Tíminn - 15.08.1976, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 15. ágúst 1976
menn og málefni
Vinstri stjórnin og núverandi stjórn
hafa beitt hliðstæðum úræðum
Hliðstæð úrræði
Þjóðviljinn hefur reynt að reka
þann áróöur, að mikill munur sé á
stefnu og vinnubrögöum núver-
andi rikisstjórnar og vinstri
stjórnarinnar. Fátt eða ekkert
hefur Þjóðviljinn getað fært þess-
um áróðri sinum til sönnunar. Sé
það nokkuð, sem Þjóöviljinn hef-
ur fært fram fullyrðingum sinum
til stuðnings, felst munurinn helzt
i því, aö vinstri stjórnin bjó yfir-
leitt við batnandi viðskiptaár-
ferði, en núverandi rikisstjórn,
hefur lengstum búiö við versn-
andi viðskiptakjör. Þetta hefur
óhjákvæmiiega haft áhrif á lifs-
kjörin, sem ekki er með neinum
rétti hægt aö saka núverandi
stjórn um.
Sé gerður nánari samanburður
i þessum efnum, kemur i ljós, að
báðar rikisstjórnirnar hafa beitt
svipuðum efnahagsaögerðum,
þegar rekstur útflutningsfram-
leiðslunnar hefur staöið höllum
fæti, og þvi þurft að gera sérstak-
ar ráðstafanir til aö koma i veg
fyrir atvinnuleysi. t þeim tilgangi
felldi vinstri stjórnin gengið
haustið 1972 og beitti sér fyrir
takmarkaðri kaupbindingu vorið
1974. Núverandi rikisstjórn hefur
tvivegis fellt gengið i sama skyni,
sumarið 1974 og veturinn 1975. 1
fyrra skiptiö viöurkenndu for-
ystumenn Alþýðubandalagsins,
aðgengisfelling væri nauðsynleg,
en þegar atkvæði voru greidd i
Seðlabankanum um slðari
gengisfellinguna greiddi annar
fulltrúi Alþyðubandalagsins at-
kvæði með henni, en hinn sat h já.
AAiklar fram-
kvæmdir
Báðar rikisstjórnirnar hafa
haldið uppi öflugri byggöastefnu.
Vinstri stjórnin hóf hana undir
forystu ólafs Jóhannessonar, en
núverandi rikisstjórn hefur fylgt
henni eftir. Þrátt fyrir efnahags-
örðugleikana hefur verið næg at-
vinna og mikil uppbygging i
dreifbýlinu slðustu tvö ár, ólikt
þvl, sem var i tið viðreisnar-
stjórnarinnar. Núverandi rikis-
stjórn hefur svo tryggt byggða-
stefnuna áfram með þvi m.a. að
tryggja Byggðasjóði stóraukið
fjármagn með lögunum um
Framkvæmdastofnunina, sem
voru samþykkt á siðasta þingi.
Vinstri stjórnin hófst handa um
stórfellda uppbyggingu togara-
flotans og frystihúsanna, en þau
verkefni hafði viðreisnarstjórnin
vanrækt. Núverandi rlkisstjórn
hefur á svipaðan hátt haldið uppi
stórfelldum framkvæmdum i
orkumálum, þar sem nauðsynlegt
er, aö landsmenn verði sem mest
óháðir oliunni.
Umbótalög
Báðar rikisstjórnirnar hafa
komið fram merkum löggjafar-
málum á sviði atvinnuveganna. 1
tið núverandi rikisstjórnar ber
einna hæst á þvi sviöi hin nýju
jarðalög, sem Framsóknarmenn
hafa lengi barizt fyrir. Báðar
rlkisstjórnirnar hafa beitt sér
fyrir merkum lögum á sviði
félagsmála. Núverandi rlkis-
stjórn hefur t.d. beitt sér fyrir
nýjum lögum um jafnrétti kynj-
anna. Þá hefur hún náð sam-
komulagi við opinbera starfs-
menn um verkfallsrétt þeirra, en
það mál dagaöi uppi hjá vinstri
stjórninni.
Þannig má rekja þaðáfram, að
ekki er neinn meginmunur á
stefnu og vinnubrögöum þessara
tveggja rlkisstjórna. Fram-
sóknarflokkurinn hefurhaft mikil
áhrif á störf þeirra beggja, en
munurinn á Alþýðubandalaginu
og Sjálfstæðisflokknum er ekki
mikill, þegar þessir flokkar eru I
Barnafoss I Borgarfiröi
rlkisstjórn, þótt þeir láti öðruvlsi,
þegarþeir eruí stjórnarandstöðu.
Fyrir þá yrði ekki neitt erfitt að
ná svokölluðu „sögulegu sam-
komulagi.”
Sóknin í land-
helgismólinu
Hvergi sést það skýrar en á
sviði landhelgismálsins, að fram-
greindar rikisstjórnirnar hafa
fylgt sömu meginstefnunni.
Vinstri stjórnin hófst handa um
útfærslu fiskveiðilögsögunnar I 50
mllur. Með þeirri útfærslu var
stigið stærsta sporið i landhelgis-
baráttunni, þar sem flest mikil-
vægustu fiskimiðin og uppeldis-
stöðvarnar eru innan 50 mílna
markanna. Þessi útfærsla kostaði
nýtt þorskastríð við Breta, sem
lauk með þvi, að þeir drógu stór-
lega úr veiðum slnum. Aðrar
þjóðir virtu 50 milna mörkin. Nú-
verandi rikisstjórn fylgdi þessari
einbeittu stefnu fast eftir. Þróun
hafréttarmála, einkum þó á sviði
hafréttarráðstefnunnar, skapaði
möguleika til að færa fiskveiði-
lögsöguna út I 200 milur. Segja
má, að núverandi rlkisstjórn hafi
gripið fyrsta tækifæri, sem gafst
til að færa fiskveiðilögsöguna út i
200 milur. Enn kom til þorska-
styrjaldar við Breta, en henni er
lokiðmeð fullum sigri Islendinga.
Islendingar hafa ekki aðeins
fengið hina nýju fiskveiðilögsögu
viðurkennda I reynd, heldur hefur
þetta frumkvæði þeirra haft mikil
áhrif á allan gang hafréttarmála
og flýtt stórlega fyrir almennri
viðurkenningu á 200 milna regl-
unni.
Forusta Fram-
sóknarmanna
Hjá þvi verður ekki komizt,
þegar ræddir eru þessir mikil-
vægu þættir landhelgisbaráttunn-
ar aö minna sérstaklega á þátt
Framsóknarflokksins I þeim.
Framsóknarflokkurinn var eini
flokkurinn, sem átti fulltrúa I
báðum þessum rlkisstjórnum og i
bæðiskiptin hvlldimesta starfið á
utanrikisráðherranum, sem
stjórnaði baráttunni út á við, og
dómsmálaráðherranum, sem
stjórnaði baráttunni inn á við,
þ.e.a.s. landhelgisgæzlunni. Störf
þeirra Einars Agústssonar og
Ólafs Jóhannessonar I sambandi
við þessarútfærslurhafa enn ekki
verið metin sem skyldi. Hjá þvi
verður heldur ekki komizt að
minna á, aö Sjálfstæðisflokkurinn
sýndi verulega tregðui sambandi
við útfærsluna I 50 milur, svo að
ekki sémeira sagt, enda var hann
þá utan stjórnar. Alþýðubanda-
lagið sýndi svipaða tregðu i sam-
bandi við útfærsluna i 200 milur,
enda var flokkurinn þá utan
stjórnar. Framsóknarflokkurinn
stóð hins vegar fast með báðum
útfærslunum. Það reið bagga-
muninn. Landhelgismálið er gott
dæmi um holl áhrif Framsóknar-
flokksins i báðum umræddum
rikisstjórnum.
AAisnotkun undan
þóguókvæða
Það verður augljósara meö ári
hverju, að ört fjölgar tekjuháum
og efnuðum mönnum, sem sleppa
að mestu eða öllu viö beinar
skattagreiöslur. Fleiri og fleiri
læra þá list, að nota sér undan-
þáguákvæði skattalaganna til
þess að losna við skattana. Sá
hópur stækkar vafalaust einnig,
sem beinlinis telur rangt fram i
trausti þess, að skattayfirvöld
hafa ekki nógu frjálsar hendur til
að áætla þeim skatt, sem þeim
yröi að sjálfsögðu gefið fullt tæki-
færi til að leiörétta, ef þeir gætu
það með rökum.
Haldi slíku áfram, verður þess
áreiðanlega ekki langtaö blöa að
þær kröfur verða öflugar af hálfu
launamanna, að tekjuskatturinn
verði afnuminn með öllu og
neyzluskattar lagðir á I staðinn.
Þá fengju hátekjumennirnir það
fram,sem þeir stefnaaðmeöhin-
um villandi framtölum sinum
eins og tapi, sem er tilbúið með
ýmsum hætti. En lágtekjufólkið
yrði að greiða hærri skatta á
óbeinan hátt.
Aðsjálfsögðu ber að fordæma á
hinn harðasta hátt þá menn, sem
þannig nota sér ágalla og smugur
skattalaganna. Þaö er ljóst að
samfélagsleg tilfinning þeirra er
ekki rik. En þeir eru ekki einir i
sökinni. Sök löggjafans eða rlkis-
stjórna og alþingismanna er slzt
minni.
Hvenær rumska
þingmenn?
Undanþágurnar voru upphaf-
lega settar i góðri trú og höfðu
einnig við viss rök að styðjast. En
mörg undanfarin ár hefur verið
ljóst, að þær hafa verið misnotað-
ar i sivaxandi mæli, auk þess sem
þær hafa ýtt undir brask og
skuldasöfnun. Þetta hefur lög-
gjafanum verið vel ljóst, en hann
hefursamt ekki rumskað. Þvert á
móti hafa verið gerðar tilraunir
til að auka undanþágurnar, t.d.
aðgera hlutabréfagróðann skatt-
frjálsan, en Ólafur Björnsson
prófessor sýndi manna bezt fram
á, hversu auðvelt væri að misnota
það. Sumpart hefur þetta að-
gerðaleysi rikisstjórna og Al-
þingis verið sprottið af sinnuleysi,
en sumpartaf ótta við reiði þeirra
manna.sem ekki fengju áfram að
vera skattlausir með þessum
hætti.
Nú ætti hins vegar að vera nóg
komið. ósóminn hriðmagnast ár
frá ári. Meira ætti ekki að þurfa
til þess, að löggjafinn vaknaði eft-
ir langan og ljótan draum. Þaö
yrði rikisstjórninni til mikils
sóma, ef hún tæki með festu á
þessumáli, semgæti I senn skap-
að möguleika fyrir hækkun al-
menna frádráttarins og auknu
jafnrétti. En taki stjórnin ekki
forystuna, verða einstakir þing-
menn aö hefjast handa og sjá
hverju er unnt að koma fram.
r
Ureltar kreddu-
stefnur
Af hálfu andstæðinga Fram-
sóknarflokksins hefur lengi verið
þrástaglazt á þvi, að Fram-
sóknarflokkurinn sé ekki fylgj-
andi neinni strangtrúarstefnu og
sveiflist því milli vinstri og hægri
eftir atvikum. Meðþessum áróðri
hefur átt að kveða flokkinn niður.
En það hefur ekki tekizt betur en
svo, að Framsóknarflokknum
hefur á slðustu tveim áratugum
tekizt að ryðja sér svo
rækilega til rúms I kaupstöðum
og kauptúnum, að hann er nú
annar stærsti flokkurinn þar.
Þannighafa kjósendurmetiðhina
frjálslyndu umbótastefnu hans.
Framsóknarmenn geta þvi lát-
iðsér þennan áróður andstæðing-
anna i léttu rúmi liggja. Fram-
sóknarmenn viðurkenna fullkom-
lega að flokkur þeirra er ekki sér-
kredduflokkur. Hann trúir ekki á
eitt úrræði eins og Alþýðubanda-
lagið segist trúa á þjóðnýtinguna
og Sjálfstæðisflokkurinn á ótak-
markaða samkeppni. Bæði Al-
þýðubandalagið og Sjálfstæðis-
flokkurinn hafa líka oft orðið að
reka sig á, að stefna þeirra er
ekki raunhæf í framkvæmd. Hvað
eftir annað hefur reynslan neytt
Sjálfstæðisflokkinn til að vikja frá
stefnu sinni um algert frelsi og
Alþýðubandalagið frá trú sinni á
rikisreksturinn.
Kreddunum
hafnað
Afstaða Framsóknarflokksins
hefur frá upphafi verið sú, að
beita ætti hinum þremur
rekstrarformum: einkarekstri,
samvinnurekstri og rikisrekstri
eftir þvi sem bezt hentaði á hverj-
um vettvangi og sums staðar
gætu öll þessi form komið til
greina. Menn ættu ekki að vera
haldnir neinni ófrávikjanlegri
stefnu fyrirfram I þessum efnum.
Bezt væri, að hægt væri að
tryggja sem mesta samvinnu, og
forðast þannig skaðleg átök og
deilur, en til þess að ná þvl marki
mætti ekki binda sig við of þröng
sjónarmið.
Þannig hefur Framsóknar-
flokkurinn unnið og mun halda
áfram að vinna. Hann mun ekki
binda sig við neina einsýna
stefnu, heldur kappkosta aö
leggja raunhæft mat frjálslynds
umbótaflokks á hin einstöku
vandamál. Hann mun leggja
kapp á að vera viðsýnn og fram-
sýnn, en binda sig ekki við meira
og minna úreltar kreddur. Þessi
stefna er i fullu samræmi viö hinn
nýja tima og nýju kýnslóð, sem er
á margan hátt minna kreddu-
bundin, óháðari og frjálslyndari
en fyrri kynslóðir voru, þegar
undan eru skildir tiltölulega fá-
mennir kredduhópar, sem hafa
ýmist skipað sér lengst til hægri
eða vinstri.
Þ.Þ.