Tíminn - 29.06.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Sunnudagur 29. júni 1975.
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið í
gamla daga
LXXX.
rvo naKanasklp 1 Krossanesböt
„Heyriö morgunsöng á sæn-
um, sjáiö bruna fley.” Svo kvaB
Steingrlmur. Ungur man ég eft-
ir hákarlaskipum sigla út og inn
EyjafjörB, og skellirnir I mótor-
bátunum viB Hrísey hljóma enn
i eyrum minum. 1 bókinni
„Hákarlalegur og hákarlamenn
1933”, eftir Theódór FriBriks-
son, segir: „Hákarlalegurnar
gömlu eru nú a&eins endur-
minningar hjá eldri mönnum,
einkum viB EyjafjörB. — Kemur
þarna margt til greina:: Ein-
kennilegur veiBiskapur, ein-
kennilegir menn og einkennileg-
ir tlmar I sögu EyfirBinga, harö-
neskja talsverö, en þá ekki siöur
hreysti og karlmennska.”
Hákarladallarnir voru fyrst
opnir bátar en slöar þilskip. 1
minni sveit — Árskógsströnd —
man ég vel eftir hinum alkunnu
hákarlaformönnum Jóhanni á
Selárbakka og Sæmundi I
Stærra-Árskógi
(Látra-Sæmundi, sjá bók Haga-
llns „Virkir dagar”). Eldri
menn töluöu mikiö um Jörund I
Hrísey, Anton I Arnarnesi,
Gunnlaug á Krossum, Jónas á
Látrum og syni hans, „hina al-
máttugu” Látrabræöur o.fl.
fræga hákarlaformenn. Theo-
dór segir flest gömlu hákarla-
skipin hafa veriö 15-20 smálestir
aö stærö, en nokkur keypt frá
Noregi stærri, eöa 20-30 smá-
lestir. Einna flest munu
hákarlaskipin hafa veriB I Eyja-
firöi og Siglufiröi frá 1883 til
aldamóta. Oft mun hafa veriö
um 12 manns á skipi. Hákarla-
miðin voru hingað og þangað á
svæöinu vestan frá Barðagrunni
og austur fyrir Langanes og
komið mun hafa fyrir aö skip
frá Eyjafiröi lægju viö hákarl
noröur á Halamiðum. Algengur
matur var hákarlinn, etinn með
brauöi og haröfiski, á unglings-
árum mlnum. Bezt þótti aö
hákarlsbeiturnar (ræmurnar)
héngu uppi I hjalli ár eða lengur.
Nýr ungur hákarl var stundum
matreiddur I stöppu, en ekki
þótti hollt aö eta mikiö af henni.
Flest voru hákarlaskipin sett
upp á Oddeyrartanga aö lokinni
vertiö. Þótti myndarlegt aö sjá
þau standa þar hliö viö hliö,
flest 14-17 að tölu. Við Eyjafjörö
var 14. aprll kallaður út-
siglingardagur hákarlaskip-
anna. Menn uröu aö gera sig út
sjálfir og höföu engan fastan
matsvein. Lenti starfið oft á viö-
vaningum. Oft var komið á
Hornvlk og þá keypt egg I stað
sykurs og skonroks. Mest var
eldað kjöt. Um og fyrir aldamót
kom fyrir aö gengiö var á land I
Kolbeinsey og þar tekin egg til
matar. Sögðu sjómenn ótrúlegt
misdýpi við eyna.
Hér eru til sýnis 4 hákarla-
skipamyndir frá Minjasafni
Akureyrar. Þarna gefur að llta
tvö I Krossanesbót viö Eyja-
fjörð. Siöar varö sildarverk-
smiöjan I Krossanesi alkunn.
Helga EA 2 sést með bát I eftir-
dragi undir snjóugri hllð. Hún
var smlBuð I Englandi 1874. Sett
I hana vél 1916. Eftir aö hætt var
að nota skipiö til sjósókna var
vélin tekin úr þvl. Loks var þaö
fengiö til kolaflutninga milli
Ingólfsfjaröar og Drangsness I
togi aftan I öðru skipi. AB kvöldi
var þessu gamla skipi (Helgu)
lagt við akkeri, en um nóttina
gerði aftakaveöur og slitnaöi
festin. Sást til skipsins um
morguninn þar sem það skreið
fyrir vindi út Húnaflóa. Urðu
þar endalok þessa áöur happa-
sæla skips. Anna EA 12 og hið
óþekkta hákarlaskip sóma sér
vel undir seglum. Sýnd eru lika
veiðarfærin hákarlakrókur og
sóknir, þ.e. öngull bundinn I
járnfesti og hún I kaðal. Beitt
var hrossakjöti og selspiki o.fl.
Hákarlaveiöar voru æriö
áhættusamur atvinnuvegur og
skipstapar tlöir, en mikið gat
gefizt I aðra hönd.
Myndirnar frá Vlk, sem birtar
voru I slðasta þætti eru I bókinni
„Merkir Mýrdælingar” eftir
Eyjólf frá Hvoli. Þar eru og birt
nöfn fólksins I Suöurvik.
Attæringsmyndin (Pétursey)
mun vera frá um 1910. Hana tók
Ólafur Jónsson, systursonur
Eyjólfs. Jón Aðalsteinn Jónsson
orðabókarritstjóri benti mér á
að myndin af vegavinnumönn-
um um aldamótin væri tekin I
Meðallandi, en ekki I Mýrdal.
Hákarlaskipiö Anna EA 12
Hárkarlaskip (Hvaöa skip?)
Helga EA 2. Smlðuö 1874