Fréttablaðið - 04.11.2005, Blaðsíða 20

4. nóvember 2005 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Bílastæði í miðbænum eru víða
færri en svo að þau anni eftir-
spurn á álagstíma. Stöðumæla-
sektir koma hins vegar í veg
fyrir að fólk leggi í þessi stæði
og séu þar allan daginn með bíla
sína, enda er sektarupphæðin svo
há að flesta munar verulega um
hana. Ef sektir eiga líka að koma
í veg fyrir að kaupréttaraðall
fjármálaheimsins misnoti þessi
stöðumælastæði, væri þá ráð að
láta þá borga fjögurhundruð falda
sekt, þar sem nærri liggur að
ábatasamasti kaupréttarsamning-
urinn hjá KB banka í vikunni hafi
náð 400-földum launum banka-
gjaldkera?
Varla, enda hefur lengi verið
sátt um að glæpur sé glæpur sama
hver framdi hann. Tiltekinn glæp-
ur eða lögbrot kalli þá í öllum aðal-
atriðum á sömu eða svipaða refs-
ingu óháð því hver framdi hann.
Þetta heitir einfaldlega jafnrétti
gagnvart lögum og er eitt af marg-
rómuðum grundvallarréttindum
borgaralegs lýðræðis.
Nú hefur einn færasti lögmað-
ur landsins í málum sem varða
mörk tjáningarfrelsis og einkalífs
fólks, Sigríður Rut Júlíusdóttir,
lagt fram stefnu á hendur viku-
blaðinu Hér og nú og útgáfufélag-
inu 365 miðlum vegna umfjöllun-
ar blaðsins um Bubba Morthens
síðastliðið sumar. Kröfur Bubba
hljóða upp á að fyrirsögn blaðsins,
„Bubbi fallinn“, verði dæmd dauð
og ómerk auk þess sem hann fái
tuttugu milljónir í miskabætur.
Í sjálfu sér er ekki nema eðlilegt
að Bubbi geri athugasemdir við
fyrirsögnina, sem er villandi og
hugsanlega meiðandi fyrir hann
sem forvarnarpostula á samningi
hjá stórfyrirtækjum. Hins vegar
er fróðlegt og raunar nokkuð
undrunarefni að sjá hvernig lög-
maðurinn hefur rökstutt kröfuna
um miskabætur til handa Bubba.
Hann bendir á að þeir sem standa
að útgáfunni 365 miðlum séu
stöndugir aðilar og þá muni ekki
muna um að greiða lágar sektir,
t.d. „einhvern 50 þúsund kall!“
Lögmaðurinn virðist telja 400-
földun meira við hæfi, eða tuttugu
milljónir. Mikilvægt sé að útgef-
endur svíði undan sektinni, enda
snúist málið um „að fjölmiðlar
hugsi sig um tvisvar áður en þeir
birta umfjöllun af þessu tagi ef
þeir eiga á hættu að vera dæmdir
til að greiða umtalsverðar bætur,“
eins og þetta var orðað í frétt á
ruv.is. Miskabæturnar eiga þann-
ig ekki að bæta Bubba hans miska
eins og tíðkast hefur hér á landi
um svona hluti, heldur eiga þær
að verða eins konar refsibætur
og siðferðilegur yfirritstjóri fyrir
stöndug útgáfufyrirtæki - líkara
því sem stundum tíðkast í Amer-
íku.
Það er mjög þarft að fá prófmál
fyrir dómstólum til að skilgreina
betur hvar markalínan liggur
milli einkalífs og tjáningarfrelsis
fjölmiðlanna, ekki síst eftir hinn
margfræga Karólínudóm Mann-
réttindadómstóls Evrópu þar sem
einkalífinu var gefið umtalsvert
svigrúm. Gallinn er hins vegar
sá að þetta dæmi er ekki sérstak-
lega vel fallið til þess að skera úr
um hvar þessi lína liggur, nema
að því er varðar myndatöku af
Bubba og myndbirtingu án hans
vitundar og samþykkis. Umrædd
fyrirsögn er einfaldlega röng eða
í besta falli afar villandi. Hún er
þó fyrst og fremst smekklaus,
en dómstólar geta ekki verið að
dæma mikið um smekkleysi.
Hins vegar þarf ekkert prófmál
um hvort eðlilegt sé að birta vill-
andi eða ranga hluti í fjölmiðlum.
Allir eru sammála um að slíkt
gera menn ekki líka DV og Hér og
nú þó menn hafi þar þumbast við
í þessu máli. Engu að síður verð-
ur ýmislegt hægt að lesa út úr
þessum málaferlum, ef þau verða
þá rekin á þeirri forsendu að um
einhvers konar tilefnislausa inn-
rás í einkalíf Bubba hafi verið að
ræða. Þar er það myndbirtingin
sem er áhugaverðust í ljósi Kar-
ólínudómsins.
Rökstuðningurinn fyrir miska-
bótunum gæti þó drepið þessu
máli verulega á dreif, því þar er
í raun verið að segja að aðrar og
þungbærari reglur eigi að gilda
um stönduga útgefendur en aðra
útgefendur - allt til þess að þeir
læri einhverja lexíu. Með því að
ögra jafnræðisreglunni með þess-
um hætti eru Bubbi og lögmaður
hans komin út á hálan ís, enda er
eðlilegasti mælikvarðinn á upp-
hæð miskabóta stærð miskans,
sem verið er að bæta. Sá miski
er mældur í þeim ímyndarskaða
sem Bubbi kann að hafa orðið
fyrir sem forvarnarfyrirmynd
og einhverju mati á óefnislegum
óþægindum fyrir sálarlíf hans
sjálfs. Eðlilegast er að láta mæl-
ingu á þessum miska ráðast af
útbreiðslu og áhrifum Hér og
nú, en ekki af greiðslugetu þei-
rra sem standa að baki útgáfu-
félaginu. Þetta er einföld miska-
bótakrafa, og kallar ekki á þann
siðbótartón sem fylgir með í rök-
stuðningi stefnunnar. Telji menn
þörf á slíkum tóni á hann að heyr-
ast hjá löggjafanum, samtökum
fjölmiðlafólks og hinum almenna
pólitíska umræðuvettvangi - ekki
í réttarsalnum. ■
Siðbót eða miskabót?
Fréttir á ensku
Viðskiptaumsvif Íslendinga utanlands
hafa vakið áhuga á fréttum - og jafnvel
slúðri - um íslensku útrásarmennina.
Sem stendur flytur aðeins einn aðili
fréttir af íslenskum mönnum og málefn-
um á ensku á netinu. Það er fyrirtækið
Heimur (útgefandi Frjálsrar verslunar
og fleiri rita) en
það heldur úti
fréttavefnum
IcelandRevi-
ew.com. Þetta
er orðinn öflugur vefur
sem er reglulega uppfærður með
nýjum fréttum sem birtast í íslensk-
um blöðum og netmiðlum. Vefurinn,
einn íslenskra fjölmiðla, er tengdur
við öflugasta fréttakerfi heims, Google
News, og getur sem slíkur haft mikil
áhrif á vitneskju manna og skoðanir á
mönnum og málefnum á Íslandi.
Staksteinar heimsfrægir?
Aðalmaðurinn á bak við Heim og
fréttavefinn er Benedikt Jóhannesson,
af Engeyjarætt. Hann var stjórnarfor-
maður Eimskipafélagsins og Skeljungs
þegar veldi Kolkrabbans hrundi á sínum
tíma og hefur mjög ákveðnar skoðanir
á stjórnmálum og viðskiptum eins og
lesa má í skemmtilegum pistlum hans á
vefsetrinu heimur.is. Ekki fer á milli
mála hvar Benedikt stendur í stríði
viðskiptablokkanna. Kannski eru
skoðanir hans smitandi á starfs-
menn IcelandReview.com. Annað
eins getur gerst á bestu bæjum!
Að minnsta kosti vekur athygli
að farið er að vitna í Staksteina
Morgunblaðsins á þessum fréttavef.
Prófið að slá Staksteinum upp í
Google News. Kannski eiga
Staksteinar eftir að verða
heimsfrægir?
Nógir peningar ef...
Í nýútkomnu Mannlífi er vitnað í
væntanlega bók um Jón Ólafsson
athafnamann. Í bókinni er sögð saga
af endurskoðanda sem hitti „yfirmann
skattrannsókna“ í gleðskap. Trúði
hann endurskoðandanum fyrir því að
embætti sitt, sem alltaf væri í fjársvelti,
gæti fengið „tvisvar sinnum tuttugu
milljón króna aukafjárveitingu
ef það myndi snúa sér að
Jóni Ólafssyni og Baugs-
mönnum samkvæmt
loforði forsætisráðherr-
ans.“ Ja, hérna. Nú verður
fróðlegt að fylgjast með
því hvort þetta verði þýtt á
ensku og sett á fréttavef-
inn IcelandRevi-
ew.com.
gm@frettabladid.is
Í DAG
BUBBI MORTHENS
OG HÉR OG NÚ
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Þetta er einföld miska-
bótakrafa, og kallar ekki á
þann siðbótartón sem fylgir
með í rökstuðningi stefnunnar.
Telji menn þörf á slíkum tóni á
hann að heyrast hjá löggjafan-
um, samtökum fjölmiðlafólks
og hinum almenna pólitíska
umræðuvettvangi - ekki í rétt-
arsalnum.
SMÁAUGLÝSINGASÍMINN ER 550 5000
OG ER OPINN ALLA DAGA FRÁ KL. 8–22.
Breyttur
afgreiðslutími
í Skaftahlíð 24
F
í
t
o
n
/
S
Í
A

F
I
0
1
4
4
1
6
Virka daga kl. 8–18.
Helgar kl. 11–16.
Átök á vinnumarkaði virðast handan við hornið. Í yfirlýsingu frá fundi
miðstjórnar ASÍ sem haldinn var á miðvikudag kemur fram að hún telji
einsýnt „að til uppsagnar kjarasamninga muni koma að óbreyttu og því
mikilvægt að aðildarfélögin verði undir það búin að segja upp kjara-
samningum, ef á það reynir.“
Í frétt á forsíðu blaðsins í dag kemur fram að Samtök atvinnulífsins
hafi hafnað tillögu Alþýðusambands Íslands um tveggja prósenta
launahækkun sem ætlað er að mæta þeim tveggja prósenta mun sem
er á verðbólguforsendum kjarasamninga og þeirri verðbólgu sem nú er.
Tillaga Alþýðusambandsins var lögð fram í viðræðum forsendunefndar
þar sem fulltrúar beggja aðila sitja og eru sammála um að forsendur
samninga séu brostnar.
Í fréttinni kemur einnig fram að Gylfi Arnbjörnsson, framkvæmda-
stjóri ASÍ, telji að, að óbreyttu megi búast við uppsögn kjarasamninga
eftir rúman mánuð, eða 10. desember. „Við höfum talið að þar sem
markmið Seðlabankans og forsendur kjarasamninga gera ráð fyrir 2,5
prósenta verðbólgu en verðbólgan er í raun 4,5 prósent sé það nokkuð
klárt hver munurinn er,“ segir framkvæmdastjóri ASÍ,
Hjá Samtökum atvinnulífsins eru menn þó á öðru máli. Ari Edwald
framkvæmdastjóri SA vill líta á ástæður verðbólgunnar og til þess að
kaupmáttur sé í sögulegu hámarki. „Það er alls ekki sanngjarnt, þegar
horft er til eðlis verðbólgunnar, að afgreiða verðbólguna sem frádrátt
frá kaupmætti almennings. Þrír fjórðu hennar eru vegna fasteigna-
verðs, en einnig vegna aukinnar neyslu og betri lífsgæða,“ segir Ari en
útilokar þó ekki að samið verði um launahækkanir þótt ekki verði þær
í líkingu við það sem ASÍ fer fram á. „Þetta snýst um kostnaðinn fyrir
atvinnulífið. Það er alveg ljóst að svigrúmið til breytinga er ekki af
þeirri stærðargráðu sem þarna er slegið fram. Slík nálgun fæli að auki í
sér afturhvarf til víxlhækkunar launa og verðlags,“ segir Ari og kveður
þar við kunnuglegan tón úr herbúðum atvinnurekenda. „Það væri hins
vegar mjög slæmt fyrir almenning í landinu ef samningar næðust ekki
og yrði með því brugðið frá þeirri sátt sem hefur verið í landinu um
árabil og ekki víst að næðist saman um langan tíma aftur.“
Gylfi Arnbjörnsson bendir á öðrum stað í Fréttablaðinu á þá stað-
reynd að viðfangsefni verkalýðshreyfingarinnar sé að verja þá kaup-
máttaraukningu sem félagsmenn ASÍ hafa. „Deilan snýst ekki um hvort
kaupmáttur sé ekki hár heldur hvort hann eigi að lækka. Kjarasamn-
ingar gerðu ráð fyrir því að kaupmáttur héldi áfram að hækka,“ segir
Gylfi.
Ábyrgð aðila vinnumarkaðarins er mikil og vissulega er það hlut-
verk hvors aðila um sig að gæta hagsmuna umbjóðenda sinna. Sé það
hins vegar svo að forsendur kjarasamninga eru brostnar hlýtur að
þurfa að endurskoða þá í samræmi við það, óháð því hvað veldur munin-
um á þeirri verðbólgu sem forsendur gera ráð fyrir og þeirri verðbólgu
sem ríkir í raun.
Stöðugleiki á vinnumarkaði skiptir gríðarlegu máli fyrir allan
almenning í landinu og fyrirtækin líka. Samtök atvinnulífsins og Alþýðu-
samband Íslands gegna lykilhlutverki í að viðhalda þeim stöðugleika. ■
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
Í forsendum kjarasamninga ASÍ og SA er gert ráð
fyrir 2,5% verðbólgu. Verðbólga mælist nú 4,5%.
Brostnar forsend-
ur kjarasamninga
„Sé það hins vegar svo að forsendur kjarasamninga
eru brostnar hlýtur að þurfa að endurskoða þá í
samræmi við það, óháð því hvað veldur muninum á
þeirri verðbólgu sem forsendur gera ráð fyrir og þeirri
verðbólgu sem ríkir í raun.“