Tíminn - 15.08.1976, Blaðsíða 24

24
TÍMINN
Sunnudagur 15. ágúst 1976
Hvassafell, nýjasta skip Sambandsins.
Óttar Karlsson skipaverkfræðingur:
Brennt hefur verið
svartolíu á Sambands-
skipunum í
nærfellt 20 ár
I TILEFNI þess a6 nú eru nær 20
ár liðin frá þvi svartoliubrennsla
hófst i diselvélum skipa i rekstri
Skipadeildar Sambandsins og
þeirrar almennu umræðu og
skrifa, er erðið hafa um svart-
oliubrennslu nýverið, þykir
tilhlýöilegt að skýra frá tilkomu
og framvindu þessarar ráðstöf-
unar hjá útgerðinni og reynslunni
af henni. Mun eingöngu verða
fjallað um þetta mál eins og það
hefur gengið til og horfir við frá
sjónarhóli þessarar Utgerðar — ef
það mætti verða einhverjum til
viðmiöunar, en hjá hinni almennu
umræðu sneitt að mestu.
Jón örn Ingvarsson, yfirvél-
stjóri á Hvassafelli, sem án efa er
sá vélstjóri islenzkur, er einna
lengsta reynslu hefur af brennslu
svartoliu i diselvélum skipa, mun
jafnframt skýra frá sinni reynslu
og margþættu athugunum.
Ætlunin er að gera hér nokkra
grein fyrir eftirfarandi atriðum
varðandi þessa svartoliunotkun
hjá Skipadeild: Aðdraganda og
siðari áföngum, reynslu og hæfni,
framkvæmd svartoliubrennsl-
unnar og hvernig vélum og bún-
aði hefur verið háttað og loks
hinni fjárhagslegu hlið.
En áður en lengra er haldið er
rétt að gera grein fyrir þvi, að
með svartoliu er hér átt við elds-
neytisoliur miðlungi seigar, er
nefnast „Intermediate Fuels” i
sölulistum oliufélaganna, og i
þessum skrifum er yfirleitt átt við
oliu, er hefur seigju allt að 200
Redwood I sekúndum við 100
gráður á Fahrenheit, 38 gráður á
Celsius, þ.e.a.s. „Intermediate 2
Fuel”. Olia sú sem gengur und-
ir nafninu svartolia eða „Light
Fuel” á hérlendum markaði, er
innan þessara sömu seigjumarka
og er nú i auknum mæli notuð
samfara annarri svartoliu til
brennslu i diselvélum skipa rekn-
um af Skipadeild.
Aðdragandi og síðari
áfangar, reynslan
almennt:
Allt fram til ársins 1957 var ein-
göngu brennt gasoliu eða
„Marine Diesel” i dieselvélum
skipa i rekstri hjá Skipadeild. Er
Hamrafellið var keypt til landsins
árið 1956 var það búið til brennslu
á seigari olium á aðalvél, sem var
tvigengis MAN-vél af gerðinni
K10Z70/120A. Ariö 1957 var tekið
að brenna i þessari vél oliu, er
hafði seigju allt að 200 Redwood I
sekúndum en siðar enn seigari
olium allt að 800 sekúndum, og
upp frá þvi svo lengi sem Hamra-
felliö var i eigu Sambandsins og
Oliufélagsins, eða þar til það var
selt úr landi i lok árs 1966, var oli-
um af þessum seigjustigum
brennt þar. Hafði þetta verulegan
sparnað i för með sér, þar sem
notkun aöalvélar var um 19 tonn á
sólarhring. bað breytti þó ekki
þvi, að selja varð skipið úr landi
sökum lágra farmgjalda og
erfiðrar rekstrarafkomu.
Meö hliðsjón af þeirri reynslu,
sem fékkst af brennslu svartoliu á
Hamrafelli var eðlilegt að sú
spurning vaknaði, hvort ekki
mætti fara þessa leið viðar.
Mælifelliö var byggt i Noregi og
hóf siglingar i aprilmánuði 1964.
Var það búið til brennslu á 200
sekúnda oliu i aðalvél, og hefur
brennt slikri oliu siðan. bað sama
á við um bæði Skaftafell og
Hvassafell, sem byggö voru i
Vestur-býzkalandi 1971.
bannig hafa þau þrjú skip, sem
byggð hafa verið á vegum Skipa-
deildar frá árinu 1964 verið búin
til slikrar brennslu.
Af framangreindu má ljóst
vera, að Skipadeild hefur
snemma farið inn á þá braut að
brenna svartoliu i aðalvélum
skipa i hennar rekstri, þar sem
hún taldi þaö viö eiga með tilliti
til aðstæðna og af þvi fjárhags-
legan ávinning. Aö útgerðin hefur
ótrauð haldið sér á þessari braut
og aukið notkun á þessari oliu
með tilkomu nýrra skipa, er
kannski órækasti vitnisburður
þess, að hún hefur af þvi góöa
reynslu og það góða, að hún mun
— að verðlagi á eldsneytisoliu ó-
breyttu — halda þessari notkun á-
fram, þar sem við á. Er forráða-
mönnum útgerðarinnar þakklæti
i huga til alls þess vélaliös, sem
með jákvæðri afstööu og árvekni i
starfi hefur staðið að þessari
reynslu, en enginn vafi leikur á
þvi, að það veldur mestu um,
hvernig til hefur tekizt.
Hins vegar verður ekki séð, að
einhverjir tæknilegir kostir fylgi
brennslu svartoliu á dieselvélum,
ávinningurinn er eingöngu fjár-
hagslegur. bess vegna má
kannski segja, að það skjóti nokk-
uð skökku við, að það skuli helzt
vera menn úr hópi tæknimanna,
sem halda uppi áróðri hérlendis
fyrir brennslu svartoliu i diesel-
vélum skipa, en þeir, sem um
fjárhagsafkomuna hugsa, velta
vöngum. bað ætti þó að vera
visst keppikefli allra, er að útgerð
standa, að brenna ekki dýrari oliu
en nauðsynlegt er.
Forsendur
svartoliunotkunar:
baðsem hefur mótað ákvörðun
Skipadeildar um það, hvort i
brennslu svartoliu skyldi ráðazt
hverju sinni, eru fyrst og fremst
eftiríarandi atriði.
1. Vélarstærðin. Vél sé um og yfir
2000 hestöfl.
2. Keyrslutimi vélar og oliunotk-
un. Keyrslutimi verði 3500-4500
klst. á ári og oliunotkun þvi
1000-1300 tonn.
3. Farsvið. Siglingum skips verði
þannig háttað, að öryggir
möguleikar séu fyrir hendi til
svartoliutöku.
4. Afstaða vélarframleiðenda til
slikrar brennslu.
1 hvert sinn, sem hún hefur
komiö til álita hefur veriö leitað
umsagnar vélarframleiðenda
og afstaða þeirra veriö afger-
andi. Hún hefur oftast verið já-
kvæð, sjaldnast hvetjandi, en
þó i eitt skiptið neikvæð.
Gæði oliunnar
og hæfni:
Skipadeild hefur samning viö
Oliufélagið og Esso um kaup á
eldsneytisoliu til skipa I hennar
rekstri. Slikur seljandi er ávallt
viss trygging fyrir þvi, að gæði
oliunnar sé innan ákveðinna til-
tekinna marka. Eftir sem áður
hefur verið aflaö upplýsinga um
og reynt að fylgjast með gæðum
svartoliunnar á hinum einstöku
oliutökustöðum.
Gæði svartoliunnar og hæfni til
brennslu i diselvélum hefur verið
metin út frá tveimur sjónar-
miðum: Annars vegar hvernig
olian sé til dælingar, hreinsunar
og tilreiðslu: hvert sé storkn-
unarmark hennar, vatnsmengun,
óhreinindi og seigja. Hins vegar
hvernig olian sé til brennslu,
hvert magn efna hún hefur að
geyma til ösku- og koksmyndun-
AAenntamálaráðuneytið
óskar að taka á leigu húsnæði á jarðhæð
undir fjölskylduheimili fyrir fjölfötluð
börn.
Tilboð sendist menntamálaráðuneytinu,
verk- og tæknimenntunardeild fyrir 25.
ágúst.
Menntamálaráðuneytið.
Kennarar - kennarar
Góðan barnakennara (með réttindi) vant-
ar að grunnskólanum i Bolungarvik. Hús-
næði i boði.
Upplýsingar hjá skólastjóra Gunnari
Ragnarssyni i sima 94-7288 og séra Gunn-
ari Björnssyni, formanni skólanefndar i
sima 94-7135.