Fréttablaðið - 21.07.2005, Síða 18

Fréttablaðið - 21.07.2005, Síða 18
Það er víst ekki alltaf tekið út með sitjandi sældinni að vera blaðamaður. Undangengin tíu ár hafa 339 blaðamenn verið drepn- ir við iðju sína víðs vegar um heiminn, þar af voru 246 myrtir, aðrir týndu lífinu í styrjöldum, götuóeirðum og þess háttar. Af þeim 246 sem voru myrtir með köldu blóði, hafði 60 áður verið hótað lífláti, og 23 blaðamönnum var rænt og haldið í gíslingu, áður en þeim var stútað. Fórnar- lömbin voru ýmist myrt til þess að refsa þeim fyrir skrif, sem þegar höfðu birzt, eða til að koma í veg fyrir frekari skrif af sama tagi. Skrif um hvað? Það segir sig sjálft, nema hvað: spill- ingu, mannréttindabrot og ann- að, sem ekki þolir dagsbirtu. Tölurnar að ofan eru teknar af vefsetri virtra samtaka blaða- manna í New York, Committee to Protect Journalists (www.cpj.org). Blaðamannamorðin undan- gengin ár eru óvenjuleg meðal annars fyrir þá sök, að morðin- gjarnir komust yfirleitt undan. Af morðunum 246, sem minnzt var á að framan, hafa aðeins 35 verið upplýst og morðingjarnir fengið dóm. Með öðrum orðum: 85% þessara víga eru enn óupp- lýst, enda þótt það blasi við að minnsta kosti í sumum tilfellum, hverjir sökudólgarnir eru. Ef blaðamaður X afhjúpar ólöglegt athæfi stjórnmálamanns Y eða viðskiptajöfurs Z og er síðan skotinn til ólífis á útidyratröpp- unum heima hjá sér, þá þarf ekki mikla leikni í líkindastærðfræði til að leysa málið – eða hvað? Hættulegasta landið fyrir blaðamenn er nú Írak: Þar hafa 36 blaðamenn verið drepnir síð- an 1995, allir reyndar síðan Bandaríkjamenn og fleiri réðust inn í landið í marz 2003. Fram að innrásinni höfðu blöðin öll og aðrir fjölmiðlar dansað eftir pípu einræðisherrans, Saddams Hussein, engin óþægð þar, ekki fyrr en nýir fjölmiðlar kvöddu sér hljóðs eftir innrásina. Næst- hættulegast er Alsír, þar sem ofsatrúarmenn eru að reyna að ná völdum af núverandi her- stjórn. Þá kemur eiturlyfjabælið Kólumbía og þá Rússland, þar sem 29 blaðamenn hafa týnt lífi síðan 1995, margir að vísu í Tsét- séníu, alræmdu ófriðarbæli, en samt ekki allir: ellefu blaðamenn hafa verið myrtir í Rússlandi, síðan Pútín komst til valda árið 2000. Öll þessi morð bera svip leigumorða. Ekkert þeirra hefur verið upplýst. Blaðamenn í okkar heims- hluta þurfa ekki að óttast um líf sitt. Og þó: Rússland er í okkar heimshluta. Íslenzkir blaðamenn hafa verið óhultir, að minnsta kosti á friðartímum, allar götur síðan Jón Ólafsson ritstjóri (1850-1916) þurfti að flýja land í tvígang vegna ógætilegra skrifa um yfirvöld. En þá er einnig þess að gæta, að fram á síðustu ár hafa íslenzkir fjölmiðlar margir hverjir verið frekar auð- sveipir stjórnvöldum og þá um leið ýmsum oddvitum viðskipta- lífsins, enda voru þeir margir handgengnir stjórnmálaflokkun- um og öfugt. Dagblöðin voru flest flokksblöð og þögðu um ýmis óþægileg mál. Fámenni landsins átti trúlega þátt í þessu háttalagi og á enn, því að til að mynda spilling er óþægilegri um að fást í návígi en úr fjarlægð. Mestan þátt í ósjálfstæði flestra íslenzkra fjölmiðla fram á síð- ustu ár átti veldi stjórnmála- flokkanna langt umfram umsvif þeirra í nálægum löndum. Vald- dreifing undangenginna ára hef- ur grafið undan veldi flokkanna og skapað skilyrði til aukinnar grósku í fjölmiðlaheiminum, og þá byrjaði að molna úr þagnar- múrnum. Nokkrir hugrakkir blaðamenn hafa gengið á undan með góðu fordæmi. Nú situr þekktur bandarískur blaðamaður í fangelsi fyrir að neita að rjúfa trúnað við heim- ildarmann, sem óskaði nafn- leyndar. Annar blaðamaður hafði birt nafn á starfsmanni leyniþjónustunnar CIA fyrir nokkru og borið fyrir sig hátt setta embættismenn í Hvíta hús- inu. Það varðar við bandarísk lög að ljóstra upp nöfnum njósn- ara, svo að grunur vaknaði um lögbrot í innsta hring Bush for- seta. Viðurlögin eru allt að 20 ára fangavist. Eftir mikla reki- stefnu var sérstökum saksókn- ara falið að rannsaka málið. Hann kallaði meðal annarra fyr- ir sig blaðamann New York Times, konu, sem hafði viðað að sér efni í grein um málið, en ekk- ert birt af því enn. Hún neitaði að segja til heimildarmanns síns og situr því inni. Annar blaða- maður leysti frá skjóðunni. Nú ganga ritstjórar fram fyrir skjöldu og lýsa því, að þeir þurfi að neita lesendum um leknar upplýsingar, því að þeir eigi nú tveggja kosta völ: að ljóstra upp um þá, sem láku, yrði þess kraf- izt fyrir rétti, eða fara í fangelsi. Af tvennu illu þykir þeim flest- um skárra að sitja á upplýsing- unum en að sitja í fangelsi. ■ Margir ráku upp stór augu þegar Seðlabankinn skýrði frá því fyrr í vikunni að fjárfestingar Íslendinga erlendis á síðasta ári hefðu numið 192 milljörðum króna sem er aukning upp á 581% frá árinu 2003. Í gær kom síðan fram á vef Verslunarráðsins að erlendar fjárfestingar Ís- lendinga á þessu ári næmu þegar 300 milljörðum króna, og er árið þó ekki nema hálfnað. Segir Verslunarráðið að ef fram haldi sem horfi kunni fjárfestingar utan landsteinanna að nema um helmingi lands- framleiðslunnar og sé það líklega heimsmet. Um leið og við Íslendingar hljótum að fagna sérhverju heimsmeti af þessu tagi er rétt að skoða hina hliðina á málinu. Verslunarráðið bend- ir á að erlendar fjárfestingar á Íslandi hafi lítt aukist á undanförnum árum. Séu það vonbrigði því hnattvæðingin verði að vera hraðbraut í báðar áttir – inn og út. Ólíkt nær öllum nágrannaþjóðum okkar hafi er- lendir fjárfestar ekki sýnt landinu áhuga ef undan er skilin fjárfesting í stóriðju. Verslunarráðið segir að Íslendingar þurfi að skoða hvað liggi hér á bak við; hvaða hindranir séu í vegi fyrir erlendum fjárfestingum hér- lendis og hvernig megi örva þær. Bendir ráðið í þessu sambandi sér- staklega á hömlur þær sem ríkjandi eru í sjávarútvegi og orkubúskap. Ástæða er til að taka undir þetta. Sjávarútvegurinn var á sínum tíma í forystu á sviði útrásar á erlenda markaði og sjávarútvegsfyrirtækin voru eftirsóttustu bitarnir á hlutabréfamarkaðnum. Svo er ekki lengur. Nú er eins og einhver deyfð sé yfir þessari mikilvægu atvinnugrein. Hún hefur ekki notið þess kröftuga vaxtar sem einkennt hefur ýmsa aðra atvinnuvegi. Ein ástæðan er áreiðanlega sú að erlendum aðilum er bannað að fjárfesta með beinum hætti í útgerð og fiskvinnslu. Varnar- múrar um atvinnugreinar hafa aldrei gefist vel. Erlent fjármagn í sjáv- arútveg væri hagkvæmt efnahagslega sem mótvægi við fjárfestingar utanlands, en ekki síður til að örva samkeppni og nýsköpun í atvinnu- greininni innanlands. Sumir hafa áhyggjur af því að erlendir aðilar mundu „flytja arðinn úr sjávarútvegi úr landi“, eins og það er orðað. Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra er einn þeirra sem þetta hefur sagt. Þetta er bæði gamaldags og öfugsnúinn málflutningur. Ekki heyrist þetta viðhorf þegar sömu menn ræða um erlenda fjárfestingu í stóriðju hér á landi. Hver er munurinn? Og er ekki þegar um umtalsverðan fjármagns- flutning að ræða úr landi í formi vaxtagreiðslna af erlendum lánum sjávarútvegsins sem eru umtalsverð? Okkur þykir sjálfsagt að arður af íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum erlendis, t.d. Samherja í Evr- ópu, komi heim. Eðlilegt er að sama gildi um útlend fyrirtæki á Íslandi. Aftur á móti munu Íslendingar njóta slíks atvinnurekstrar á fjölmarg- an annan hátt, t.d. í formi atvinnu, skattgreiðslna og margföldunar- áhrifa á öðrum atvinnusviðum. ■ 21. júlí 2005 FIMMTUDAGUR SJÓNARMIÐ GUÐMUNDUR MAGNÚSSON Erlendar fjárfestingar á Íslandi þurfa að aukast. Varnarmúrar um sjávarútveg hverfi FRÁ DEGI TIL DAGS Sumir hafa áhyggjur af flví a› erlendir a›ilar mundu „flytja ar›inn úr sjávarútvegi úr landi“, eins og fla› er or›a›. Halldór Ásgrímsson forsætisrá›herra er einn fleirra sem fletta hefur sagt. fietta er bæ›i gamaldags og öfugsnúinn málflutningur. Ekki heyrist fletta vi›horf flegar sömu menn ræ›a um erlenda fjárfestingu í stóri›ju hér á landi. Hver er munurinn? Og er ekki flegar um umtalsver›an fjár- magnsflutning a› ræ›a úr landi í formi vaxtagrei›slna af erlendum lánum sjávarútvegsins sem eru umtalsver›? Í DAG BLAÐAMENN OG BLAÐAMENNSKA ÞORVALDUR GYLFASON Nú situr flekktur bandarískur bla›ama›ur í fangelsi fyrir a› neita a› rjúfa trúna› vi› heim- ildarmann, sem óska›i nafn- leyndar. Blö›, lekar, mor› Lifnar við Mjög var yfir því kvartað í upphafi að Blaðið, sem þeir Sigurður G. Guðjónsson og Karl Garðarsson gefa út, væri daufleg- ur fjölmiðill, með lítt áhugaverðu efni og enga tengingu við fréttir líðandi stundar. Að undanförnu hefur mátt merkja breyt- ingar á þessu og hefur blaðið tekið ágæt- ar rispur. Þá birtir það stundum hressi- legar og vekjandi skoðanir í leiðurum. Það hefur tekið upp hið gamla slagorð DV „frjálst og óháð“ og er þá kannski að vísa á bug lífseigum orðrómi um að ríkis- fyrirtækið Síminn standi á bak við útgáf- una. Tölfræði Þeir sem bera saman súluritin yfir lestur dagblaðanna sem birt eru á forsíðum Blaðsins og Fréttablaðsins um þessar mundir fyrirgefst vonandi að verða hugs- að til fleygra orða Mark Twain: „There are lies, damned lies and statistics.“ Á forsíðu Blaðsins er súlurit sem sem sýnir rúm- lega 44% lestur þess. Munar litlu á því og Morgunblaðinu sem lesið er af tæp- lega 54% landsmanna. Á forsíðu Frétta- blaðsins í gær kom hins vegar fram að aðeins 26% landsmanna læsu Blaðið og 35% Morgunblaðið. Fæstir rýna í smáa- letrið til að athuga hvað stendur á bak við þessar tölur, en þegar það er gert kemur í ljós að verið er að nota ólíkar tölur. Blaðið miðar við „meðallestur á höfuðborgarsvæðinu“, en Fréttablaðið miðar við lesendahópinn 20-40 ára á öllu landinu. Sveitó? Tenglar á netsíðum geta stundum varpað áhugaverðu ljósi á þá sem að viðkom- andi síðum standa. Eitt minnsta sveitarfé- lag landsins, Grenivík í Grýtubakkarhreppi heldur úti myndarlegri vefsíðu. Fremst er „ávarp sveitarstjóra“ Guðnýjar Sverrisdótt- ur því ekki mega höfðingjarnir gleymast, síðan kemur ýmis fróðleikur um sveitar- félagið og stofnanir þess. En það er tengslasafnið sem ýmsir hnjóta um. Hægt er að smella á sjö aðila innansveit- ar, stofnanir og fyrirtæki, og þrjá utan: Samband íslenskra sveitarfélaga, stjórnar- ráðið og Valgerði Sverrisdóttur iðnaðar- ráðherra. Af hverju skyldi frú Valgerður vera eini ein- staklingurinn sem sveitar- félagið bendir á? Getur verið að það stafi af því að þær eru systur sveitar- stjórinn og ráðherrann? Er þetta ekki svolítið sveitó? gm@frettabladid.is ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL- SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 LESTU GREININA Á VISIR.IS OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.