Tíminn - 15.08.1976, Blaðsíða 28

28
TÍMINN
Sunnudagur 15. ágúst 1976
LEIKFÖNG
DAUÐANS
Þaö er mánudagur fimmti júli, gæzludeildinni á háskólasjúkra- ungir menn. Tveir þeirra eru
1976. Fögur helgi er liöin. A gjör- húsinu I Heidelberg liggja fjórir meövitundarlausir, sá þriöji
Aigeng sjón á sumrin: Meö bert brjóst og fiaksandi hár þeysist öku-
maöur hondunnar eftir strætunum. Þetta hefur mörgum þeirra
oröiö dýrkeypt, en þaö eru engin lög til um öryggisklæönaö og fóik
lætur háar slysatölur sem vind um eyru þjóta.
tuttugu ára gamall vélvirki md
ekki mæla vegna alvarlegra
andlitsm eiösla og sá fjóröi,
tuttugu og tveggja ára innan-
búöarmaöur er vakandi. Hann er
fullfær um aö tala, — en hann
segir ekki mikiö. Hvaö ætti hann
iika aö segja? Hann hefur misst
annan handlegginn og annan fót-
legginn. Hann á eftir aö komast
yfir þaö áfall og sætta sig viö orö-
inn hlut.
„Helgarnar eru alltaf viö-
buröarikar, hjá okkur, — segir
yfirlæknirinn þurrlega, — þá
koma þeir i hrönnum. —
Meö —þeir— á hann viö öku-
menn vespa, skellinaðra og bif-
hjóla. Fjórir fyrrnefndir sjúkl-
ingar tilheyra þessum hópi. Þaö
er ekki aöeins aö þessi umsögn
um viðburöarikar og annasamar
helgar gildi um sjúkrahús I
Heidelberg. Eftir þvi sem opin-
berar skýrslur sýna, þá á þetta
viö um gjörvallt Vestur-Þýzka-
land.
Gagnstætt þvi aö tala fót-
gangandi vegfarenda, sem lenda I
umferðarslysum fer greinilega
lækkandi, fer tala þeirra öku-
manna mótorhjóla, sem lenda i
slysum ört hækkandi. Miöaö viö
áriö 1975 hefur slysatala öku-
manna bifhjóla hækkaö um sjö
prósent en ökumanna skellinaðra
og vespa um fimmtán prósent.
Þá slösuðust samtals á árinu 1975
37731 manns á bifhjólum og 1211
létu lifið, en á skellinöörum og
vespum slösuöust 32987 og 720
létust. Allt bendir til þess aö áriö
1976 ætli aö veröa meira slysaár
meðal umrædds hóps heldur en
áriö á undan. Miöaö viö júni 1975
og sama mánuö þessa árs, þá
hefur tala fórnarlamba mótor-
hjólaslysa vaxið um 38% I Köln,
65% I Diisseldorf, 60% I Rinar-
héruöunum og 90% i Heidelberg. 1
skýrslunni kemur fram, að tiöni
slysa á vespum meö hjálpar-
mótorum og skellinöðrum fer
örar vaxandi heldur en bifhjóla,
hver svo sem orsökin fyrir þvi er
og að aldur þeirra sem oftast
lenda I slysum sé 15-18 ár meöal
þeirra fyrrnefndu og 21-25 meöal
þeirra siöarnefndu.
Oft eru þrjú atriði, sem fylgjast
aö og eru meginorsök slysanna:
kæruleysi ökumannanna, áhættu-
samur akstur og gifurleg umferö
á akvegum. Það á auövitað ein-
ungis aö aka kraftminni mótor-
hjólum á reiöhjólabrautum, en
þaö eru bara til svo fáar, að þaö
fullnægir engan veginn þeim
kröfum. Umferðarmálaráö
Vestur-Þýzkalands hefur reynt aö
útskýra máliö á þann hátt, aö
þeir, sem aka tvihjóla farar-
tækjum, verði að vera meira
vakandi en aðrir ökumenn fyrir
sérstökum hindrunum svo sem
holum og ójöfnum á vegum,
sleipum akbrautum og þess
háttar, vegna þess aö farartækin
krefjist þess, aö stöðugt sé veriö
að lagfæra jafnvægiö. Og þá hafa
ungmennin aö áliti umferöarsér-
fræöinga takmarkaöan áhuga á,
aö fylgja settum reglum I um-
ferðinni og taki oft mikla áhættu.
Oft eru þau hjálmlaus og háriö
flaksast i vindinum. Þau reyna aö
ná fram svipuöum áhrifum og
kemur fram i myndinni Easy
Rider.
En hver ómakar sig svo sem viö
að hugsa um þessar tölur? Hver
vill láta segja sér það að mótor-
hjól séu fjórum sinnum hættu-
legri heldur en bilar og aö meira
aö segja á minnstu mótorhjól-
unum, sem eru hæggengari
heldur en hundraö metra hlaup-
ari, iéndi fleiri menn I slysum
heldur en bilum.
Af hverjum 10000 farartækjum
veröa fimmtán slys hjá hjólreiöa-
mönnum, 150 bilslys, 190 af
völdum vespa, skellinaöra og 678
hjá ökumönnum bifhjóla. Þessar
tölur eru Iskyggilegar, en þær
segja ekki alla söguna. Þær segja
ekkert um afleiðingar hvers
einstaks slyss. Dr. Georg Feld-
kamp hefur I sjö ár fylgzt meö
öllum sjúklingum, sem hafa lent i
mótorhjólaslysum, og hafa at-
huganir hans leitt i ljós, aö al-
gengustu meiöslin eru beinbrot,
eða 61% og þá koma höfuömeiðsl
50%. Slysaflestu mánuðirnir eru
júni og júli og slysaflestu
dagarnir laugardagar og sunnu-
dagar. Algengustu orsakir
slysanna voru aö ökumaöurinn
haföi misst stjórn á hjólinu eöa
lent I árekstri.
Þeir, sem komizt hafa lifs af úr
þessum slysum, hafa margir
verið lengi aö ná sér og sumir
hlotið andleg eöa líkamleg
örkuml. Norbert Volk átján ára
piltur, er einn af þeim 47%, sem
verða fyrir heilaskemmdum af
völdum höfuömeiðsla. Á aðfanga-
dag jóla áriö 1974 sat hann aftan á
mótorhjóli hjá vini sinum, þegar
þeir lentu I árekstri. Norbert á
höfuðið á götuna. Afleiðingarnar
af þvi uröu höfuökúpubrot, heila-
blæðing og heilaskemmd.
Mánuöum saman lá hann með-
vitundarlaus á sjúkrahúsi. Þegar
hann komst aftur til meðvitundar
gat hann ekki talað og ekki
gengiö, og hægri hluti likama
hans var lamaöur. Það aö hann
skuli nú vera á lifi og andlega
heill telst læknisfræöilegt krafta-
verk. Ef til vill er þaö ekki sizt þvi
aö þakka, aö faöir hans sat hjá
honum hvern dag timunum
saman og rabbaöi viö hann og
æfði reikning meö honum. En
auövitaö er hann ekki sá sami og
hann var fyrir slysið. Hann getur
ekki hreyft sig eins og áöur,
minniö bregst honum stundum og
hann er ekki eins hæfur og áöur til
að leysa verkefni, sem krefjast
mikillar hugsunar. Aður en hann
lenti I slysinu var hann I iðnskóla
og lagöi stund á tækniteiknun.
Hvrt hann verður nokkurn
tima vinnufærererfittaösegja
á þessu stigi málsins, en hann er
enn undir læknishendi. Vinur
Norberts sem haföi stjórnaö hjól-
inu þegar slysiö vildi til, lá aöeins
eina viku á sjúkrahúsi. Hann
hafði hjálm á höfðinu og varö þaö
honum til bjargar.
— 53% þeirra ökumanna mótor-
hjóla, sem ekki eru klæddir neins
konar hlifðarfatnaöi slasast alltaf
mest, segir dr. Feldkamp, — en
aöeins 28% af þeim,sem gera þaö
veröa fyrir teljandi meiöslum.
Langmesta öryggiö er af hjálm-
inum, þvi að þrir fjóröu allra
dauösfalla i þessu sambandi
verða af völdum höfuömeiösla.
Alvarlegustu slysatilfellin eru
yfirleitt, þegar komiö er meö öku-
menn kraftminnstu mótorhjól-
anna. Þessu gætu margir átt
erfitt með að trúa, þeir myndu
álita að alvarlegustu slysatilfellin
yröu á stóru bifhjólunum, sem
komast hraöast, en svo er sem
sagt ekki. Okumenn reiöhjólanna
eru nær undantekningarlaust
hjálmlausir og samkvæmt
skýrslum eru höfuðmeiösl
algengust meöal þeirra. Aftur á
móti hafa ökumenn bifhjóla yfir-
leitt hjálm, sem þýöir aö færri
hljóta höfuðmeiðsl.
Frá þvi 1. janúar 1976 er það
skylda aö ökumenn bifhjóla noti
öryggishjálma, en ekkert er gert I
málinu, þótt þeir geri það ekki.
Hins vegar eru engin ákvæöi um
þaö, aö ökumerin vespa og skelli-
naöra verði aö nota hlifðarfatnaö.
Dr. Feldkamp berst fyrir þvi með