Leikskólinn Iðavellir:
– Við ætlum að veiða marbletti.
Leikskólinn Dalur:
– Ég er með laglausa tönn. Hún er
alveg laglaus.
Og þau eru margfalt fleiri gull-
kornin í þessari bráðsmellnu bók
sem Guðjón Ingi Eiríksson og Jón
Hjaltason hafa tekið saman í sam-
vinnu við starfsfólk á fjölmörgum
leikskólum.
★
DÝRMÆT REYNSLA – ramm-
íslenskar frásagnir af dulrænum
atburðum – færir okkur heim
sanninn um að ekki er allt sem
sýnist. Fjölmargir sögumenn
greina frá atburðum sem þeir hafa
upplifað og engin raunvísindi geta
skýrt.
Anne Kristine segir frá ótrú-
legri reynslu sinni og Una Sveins-
dóttir fær að velja á milli lífs og
dauða.
Sverrir Hermannsson, fyrrum
alþingismaður, er ekki svefn-
styggur maður, en eina nóttina
vaknaði hann og varð þá fyrir
undarlegustu reynslu lífs síns. Lífi
hans var bjargað en hver var þar
að verki?
Ragnheiður Tryggvadóttir,
framkvæmdastjóri Rithöfunda-
sambandsins og leikkona, fær
vitneskju um óvæntan gest í saln-
um á lokaæfingu Atómstöðvar-
innar á Akureyri.
Guðmundur Páll Ólafsson,
náttúrufræðingur og rithöfund-
ur, fær dularfulla heimsókn um
nótt.
Oddbjörg Sigfúsdóttir fær
hugboð að næturlagi um það að
læsa útidyrahurðinni og stuttu
seinna er barið harkalega að dyr-
um.
Þá eru þarna einnig magn-
þrungnar frásagnir Anne Kristine
Magnúsdóttur, Ragnheiðar
Hákonardóttur á Ísafirði, Unu
Sveinsdóttur í Skagafirði, Árna
Ibsen, Heiðbjartar Haðardóttur,
Jennýjar Lind Valdemarsdóttur,
Hjartar heitins Þórarinssonar á
Tjörn, Bjarnfríðar Leósdóttur,
Sigrúnar Björnsdóttur og Valgeirs
Sigurðssonar, en hann ritstýrir
þessari mögnuðu bók.
★
ALLTAF Í BOLTANUM – gull-
korn úr knattspyrnuheiminum –
fær örgustu knattspyrnuhatara til
þess að öskra af hlátri – hvað þá
hina. Í bókinni er að finna ótal
gullkorn úr knattspyrnuheim-
inum: frá framkvæmdastjórum
stórliða, knattspyrnustjörnum og
síðast en ekki síst knattspyrnulýs-
endum út um allan heim verður
oft fótaskortur á tungunni í hita
og þunga dagsins.
Hér eru nokkur gullkorn úr
bókinni, öll ættuð frá knattspyrnu-
lýsendum:
– Rosenborgarmenn hafa sigrað í 66
leikjum og skorað í þeim öllum.
Brian Moore.
– Það var engu líkara en að boltinn
væri helmingi lengur í loftinu þegar
þetta var endursýnt á hálfum hraða.
David Acfield.
– Leikmenn ættu ekki að fara í fiftí-
fiftí tæklingar nema líkurnar séu 80
á móti 20% að þeir vinni þær.
Ian Drake.
– Þetta er viturleg innáskipting hjá
Terry Venables. Þrír varamenn koma
inn á – þrír óþreyttir fætur.
Jimmy Hill.
– Maradona lét lítið fyrirfara sér þegar
hann kom af spítalanum.
Hörður Magnússon.
– Guðni raðar sér inn í vítateiginn.
Arnar Björnsson.
Hóla-jól eru bókajól
A
u
gl
ýs
in
g
Eyjólfur Jónsson sundkappi hefur átt
viðburðaríka ævi. Hann fæddist árið
1925 og ólst upp í einu fátækasta hverfi
Reykjavíkur þegar hún var varla meira
en þorp. Hann vann sér til frægðar að
vera helsti sjósundmaður landsins um
langt árabil, gegndi lögreglustörfum í
áratugi, kvæntist ungur en missti konu
sína er hann var á áttræðisaldri. Þá tók
hann sig upp og fluttist til Ástralíu fyrir
fáum árum þar sem hann fann ástina á
ný. Í endurminningum sínum fáum við
ekki aðeins að fræðast um lífshlaup
þessa merka manns, heldur og kynnast
miklum umbrotatímum í sögu höfuð-
staðarins Reykjavíkur.
Frásögn Eyjólfs er sveipuð miklum
hetjuljóma, hans persónulega saga
sem og fjölskyldu hans. Þetta var fá-
tækt fólk en heiðarlegt og dugmikið.
Eyjólfur hefur verið með eindæmum
jákvæður maður og ekki mátt vamm
sitt vita, afreksmaður mikill fram eftir
aldri. Umfjöllunin um líf Eyjólfs er að
þessu leyti í anda Íslendingasagnanna
– Eyjólfur er góður drengur og garpur
sem stendur allt af sér. Eyjólfur er
næsta fullkominn maður, þó að hann
hafi reyndar stöku sinnum gripið til
hvítrar lygi var það ævinlega í góðum
tilgangi. Hann varð fyrir miklu áfalli
þegar Kallý kona hans féll frá. Þá verð-
ur söguhetjan blæbrigðaríkari, eðli-
legri. Það er einmitt umhugsunarefni,
hvort ævisögur verði ekki trúverðugri
þegar drepið er á erfið og myrk mál,
þannig að lesandi skynji bæði ljós og
skugga í lífi fólks.
Ævisögur höfða að sjálfsögðu með
ólíkum hætti til kynslóða. Eyjólfur er af
afakynslóð undirritaðrar þannig að
fjarlægðin er talsverð. Ég þekki mann
sem hefur þá tilgátu varðandi ævisög-
ur að sama hversu vel eða illa þær séu
skrifaðar, gegni þær mikilvægu hlut-
verki. Ef ekki sem tækifæri til að spegla
sig í annarri manneskju eða kynnast
nýjum sjónarmiðum, þá sem heimild
um annan tíma, þjóðfélagsþróun og
tungutak. Það er margt gott í þessari
ævisögu samkvæmt þessu sjónar-
horni. Skemmtilegar eru nokkrar
draugasögur og líflegar frásagnir af
lögreglustörfum, sumar verulega
fyndnar. En því er ekki að leyna sums
staðar er dálítill skýrslubragur af frá-
sögninni. Í bókinni er fjöldi nafna sam-
ferðamanna Eyjólfs og áreiðanlega
munu eldri kynslóðir lesenda þekkja
persónur og leikendur á því sviði.
Heimildagildi frásagnar þeirra Jóns
Birgis og Eyjólfs er ótvírætt um þróun
Reykjavíkur frá bæ til borgar. Eyjólfur
lýsir af kunnáttu og áhuga lífinu í
Reykjavík á fyrri hluta 20. aldarinnar.
Samfélagið hefur verið ósköp smátt
og sligandi fátækt setti mark sitt á
bæjarbrag. Söguhetjan var komin til
þroska á stríðsárunum og hélt dagbók
á hernámsárunum. Frásagnir hans frá
þeim tíma voru einkar forvitnilegar.
Það er áhugavert að kynnast Eyjólfi
sundkappa og lesa þessa víðfeðmu
ævisögu – og þar er að finna eitthvað
sem höfðar til allra kynslóða. Þessi
sundfimi Grettir sterki samtímans er
ugglaust meðal helstu kappa Íslend-
inga, og saga hans er eins konar seinni
tíma Íslendingasaga.
Spænsk menningardagskrá
Spænsk menningardagskrá verður
haldin við Háskólann í Reykjavík
laugardaginn 18. desember nk. kl.
16.00 í stofu 101. Ian Gibson,
spænskufræðingur og rithöfundur,
heldur fyrirlestur um spænska
skáldið Federico García Lorca sem
nefnist: „Federico García Lorca,
Victim of the Spanish Right“. Bók
Gibson um dauða Lorca, La Muerte
de García Lorca, hlaut alþjóðlegu
blaðamannaverðlaunin Prix Inter-
national de la Presse. Ævisaga Gib-
sons um skáldið, Federico García
Lorca: A Life, vann einnig til fjölda
verðlauna og var útnefnd bók ársins
af New York Times og Boston
Globe.
Ian Gibson er spænskur ríkis-
borgari en fæddist árið 1939 í
Dublin á Írlandi. Hann hefur hlotið
fjölda viðurkenninga fyrir verk sín
m.a. fyrir ritun ævisögu um málar-
ann Salvador Dalí. Gibson skrifar
reglulega í spænsku dagblöðin El
País og El Periódico.
Gibson kemur hingað til lands í
boði spænska sendiráðsins og í til-
efni af tvímálaútgáfu af Yermu eftir
Federico García Lorca sem Stofnun
Vigdísar Finnbogadóttir gefur út.
Boðið verður upp á veitingar að
fyrirlestri loknum. Menningar-
félagið Hispánica, Háskólinn í
Reykjavík, Spænsk-íslenska versl-
unarráðið og Stofnun Vigdísar Finn-
bogadóttur standa að móttöku Ian
Gibsons.
Aðgangur að spænsku menning-
ardagskránni er ókeypis. Fyrirlest-
urinn verður haldinn á ensku og eru
allir velkomnir. ■
Skáldahátíð í Borgarleikhúsi
Hátíð tileinkuð skáldunum Braga
Ólafssyni og Kristínu Ómarsdóttur
verður í Borgarleikhúsinu í dag og
hefst klukkan 14.00 með því að höf-
undarnir lesa upp úr nýjum skáld-
sögum sínum. Auk þess verða leikrit
þeirra kynnt með stuttum atriðum
og nemendur leiklistardeildar LHÍ
lesa ljóð eftir skáldin og bjóða upp
á söngatriði úr væntanlegri leiksýn-
ingu. Kynnt verða tvö ný leikrit eftir
Kristínu Ómarsdóttur sem verða
frumsýnd í janúar: Spítalaskipið í
leiklistardeild Listaháskólans, í leik-
stjórn Maríu Reyndal, og Segðu
mér allt á Nýja sviði Borgarleikhúss-
ins, í leikstjórn Auðar Bjarnadóttur.
Þá verður metsölustykkið Belgíska
Kongó, sem hefur gengið fyrir fullu
húsi í Borgarleikhúsinu síðan síð-
asta vor, kynnt stuttlega. Eggert
Þorleifsson, sem hlaut Grímuverð-
launin á þessu ári fyrir hlutverk
Rósalindar í Belgísku Kongó, segir
frá samskiptum sínum við þá
gömlu. Veitingasala Borgarleikhúss-
ins verður opin meðan á dagskránni
stendur og einstök tilboð verða í
miðasölu hússins. Seldir verða
miðar á fyrstu fjórar sýningarnar á
Segðu mér allt á 1.800 krónur (í
stað 2.700, 33% afsláttur). Falleg
gjöf fylgir miðum á Belgísku Kongó,
sem gilda 2. og 7. janúar. Miðasalan
er opin kl 12.00-20.00 og tilboðið
gildir allan daginn. Nemendaleikhús
Listaháskólans býður tvo leik-
húsmiða á verði eins á sýningarnar
á Spítalaskipi. Dagskráin er unnin í
samstarfi Borgarleikhússins, Borgar-
bókasafnsins og leiklistardeildar
Listaháskólans.
BRAGI ÓLAFSSON
KRISTÍN ÓMARSDÓTTIR
Sundfimur kappi segir frá
BÓKMENNTIR
HLYNUR PÁLL PÁLSSON
Eyjólfur sundkappi - Ævintýraleg
saga drengs af Grímsstaðaholtinu
Höf. Jón Birgir Pétursson
Útg. Almenna bókafélagið EYJÓLFUR JÓNSSON OG JÓN BIRGIR
PÉTURSSON
86-87 (70-71) Menning 17.12.2004 19:03 Page 2