Fréttablaðið - 02.01.2006, Blaðsíða 46

46 2. janúar 2006 MÁNUDAGUR
Námskeið hefjast 19. september
5. -16. september
Námskeið fyrir byrjendur og lengra komna
Taltímar - einkatímar
Námskeið fyrir börn
Kennum í fyrirtækjum
alliance@simnet.is
2. - 13. janúar
Námskeið hefjast 16. janúar
Kennum í fyrirtækjum
Með hækkandi menntunarstigi
þjóðarinnar hefur mikilvægi
háskólanáms aukist mikið undan-
farin ár, og kemur það einna
skýrast fram í þeirri miklu fjölgun
sem orðið hefur á háskólanemum
á Íslandi síðustu ár. Háskóli
Íslands finnur fyrir þessu og
augljóst að ekki er auðvelt fyrir
stofnun af slíkri stærð að bregðast
við svo örum breytingum. Því er
mikilvægt að allir sem skólanum
tengjast leggi sitt af mörkum svo
hægt sé að gera Háskólann að eins
góðum vinnustað og mögulegt
er, bæði fyrir starfsfólk og
nemendur.
Hópur Vökuliða tók sig saman í
vor og lagði út í vinnu við að meta
stöðu HÍ og skoða hvernig hægt
er að bæta starf Háskólans, ekki
hvað síst það sem snýr að nem-
endum. Einn af útgangspunktum
hópsins var að umfjölluninni og
hugmyndunum yrði ekki leyft að
snúast eingöngu um hugsanlega
upptöku skólagjalda við skólann
enda eru þau vandamál sem blasa
við hinum almenna nemanda á
hverjum degi, of mikilvæg til að
falla í skuggann af eilífu þrasi um
fjármál. Þessi vandamál fela oftar
en ekki í sér einfaldar lausnir. Í
þessari grein verður farið laus-
lega yfir nokkrar af þeim hug-
myndum sem hópurinn vann úr
og gaf út í skýrslu undir titlinum
„Frumkvæði til framfara“.
Einingar fyrir kennslu
HÍ stendur sig vel í ýmsum deildum
við að halda nemendahópum
fámennum og auka þannig nánd
milli nemenda og kennara, en
í sumum af stærri deildunum
bitnar stærð hópa á þeirri kennslu
sem þar fer fram. Helsta ástæðan
fyrir þessu er sú að í reiknilíkani
Háskólans er innbyggður hvati
fyrir mjög fjölmenn námskeið
með fáum kennurum, þar sem
kennslan byggist eingöngu á
fyrirlestrum og námsmatið er
aðeins í formi 100% lokaprófs. Það
er sérstaklega mikilvægt í slíkum
námskeiðum að geta boðið uppá
umræðutíma og/eða verkefnatíma
til að brjóta hópinn upp og bjóða
hverjum og einum nemenda uppá
námsvænna umhverfi og aukna
örvun.
Við teljum að til að bæta úr
þessu gæti skólinn boðið meist-
ara- og doktorsnemum greiðslu
í formi eininga, í staðinn fyrir
að greiða nemendum fyrir slíka
kennslu með peningum. Um
sameiginlegan ávinning væri að
ræða þar sem hægt yrði að bjóða
nemendunum upp á persónulegri
og gagnvirkari kennslu en fyr-
irlestraformið gefur kost á, um
leið og meistaraneminn lærir að
miðla efninu til annarra.
Próftöflur tilbúnar við skrán-
ingu – aukin fjárframlög?
Í Háskóla Íslands skrá stúdent-
ar sig í námskeið á vorin og við
skráningu er ekki vitað hvenær
lokapróf eru haldin í viðkomandi
námskeiði. Það er ekki fyrr en um
tveimur mánuðum fyrir lokapróf
að nemendum eru birtar próf-
töflur. Þetta gerir það að verkum
að nemendur lenda oft í þungum
prófum dag eftir dag eða jafnvel
tvisvar á dag sem leiðir of oft til
þess að nemendur segja sig úr einu
af prófunum. Þá verður Háskól-
inn af dýrmætu kennsluframlagi
frá ríkinu fyrir þann nemanda og
er þarna um verulegar fjárhæðir
að ræða. Það hefur sýnt sig að
erlendir háskólar, bæði stærri og
minni en Háskóli Íslands, geta
auðveldlega birt próftöflur fyrir
skráningar í námskeið. Í því
fælist hagræði fyrir bæði stjórn-
sýsluna og nemendur sjálfa, sem
gætu skipulagt nám sitt með skil-
virkari hætti.
Framkvæmdastjórastaða við
deildir Háskólans
Stjórnkerfi Háskóla Íslands á að
vera í stöðugri endurskoðun. Í
dag er kerfið byggt á svonefndri
jafningastjórnun en með því fyr-
irkomulagi eru æðstu ákvarðanir
deilda á hendi deildarfundar, sem
einnig kýs sér deildarforseta. Við
teljum réttara að skilja á milli
akademískrar ábyrgðar og rekst-
urs deilda þannig að þessir þættir
væru ekki á ábyrgð sama aðilans.
Deildarforsetar yrðu þá akadem-
ískir leiðtogar innan deildarinnar
en faglega ráðinn framkvæmda-
stjóri myndi sjá um rekstur og
fjármögnun. Slíkur framkvæmda-
stjóri yrði ráðinn til frambúð-
ar, en ekki í stuttan tíma eins og
deildarforsetar, og myndi vinna
náið með kjörnum deildarforseta
hverju sinni. Einnig mætti vel
hugsa sér að ráðinn yrði sameig-
inlegur framkvæmdastjóri deilda
á svipuðum sviðum. Með því að
akademískir starfsmenn þyrftu
ekki lengur að hafa áhyggjur af
daglegum rekstri deildanna yrði
stigið mikið framfaraspor í átt að
betri skóla.
Stúdentaráð vaktar Þjóðarbók-
hlöðuna
Þjóðarbókhlaðan er besta lesað-
staða sem Háskóli Íslands býður
sínum nemendum uppá. Nemend-
ur við skólann eru um 90% gesta
safnsins. Margir dvelja þar löng-
um stundum og í próftíð er les-
aðstaðan því sem næst fullnýtt.
Hins vegar hefur reynst erfitt
að tryggja opnunartíma safnsins
um kvöld og helgar, þrátt fyrir að
fulltrúar bæði safnsins og skól-
ans segist fylgjandi rýmri opn-
unartíma; fjárskortur skólans
virðist standa í vegi fyrir samn-
ingum. Ein hugmynd að lausn er
að Stúdentaráð manni vaktir í
sjálfboðavinnu á safninu á kvöld-
in og um helgar og komi þannig
tvennu til leiðar: auka möguleik-
ann á enn rýmri opnunartíma
og lækka launakostnað safnsins;
gæti sá sparnaður nýst við end-
urnýjun tækjakosts, bókakaup og
fleira.
Skýrslu sem við tókum saman
um þessar hugmyndir og fleiri
má nálgast inn á heimasíðu Vöku,
www.vaka.hi.is. Við vonum að
þessar hugmyndir verði inn-
legg í þá umræðu sem á sér stað
um Háskóla Íslands um þessar
mundir.
Höfundar eru félagar í Vöku,
félagi lýðræðissinnaðra stúdenta.
Hugmyndir um betri Háskóla
UMRÆÐAN
HÁSKÓLI
ÍSLANDS
ANDRI HEIÐAR KRISTINSSON OG ÞOR-
GEIR ARNAR JÓNSSON
Einn af útgangspunktum
hópsins var að umfjölluninni
og hugmyndunum yrði ekki
leyft að snúast eingöngu um
hugsanlega upptöku skóla-
gjalda við skólann enda eru
þau vandamál sem blasa við
hinum almenna nemanda á
hverjum degi, of mikilvæg til
að falla í skuggann af eilífu
þrasi um fjármál.
Fæðingarþjónusta á höfuðborgar-
svæðinu hefur verið nær óbreytt
síðustu tíu ár. Fæðingardeild
Landspítalans var í byrjun síðasta
áratugar, eins og nú, stærsti
fæðingarstaður landsins með
2.500 til 2.800 fæðingar á ári.
Fæðingarheimilið var sameinað
fæðingardeildinni 1994 og lokað
endanlega 1995. Þar höfðu
verið 300-500 fæðingar síðustu
árin. Á þessum tíma var víða
í nágrannalöndunum verið að
koma á nýju þjónustuformi til
að tryggja að konur hittu í sem
mestum mæli einn eða tvo aðal
umsjónaraðila (ljósmóður og
heimilislækni eða fæðingarlækni)
í mæðraverndinni, í fæðingunni
og sængurlegu.
Þessu var ábótavant hér, því
konur sáu oft óþarflega margt
fagfólk í mæðraverndinni og
enn aðra þegar kom að fæðingu
og sængurlegu, sem oft var 4 til
6 sólarhringa á spítalanum eftir
eðlilega fæðingu. Til að bæta
úr þessu var árið 1994 stofnuð
lítil eining við Landspítalann
sem fékk nafnið MFS, en það
vísaði til þess markmiðs að veita
sem mest samfellda þjónustu
ljósmæðra og eftir atvikum
fæðingarlækna í meðgöngu,
fæðingu og sængurlegu (MFS).
Sex ljósmæður störfuðu við þessa
einingu og var talið að þær gætu
sinnt um 200 konum á ári.
Þessi nýja þjónusta varð
strax vinsæl og svaraði að miklu
leyti þáverandi þörf fyrir fleiri
þjónustuform í mæðravernd og
við fæðingar. Sængurlegan var
stytt í einn til tvo sólarhringa
og lögð áhersla á að heilbrigðar
konur eftir eðlilega fæðingu
kæmust sem fyrst heim í umsjá
sömu ljósmæðra fyrstu vikuna
eftir fæðinguna. Forsenda þess
var nýr þjónustusamningur
um heimaþjónustu ljósmæðra
við Tryggingastofnun. MFS-
einingin var tvöfölduð nokkrum
árum seinna og einni af deildum
kvennasviðsins gjörbreytt til að
skapa aðstæður sem urðu í senn
heimilislegar og fjölskylduvænar.
Þessi nýja deild, Hreiðrið, var
smám saman opnuð fyrir stutta
sængurlegu eftir allar eðlilegar
fæðingar, ef foreldrarnir óskuðu
eftir að vera þar. Þetta hefur verið
vinsæll kostur. Hins vegar hafa
þar nær einungis fætt konur sem
hafa verið í MFS-einingunni.
Nú þiggja yfir 60 prósent allra
fæðandi kvenna heimaþjónustu
og dvelja aðeins einn til tvo
sólarhringa á spítala. Mæðravernd
hefur færst í vaxandi mæli til
heilsugæslunnar. Á nær öllum
heilsugæslustöðvum starfa nú
saman ljósmæður, heimilislæknar
og hjúkrunarfræðingar og
þar er lögð áhersla á að konur
fái samfellda þjónustu sem
tengist ungbarnavernd í heilsu-
gæslunni. Mikilvægur þáttur
í samfelldri þjónustu er að
heilbrigðisstarfsmenn vinni
að sameiginlegu markmiði og
að fræðsla og upplýsingar séu
ekki misvísandi. Hugmyndin
um samfellt þjónustuform í
barneignaferlinu hefur nú teygt sig
frá kvennasviði Landspítalans til
heilsugæslunnar og til baka. Með
því móti hafa skapast forsendur
til að láta þjónustuna ná til mun
fleiri kvenna, en ekki aðeins þess
hóps kvenna sem MFS annaði
(300-350 konur/ár). Stjórnendur
á kvennasviði Landspítalans
hafa oft fengið athugasemdir frá
konum sem sótt hafa mæðravernd
á „sinni“ heilsugæslustöð, um að
óeðlilegt sé að ákveðinn hópur
kvenna (sem eru í MFS) séu þær
einu sem geti fætt í Hreiðrinu.
Af þessum sökum er nú eðlilegt
er að endurskoða þjónustuna og
útfæra hana þannig að samfelld
og fjölskylduvæn þjónusta verði
að leiðarljósi í barneignarferlinu.
Á kvennasviði LSH er veitt
fjölbreytt þjónusta fyrir þungaðar
og fæðandi konur. Oft þarf ýmis
sérstök úrræði fyrir konur
með áhættuþætti eða veikindi
í meðgöngunni, en reynt er að
koma í sem mestum mæli til móts
við óskir konunnar (foreldranna).
Minna má á þá valkosti sem
eru í ágætri fæðingaraðstöðu
á heilbrigðisstofnunum í
nágrannabyggðunum (Keflavík,
Selfossi og Akranesi) sem sumar
konur af höfuðborgarsvæðinu
notfæra sér. Stutt er frá þessum
stöðum á LSH ef þörf verður á
viðbúnaði og aðstöðu sem þar
er stöðugt til reiðu. Þá fæða
um 30 konur heima á hverju
ári. Með þessu sýnist vera vel
séð fyrir fæðingarvalkostum
á höfuðborgarsvæðinu og
suðvesturhorni landsins, auk
þess sem fæðingardeildin á
Landspítala-háskólasjúkrahúsi
sinnir konum hvarvetna að af
landinu. Bæta þarf aðstöðu
kvenna sem þurfa sérstakt
eftirlit á fæðingardeildinni.
Við það að opna Hreiðrið meira
fyrir eðlilegar fæðingar skapast
svigrúm til þess.
Markmið með breytingum og
þróun þjónustunnar nú eru að nýta
aðstöðu Hreiðursins betur fyrir
fleiri konur og útvíkka og þróa þá
góðu reynslu sem fengist hefur af
MFS-starfseminni við eðlilegar
fæðingar. Með fyrirhuguðum
breytingum má gera ráð fyrir
að allt að 700 konur geti fætt í
Hreiðrinu og með tímanum enn
fleiri. Samhliða verður stofnað
til enn nánara samstarfs milli
Heilsugæslunnar og kvennasviðs
LSH. Þannig verður vonandi
hægt að koma betur til móts við
óskir kvenna með ólíkar þarfir
og bæta aðstöðu fyrir konur og
fjölskyldur þeirra á kvennasviði
LSH.
Höfundar eru sviðsstjórar
á kvennasviði (Kvennadeild)
Landspítala-háskólasjúkrahúss.
Þróun og breyting á fæðingar-
þjónustu á kvennasviði LHS
UMRÆÐAN
KVENNASVIÐ LHS
MARGRÉT I. HALLGRÍMSSON OG
REYNIR TÓMAS GEIRSSON
Markmið með breytingum og
þróun þjónustunnar nú eru að
nýta aðstöðu Hreiðursins betur
fyrir fleiri konur og útvíkka og
þróa þá góðu reynslu sem feng-
ist hefur af MFS-starfseminni
við eðlilegar fæðingar.
550 5000
AUGLÝSINGASÍMI